Κάτω από το βουνό με τα τρία ονόματα

Κοντά στα σύνορα του νομού Ιωαννίνων με το νομό Τρικάλων, στην περιοχή του Μαλακασίου, βρίσκεται ένα ορεινό χωριό που παίρνει το όνομά του από το βουνό, στις πλαγιές του οποίου βρίσκεται: το Περιστέρι, Μεγάλο και Μικρό, στις πλαγιές του Λάκμου.

Ως «Περιστέρι» το βρίσκουμε από το 1927 και μετά.

Μέχρι τότε, το δύο χωριά ήταν το Μεγάλο και το Μικρό Προσγόλι, όνομα που φέρει και το βουνό, εκτός από το «Λάκμος» και «Περιστέρι».

Ο Στέφανος Μπέττης το καταγράφει και ως «Μπροσγόλη», ενώ σε «η» καταλήγει και η καταγραφή του Λαμπρίδη, ο οποίος υπονοεί ότι πρόκειται για κυριώνυμο χωριό, εδάφη δηλαδή που ανήκουν σε κάποιον ή κάποια οικογένεια με αυτό το όνομα.

Ο Κώστας Οικονόμου στα «Οικωνύμια» εκτιμάει ότι το όνομα αυτό προήλθε πιθανώς από τη σύνθεση της σλαβικής πρόθεσης pro (δια μέσου) και του επιθέτου golb που σημαίνει «γυμνός, φαλακρός».

Το Μικρό Περιστέρι (και Μικρό Προσγόλι παλιότερα) υπήρξε έδρα του Δήμου Εγνατίας, πριν τη συνένωση με τον Δήμο Μετσόβου.

Ο νερόμυλός του, κάτω από την πλατεία, είναι χαρακτηρισμένος ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 1997, με την εξής απόφαση: «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 1469/1950, το νερόμυλο κάτω από την Πλατεία στο Μεγάλο Περιστέρι Ν. Ιωαννίνων, ιδιοκτησία της Εκκλησίας, διότι αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής και είναι συνδεδεμένος με τη συλλογική μνήμη των κατοίκων της περιοχής».