Το τζαμί με το δικό του μπαϊράκι

Στη συμβολή των σημερινών οδών Ανεξαρτησίας και Λόρδου Βύρωνα βρισκόταν το Μπαϊρακλή τζαμί. Ήταν το παλιότερο τζαμί των Ιωαννίνων, το οποίο κατεδαφίστηκε το 1931, παρότι είχε ανακηρυχθεί μνημείο λίγα χρόνια πριν.

Μέχρι την κατεδάφισή του, ήταν το σημείο αναφοράς της αγοράς της πόλης. Γι αυτό και ονομαζόταν και τζαμί της αγοράς ή του παζαριού. Η ονομασία «Μπαϊρακλή» είναι μεγαλοπρεπής και σημαίνει «φέρον σημαία». Η τοπική ιστοριογραφία καταγράφει ότι στις μεγάλες γιορτές του ισλαμισμού, όπως και κάθε Παρασκευή, στον μιναρέ του στηνόταν μια κόκκινη σημαία. «Το μπαϊράκι θύμιζε την ιστορική για τους Τούρκους πρώτη κατάκτηση του κάστρου των Γιαννίνων» αναφέρει ο λόγιος Δημήτρης Σαλαμάγκας. Αλλού γίνεται αναφορά για ανάρτηση και μιας δεύτερης σημαίας, της πράσινης σημαίας του Προφήτη.

Από το τζαμί εκείνο της αγοράς, έχει διασωθεί μια υπέρθυρη ημικυκλική επιγραφή, γραμμένη στα αραβικά, από τον γυμνασιάρχη της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων Χρίστο Σούλη. Σήμερα, η ξύλινη αυτή επιγραφή βρίσκεται στο Δημοτικό Μουσείο Ιωαννίνων, κρεμασμένη στο ίδιο σημείο επί δεκαετίες. Ο Χρίστος Σούλης είναι επίσης ο άνθρωπος που, με τη βοήθεια μεταφραστή, διάβασε την επιγραφή. «Ο στύλος του είναι κατεσκευασμένος από ξύλον του δένδρου ουτ’, και διά τούτο το εσωτερικόν του μέρος ευωδιάζει. Τα στηρίγματα είναι λίθινα. Έκαστος των θόλων του έχει και ανά μίαν καινουργή κορώναν. Το εσωτερικόν από της θύρας μέχρι του άμβωνος είναι νεωστί κατεσκευασμένα. Ο ιεροκήρυξ εγειρόμενος κατά τάς τελετάς παρουσιάζει κάποιο μεγαλείον…» είναι μερικά από τα λόγια της επιγραφής του τζαμιού, το οποίο ανακαινίστηκε το 1826 (Ηπειρωτικά Χρονικά, 1933). Το τέμενος είχε καταστραφεί το 1820 κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της πόλης από τα σουλτανικά στρατεύματα για την πάταξη του Αλή πασά.

Το τζαμί Μπαϊρακλή ήρθε αντιμέτωπο με τη φωτιά και άλλη μια φορά, εν έτει 1869 όταν ο Αχμέτ Ρεσήμ πασάς πυρπόλησε την αγορά για ρυμοτομικούς λόγους. Μεγάλος αριθμός στρατιωτών απασχολήθηκε για τη διάσωση του τζαμιού.

Το επόμενο κεφάλαιο της ιστορίας του τζαμιού γράφηκε το 1924 όταν αυτό περιήλθε στην κυριότητα της Εθνικής Τράπεζας μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών. Η Εθνική Τράπεζα προχώρησε στα τέλη της δεκαετίας του ’20 στην εκποίηση του τζαμιού, με αποτέλεσμα να καταλήξει σε ιδιώτες οι οποίοι το κατεδάφισαν για να ανεγείρουν καταστήματα.

Ο δήμος Ιωαννιτών, εκείνα τα χρόνια, είχε προσπαθήσει να αγοράσει το τζαμί από την Εθνική Τράπεζα. Μια πρώτη σκέψη του ήταν να το χρησιμοποιήσει για δημοτική λαχαναγορά. «Επειδή το γήπεδον του ειρημένου τεμένους κείται εις το κεντρικώτερον μέρος της πόλεως εσκέφθημεν ότι καλόν θα ήτο να περιήρχοτο εις το Δήμον το ειρημένον ακίνητον. Το οποίο θα εχρησιμοποιείτο διά διαφόρας ανάγκας του Δήμου…» αναφέρεται σε απόφαση του δημοτικού συμβουλίου τον Ιούλιο του 1931. Τελικά, ο Δήμος δεν το αγόρασε εξαιτίας, πιθανότατα του υψηλού κόστους. Η πρώτη προσφορά για την εκποίηση του τζαμιού είχε οριστεί από την Εθνική Τράπεζα στις 650.000 δραχμές.