«Λάκμος»: Το ντοκιμαντέρ του βουνού

Ο Λάκμος είναι βουνό, ύψους 2.294 μέτρων, με ψηλότερη κορυφή την Τσουκαρέλα. Είναι κομμάτι της οροσειράς της Πίνδου και από τη μια πλευρά του «κοιτάει» το Μέτσοβο προς το Βορρά και από την άλλη, τα Τζουμέρκα.

Ο «Λάκμος» είναι επίσης ντοκιμαντέρ. Είναι ίσως το πιο πρόσφατο ντοκιμαντέρ για την περιοχή των Ιωαννίνων και ήδη κάνει το ταξίδι του, με πολύ καλά «εισιτήρια» και συστάσεις, στα ελληνικά φεστιβάλ, αλλά και εκτός συνόρων.

Δημιουργός του, είναι ο Παναγιώτης Παπουτσής. Ο Παναγιώτης γεννήθηκε στα Γιάννενα σπούδασε Φωτογραφία, Διοίκηση Επιχειρήσεων, έχει μεταπτυχιακό τίτλο στην Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων και είναι πιο γνωστός ως ο «ένας από τους δύο» που ξεκίνησαν τη Photometria.

O «Λάκμος» ήδη παρουσιάστηκε στο 23ο φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, στο κινηματογραφικό εργαστήρι Zagoriwood, στο 8ο διεθνές φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Ιεράπετρας καθώς και στο International Documentary Film Awards στην Σλοβακία.

Το ντοκιμαντέρ ακολουθεί τη ζωή των ανθρώπων που κατοικούν στην περιοχή, μόνιμα, στα χωριά, αλλά και στις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις στο βουνό.

Μιλάνε στην κάμερα για τη ζωή, τα προβλήματα, αλλά και τους λόγους που διάλεξαν αυτό τον τρόπο να ζήσουν.

Η δεκαετία του 2010 ξεκίνησε με τους πολίτες της Ελλάδας να αντιμετωπίζουν μια κρίση, η οποία σοβεί μέχρι σήμερα, με διάφορες διακυμάνσεις. Η εσωτερική μετανάστευση και η «επιστροφή στο χωριό» προέκυψε ως μια πιθανή λύση για τους ανθρώπους που μέσα σε πολύ λίγα χρόνια έχασαν τις δουλειές τους και δεν μπόρεσαν να υποστηρίξουν τη διαβίωση στην Αθήνα για παράδειγμα.

Έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ ωστόσο, έδωσε στοιχεία σύμφωνα με τα οποία για τον οικογενειακό προϋπολογισμό του 2013, η μείωση των δαπανών ενός αστικού νοικοκυριού ήταν υπερδιπλάσια σε σχέση με εκείνη ενός αγροτικού. Ειδικότερα, αναφέρει ότι τα νοικοκυριά που διαμένουν σε αγροτικές περιοχές δαπανούν κατά μέσο όρο 21,6% λιγότερο απ’ ότι τα νοικοκυριά που κατοικούν σε αστικές περιοχές.

Αυτός όμως δεν ήταν ο μοναδικός λόγος που οδήγησε ανθρώπους να ζήσουν και να δουλέψουν στα βουνά της Ηπείρου. Στο ντοκιμαντέρ μιλάνε άνθρωποι που σπούδασαν και δούλεψαν σε πόλεις, πριν πάρουν την απόφαση να αποσυρθούν βορειότερα και να εκτιμήσουν τη γαλήνη και την ηρεμία, η οποία υπερνίκησε τις δυσκολίες της δουλειάς και της διαμονής.

Αρκετές τέτοιες ιστορίες είδαν το φως της δημοσιότητας εκείνη την εποχή, χωρίς να σημαίνει ότι η «επιστροφή στο χωριό» ήταν πολύ μαζική, ούτε όμως ότι δεν συνέβη ποτέ. Έτσι και αλλιώς, ο «Λάκμος» έχει άλλο σκοπό και δεν περιγράφει απλά μια κατάσταση με αποκλειστικά κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά.

