Πωγωνιανή-Κόνιτσα: Μια όχι και τόσο «Κιβωτός»…

Με μελανά χρώματα καταγράφεται η λειτουργία της Κιβωτού του Κόσμου, στο πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη.

Συγκεκριμένες αναφορές υπάρχουν για τα παραρτήματα Κόνιτσας και Πωγωνιανής, με βάση τα έγγραφα της Διεύθυνσης Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Ηπείρου.

Για παράδειγμα, για το παράρτημα της Κόνιτσας γίνεται αναφορά για «επιβολή σκληρών και ψυχολογικά επιζήμιων τιμωριών», με πηγές τους ίδιους τους ανηλίκους:

«Από ένα μεγάλο αριθμό ανηλίκων αναφέρθηκαν μέθοδοι συνετισμού, που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως αντιπαιδαγωγικοί. Έγινε επίσης λόγος για υποβολή των ανηλίκων σε στρεσογόνες καταστάσεις με αποτέλεσμα ο φόβος της επικείμενης τιμωρίας να επισκιάζει την παραμονή τους στη δομή και να διαμορφώνει το συναίσθημα και τη συμπεριφορά τους».

Εκτός από τις «παιδαγωγικές» μεθόδους, καταγράφονται και διοικητικές ελλείψεις. Για παράδειγμα, το πόρισμα αναφέρει πως προϊσταμένη της Κοινωνικής Υπηρεσίας φερόταν και ως διευθύντρια των Παραρτημάτων της Κόνιτσας και της Πωγωνιανής, «μολονότι δεν υπήρχε φυσική παρουσία της στις δομές, δεδομένου ότι είχε μετοικήσει στην Αθήνα».

Αντί για προσωπικό… οι ανήλικοι φιλοξενούμενοι

Επίσης, η υπηρεσία προειδοποιούσε ότι η «η εν λόγω δομή (Κόνιτσας) δεν διαθέτει επάρκεια προσωπικού καθώς δεν στελεχώνεται από Μάγειρα και Υπάλληλο Καθαριότητας τα Σαββατοκύριακα. Αποτέλεσμα αυτής της έλλειψης προσωπικού είναι να επιβάλλεται στα ανήλικα από τους υπεύθυνους της δομής αυτός ο ρόλος βαφτίζοντάς τον ως ‘εκπαιδευτικό πρόγραμμα’».

Εκτός όμως από την καταναγκαστική εργασία που βαφτιζόταν «εκπαιδευτικό πρόγραμμα», ο Συνήγορος αναφέρει ότι διαπίστωσε παρεμπόδιση της φοίτησης φιλοξενούμενων παιδιών της Κιβωτού του Κόσμου σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

Στο με αρ. πρωτ. ΕΜΠ. Οικ.11/3-06-22 Υπηρεσιακό Σημείωμα της Διεύθυνσης Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Ηπείρου σχετικά με το παράρτημα της Κόνιτσας επισημαίνεται ότι «δεν εξασφαλίζεται η παροχή ίσων ευκαιριών σε όλα τα παιδιά ως προς την δυνατότητα εξωσχολικής ενισχυτικής διδασκαλίας (προετοιμασία για πανελλήνιες εξετάσεις σε αδύναμους μαθητές), ούτε η δυνατότητα εκμάθησης ξένων γλωσσών σε όλα τα παιδιά».

Περιορισμένη επαφή με συγγενείς

Ακόμα, ο Συνήγορος διαπίστωσε ότι σε πολλές περιπτώσεις, η συνεργασία της Κιβωτού του Κόσμου με τις οικογένειες των φιλοξενούμενων παιδιών ήταν περιορισμένη και η επαφή των τελευταίων με τους γονείς και, ιδίως, με άλλα συγγενικά πρόσωπα -ακόμη και με αδέλφια τους- δεν ενισχύονταν ή ακόμη και παρεμποδίζονταν, χωρίς να υπάρχουν νομικοί ή άλλοι σοβαροί λόγοι οι οποίοι να επιβάλλουν την διακοπή ή τον σοβαρό περιορισμό της επικοινωνίας.

