«Είμαι ένας παράξενος Αμερικανός». Ή μήπως όχι;

Πίνει τσίπουρο. Του αρέσουν τα πανηγύρια. Γνωρίζει όλα τα δημοτικά τραγούδια. Τα οποία και χορεύει. Και αγαπάει πολύ το χωριό του. Όπως δηλαδή οι περισσότεροι Ηπειρώτες. Μόνο που είναι Αμερικανός. Ο Κρίστοφερ Κινγκ είναι ο άνθρωπος που επιχειρεί να συστήσει στο διεθνές κοινό την ελληνική δημοτική παράδοση, και δη την ηπειρώτικη, αλλά και να υπενθυμίσει στους ντόπιους τη σπουδαιότητα του άυλου αυτού πολιτιστικού στοιχείου. Και δεν είναι καθόλου τυχαίος. Μουσικός παραγωγός, βραβευμένος με Γκράμι, και ένας από τους μεγαλύτερους μουσικούς συλλέκτες και ερευνητές. Και ο άνθρωπος που θέλει να φτιάξει, μαζί με τον Δήμο Ζαγορίου, ένα «ζωντανό» μουσείο για τη δημοτική μουσική στα Κάτω Πεδινά. Και είναι σίγουρος ότι θα το φτιάξει…

Τι φέρνει έναν Αμερικάνο στην Ήπειρο, και πιο συγκεκριμένα στο Ζαγόρι; Η μουσική… «Είμαι ένας ψυχωτικός εραστής της μουσικής» μας λέει ο ίδιος ένα απόγευμα σε ένα καφέ στην πλατεία Μαβίλη, στα Γιάννενα. Η ηπειρώτικη δημοτική μουσική ήταν το ερέθισμα, το άλφα και το ωμέγα. Η «οδύσσεια» του Κρίστοφερ Κινγκ με τη δημοτική μουσική έχει γραφεί ουκ ολίγες φορές σε ελληνικά και διεθνή έντυπα, όπως στο Wire. Μια μέρα, πριν από χρόνια, στην Κωνσταντινούπολη, αγόρασε μερικούς παλιούς δίσκους των 78 στροφών. Δύο από τους δίσκους αυτούς ήταν του Κίτσου Χαρισιάδη, του ηπειρώτη κλαριντζή. Όταν τους άκουσε, αποφάσισε να βαδίσει στα χνάρια της «πιο αγνής μουσικής που έχω ακούσει μέχρι σήμερα», της ελληνικής δημοτικής μουσικής, και δη της ηπειρώτικης. «Η ηπειρώτικη μουσική, είναι η πιο αγνή από άλλες μουσικές» μας λέει. «Οι Ηπειρώτες είναι περήφανοι γι’ αυτήν τη μουσική, την έφτιαξαν οι ίδιοι και δεν θέλουν να την αλλάξουν. Ακόμα κι αν τα πράγματα αλλάζουν, εδώ αλλάζουν πιο αργά» προσθέτει.

Η γνωριμία του με την «πιο αγνή μουσική» οδήγησε με τα χρόνια σε μια μεγάλη συλλογή, σε 13 cd για την ελληνική δημοτική μουσική και σε ένα βιβλίο με τίτλο «Lament from Epirus» το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα. Τον οδήγησε όμως και στη Βίτσα Ζαγορίου, στον τόπο που θεωρεί χωριό του, στον τόπο που επιστρέφει, εκεί που βίωσε το πανηγύρι, με το ζαγορίσιο στιλ της ηπειρώτικης μουσικής να είναι το αγαπημένο του, εκεί που βρήκε ανθρώπους που αγαπούν τη μουσική, ανθρώπους που δεν τον βλέπουν ως τουρίστα. «Νιώθω εδώ περισσότερο σπίτι μου από οπουδήποτε αλλού. Στη Βίτσα, με κοιτάνε και βλέπουν τον Κρις, όχι έναν Αμερικάνο» μας λέει.

Το επόμενο βήμα για τον Κρίστοφερ Κινγκ, είναι το Αρχείο Ηπειρώτικης Μουσικής, που θα στεγαστεί σε ένα κτίριο στα Κάτω Πεδινά. Στην προ λίγων μηνών επιστολή του προς τον Δήμο Ζαγορίου, σημείωνε: «Σήμερα, το πληρέστερο αρχείο ηπειρώτικης μουσικής παγκοσμίως, που έχω υπ’ όψη μου, υπάρχει σε ένα μικρό στούντιο στο Faber της Virginia, στο σπίτι μου, στις Ηνωμένες Πολιτείες. Προτείνω να μεταφέρω αυτό το υλικό από τις Η.Π.Α. στην Ήπειρο και να δημιουργήσω ένα ισχυρό και ελκυστικό αρχείο αυτού του πολιτιστικού στοιχείου». Ο Δήμος Ζαγορίου είπε το «ναι» και οι διαδικασίες προχωρούν. «Με υποδέχτηκαν όλοι πολύ θερμά. Κανείς δεν είναι καχύποπτος. Όλοι γνωρίζουν πόσο πολύ αγαπάω την ελληνική δημοτική μουσική. Γι’ αυτό και θα φτιάξουμε ένα ‘ζωντανό’ χώρο» τονίζει. 

«Κανείς δεν μπορεί να διατηρήσει τη μουσική. Αλλά ίσως αν δουν κάποιον παράξενο Αμερικάνο, ερωτευμένο με τη δημοτική μουσική, ίσως την προσέξουν περισσότερο. Υπάρχει ένα ρητό στην Αμερική που λέει ‘you don’t miss the water, till the well runs dry’. Και δεν νομίζω ότι οι άνθρωποι εδώ θα αφήσουν το πηγάδι να στερέψει» αναφέρει…

Ένας από αυτούς που φαίνεται ότι «δεν θα αφήσουν το πηγάδι να στερέψει», είναι ο Βασίλης Γεωργάνος, ένας νέος άνθρωπος, που συνεργάστηκε με τον Κρίστοφερ Κινγκ, τον «παράξενο αυτόν Αμερικανό» με την αυτοσαρκαστική διάθεση, στην παραγωγή του τελευταίου cd. Πρόσφατα, η αμερικάνικη δισκογραφική εταιρία, η Third Man Records του Τζακ Γουάιατ (του frontman των White Stripes), μετά την κυκλοφορία του «Why The Mountains Are Black: Primeval Greek Village Music 1907-1960», έβγαλε στην αγορά τη δεύτερη συλλογή ελληνικής παραδοσιακής μουσικής: «Kitsos Harisiadis: Lament in a Deep Style, 1929–1931». Ο Βασίλης Γεωργάνος, με καταγωγή από την Άρτα, εργάζεται ως οπτικός στη γειτονική πόλη, στην Πρέβεζα, και είναι η περίπτωση ενός νέου που αγαπάει τη δημοτική μουσική και που έχει εντρυφήσει σε αυτήν.

Την ημέρα της συζήτησής μας, στην παρέα του αμερικανού μουσικολόγου, βρίσκονται και η Λία Δήμου και η Μαριάννα Ζήκου, μέλη της ομάδας που συντονίζει την επερχόμενη Μπιενάλε Δυτικών Βαλκανίων. Ο Κρίστοφερ Κινγκ ετοιμάζει μαζί τους ένα πρότζεκτ με πυρήνα (τι άλλο;) τον ήχο.

* Στη φωτογραφία, ο Κρίστοφερ Κινγκ (στα δεξιά) με τον Βασίλη Γεωργάνο