Ο «Τύπος Ιωαννίνων» μίλησε με τον Παναγιώτη Παπουτσή για τον «Λάκμο» και τους ανθρώπους που επιστρέφουν, αλλά και για μια σειρά άλλα ζητήματα, σε μια καλοκαιρινή συνέντευξη.

Τι είναι και τι θέλει ο «Λάκμος»;

Το «Λάκμος» είναι στην ουσία προσωπογραφίες νέων ανθρώπων οι οποίοι αποφάσισαν να γυρίσουν στο Συρράκο, είτε μέσω του τουρισμού είτε μέσω της κτηνοτροφίας και να ξεκινήσουν μια νέα ζωή. Στόχος του, είναι οι θεατές να νιώσουν το μεγαλείο της φύσης και των ανθρώπων που αποφάσισαν να ζήσουν σε αυτόν τον υπέροχο τόπο και να μπούνε για λίγο στην καθημερινότητα τους, να νιώσουνε τις ανησυχίες τους, τους προβληματισμούς τους, τα όνειρα τους. Η προσέγγιση μου στοχεύει στο να αναδείξει τις ιστορίες των ορεσίβιων ανθρώπων, εντάσσοντάς τους εκεί που ανήκουν, στο βουνό. Επιπλέον, ξυπνά μνήμες, ένστικτα και προκαλεί εσωτερικές αναζητήσεις για το παρελθόν, το παρόν και ίσως για το μέλλον.

Πώς προέκυψε η ιδέα για ένα τέτοιο ντοκιμαντέρ;

Το Λάκμος έχει ως αφετηρία τα βιώματα και τις μνήμες που έχω από την συγκεκριμένη περιοχή. Ανέκαθεν η επιθυμία μου να επιστρέψω στον τόπο καταγωγής μου και να δημιουργήσω ένα ντοκιμαντέρ, ήταν μεγάλη. Τα βιώματα μου και η αγάπη για τον τόπο, με ώθησαν στον σχεδιασμό της ιδέας. Τους χαρακτήρες του ντοκιμαντέρ τους γνωρίζω από μικρό παιδί. Ζώντας τα τελευταία 9 χρόνια στην Αθήνα, η λαχτάρα της επιστροφής στη γενέθλια γη μεγάλωσε. Εν μέσω πανδημίας λοιπόν, αποφάσισα πέρυσι τον Ιούλιο να ανέβω στο Συρράκο και να ξεκινήσω τα γυρίσματα. Τη δυσκολία του εγκλεισμού προσπάθησα να την κάνω ευκαιρία και να αφοσιωθώ στο μοντάζ του ντοκιμαντέρ, πράγμα που κατάφερα και το ολοκλήρωσα μέσω στον χειμώνα.

Γιατί είναι ενδιαφέρον, ας πούμε ένα «λαογραφικό» ντοκιμαντέρ στις μέρες μας;

Αυτό που επιδιώκουμε με το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ δεν είναι απλά λαογραφική καταγραφή της περιοχής. Ο «Λάκμος» έχει πιο πολύ ανθρωπολογική προσέγγιση, προσπαθούμε να  αποδώσουμε κάτι πιο ουσιαστικό και ισχυρό, τον χαρακτήρα των ντόπιων, καθώς και το μεγαλείο του βουνού. Το χωριό είναι όμορφο, όλοι το γνωρίζουν, σημαντικοί όμως και όμορφοι είναι και οι άνθρωποι του, περήφανοι και άξιοι συνεχιστές αυτού του υπέροχου τόπου.

Πόσο εύκολο είναι να γίνει και να ενταχθεί στο πρόγραμμα ενός φεστιβάλ, ακόμα και διαγωνιστικά;

Στην Ελλάδα αλλά και στην Ανατολική Ευρώπη το σημαντικότερο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ είναι της Θεσσαλονίκης. Η επιλογή στο συγκεκριμένο έχει μεγάλη βαρύτητα για την μετέπειτα εξέλιξη του εκάστοτε ντοκιμαντέρ.

Στα μικρότερα ελληνικά φεστιβάλ ντοκιμαντέρ είναι πιο εύκολη η επιλογή, στο εξωτερικό δυσκολεύουν τα πράγματα και ο ανταγωνισμός είναι πιο μεγάλος.

Η συμμετοχή στα διαγωνιστικά τμήματα έχει να κάνει με την πολιτική του κάθε φεστιβάλ, συνήθως για να έχεις δικαίωμα αίτησης συμμετοχής εξαρτάται από την διάρκεια του. Για παράδειγμα για το φεστιβάλ Θεσσαλονίκης πρέπει να ξεπερνά τα 55 λεπτά σε διάρκεια, νομίζω. Σε άλλα φεστιβάλ έχει διαγωνιστικά τμήματα είτε για πάνω των 55’ ως μεγάλης διάρκειας, είτε για κάτω των 55’ ως μικρής διάρκειας.

Είχατε στήριξη στη δημιουργία του; Υπάρχουν φορείς στους οποίους μπορεί να απευθυνθεί κανείς;

Το ντοκιμαντέρ κέρδισε την υποστήριξη του σεναρίου από το Ελληνικό Κέντρο κινηματογράφου, και είναι αυτό που μου έδωσε ώθηση να το ξεκινήσω αλλά και να το ολοκληρώσω.

Υπάρχουν φορείς όπως το ΕΚΚ, το ίδρυμα Ωνάση κ.α. που κάνουν ανοικτά καλέσματα για υποστήριξη, καθώς και φεστιβάλ ντοκιμαντέρ το οποία διαθέτουν τμήματα αγοράς, που στηρίζουν με βραβεία και χρηματικά ποσά για την ολοκλήρωση ντοκιμαντέρ που είναι στην φάση της δημιουργίας τους και δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη.

Τι αποκόμισες από τους ανθρώπους με τους οποίους μίλησες;

Η αλήθεια είναι πως αδυνατούσα να κατανοήσω την επιλογή των χαρακτήρων του ντοκιμαντέρ να γυρίσουν σε αυτόν τον δύσκολο τόπο και να ξεκινήσουν μια νέα ζωή. Μέσα από την εμπειρία όμως των γυρισμάτων κατάλαβα ότι η ελευθερία που σου δίνει ο συγκεκριμένος τρόπος ζωής είναι σαγηνευτικός.

Αυτό που αποκόμισα είναι μία σημαντική βιωματική εμπειρία η οποία μου μετέδωσε την αγάπη, και τον σεβασμό στο βουνό και στα στοιχεία της φύσης. Επιπλέον, μου μετέφεραν αξίες και αγαθά που εμείς, τα παιδιά των πόλεων δεν αντιλαμβανόμαστε, ίσως γιατί έχουμε παρασυρθεί στους τρελούς ρυθμούς της σύγχρονης ζωής.

Το επόμενο ντοκιμαντέρ τι θέμα θα έχει;

Έχω ήδη ξεκινήσει τα γυρίσματα για το επόμενο. Θα είναι προσωπογραφία ενός πολύ αγαπημένου μου προσώπου στην Αθήνα, ο οποίος ασχολείται με τον ευρύτερο χώρο της μουσικής, και ευελπιστώ να μας ταξιδέψει με τις αφηγήσεις των ιστοριών του σε όμορφες στιγμές του παρελθόντος. Έχει συνεργαστεί με τους σημαντικότερους ανθρώπους του ελληνικού πενταγράμμου και έχει πολλά να μας εκμυστηρευτεί. Το συγκεκριμένο όμως δεν θα το βιαστώ, θέλω να το ζήσω, να το μελετήσω, να το νιώσω και μετά να το ολοκληρώσω.

Είναι πιο σημαντική τελικά η πορεία και η εμπειρία της στιγμής, απ’ότι το ίδιο το αποτέλεσμα.

Ευχαριστούμε πολύ

Ευχαριστώ κι εγώ