«Ειδικότερα, οι προγραμματισμένες συναντήσεις των παιδιών με τους γονείς τους ήταν σύντομες σε διάρκεια και πραγματοποιούνταν πάντα παρουσία κοινωνικού λειτουργού, ενώ ακόμη και η τηλεφωνική επικοινωνία λάμβανε χώρα σε ανοιχτή ακρόαση, με συνέπεια να παρεμποδίζεται σοβαρά η ελεύθερη έκφραση και η δυνατότητα ουσιαστικής επικοινωνίας. Η επιτήρηση της επικοινωνίας δεν περιοριζόταν σε περιπτώσεις όπου υπήρχαν ανησυχίες για θέματα ασφάλειας των παιδιών ή άλλοι σοβαροί λόγο, αλλά αποτελούσε γενικευμένη πρακτική της οργάνωσης».

Ο Συνήγορος σημειώνει ότι «τα παραπάνω επισημαίνονται κατ’ επανάληψη σε έγγραφα της Διεύθυνσης Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Ηπείρου προς την Κιβωτό του Κόσμου και το Υπουργείο, σχετικά με τα παραρτήματα της Πωγωνιανής και της Κόνιτσας, στα οποία συστήνεται η αλλαγή των εν λόγω πρακτικών».

Ακόμα, το πόρισμα αναφέρει ότι επιβάλλονταν αυστηροί περιορισμοί στην κοινωνική ζωή και την συμμετοχή των παιδιών, ιδίως των κοριτσιών, σε ψυχαγωγικές και άλλες κοινωνικές δραστηριότητες εκτός της οργάνωσης, με συνέπεια την παρεμπόδιση της κοινωνικής τους εξέλιξης και συμμετοχής, σύμφωνα με τα σύγχρονα δεδομένα και όσα ισχύουν γενικώς για τα παιδιά αντίστοιχης ηλικίας.

Κορίτσια σε περιορισμό

Σε έγγραφα της Διεύθυνσης Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Ηπείρου σχετικά με το Παράρτημα Κόνιτσας επισημαίνεται η απαγόρευση κάθε μετακίνησης κοριτσιών εφηβικής ηλικίας εκτός της δομής χωρίς συνοδεία, καθώς και η απαγόρευση συμμετοχής τους σε κοινωνικές ή ψυχαγωγικές δραστηριότητες με συμμαθητές και άλλους. άλλους συνομηλίκους τους, και συστήνεται προς την οργάνωση η αλλαγή των πρακτικών αυτών.

Γιατί δεν μιλούσε κανείς;

Φυσικά, όλα αυτά έρχονται περίπου ως «κεραυνός εν αιθρία» για την τόσο προβεβλημένη οργάνωση, την οποία χαιρέτιζαν, ακόμα και ως αναπτυξιακό «μοχλό» διάφοροι, αυτοδιοικητικοί και άλλοι παράγοντες (και) στα Γιάννενα.

Για παράδειγμα, τον Οκτώβριο του 2016 ο βουλευτής της ΝΔ Κώστας Τασούλας, σε παρέμβασή του προς την υπουργό Κοινωνικής Μέριμνας Θεανώ Φωτίου για το κλείσιμο του Κέντρου Παιδικής Μέριμνας Πωγωνιανής, έγραφε μεταξύ άλλων: «Σήμερα που η χώρα δοκιμάζεται σκληρά όχι μόνο από την εξαετή κρίση αλλά και από την αχρείαστη επιδείνωσή της το τελευταίο εξάμηνο, αποφάσεις όπως αυτή του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας προκαλούν την ηπειρωτική κοινή γνώμη και υποβαθμίζουν δραματικά τη θέση της Πωγωνιανής που βλέπει περισσότερο ενδιαφέρον για αυτήν από μια σπουδαία ΜΚΟ όπως η ‘Κιβωτός του Κόσμου’ παρά από την πολιτεία».

Φυσικά, ο κ. Τασούλας δεν ήταν ο μόνος που εξήρε το έργο της «Κιβωτού». Ο π. Αντώνιος λάβαινε συγχαρητήρια και από τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και από τον υπουργό της κυβέρνησης, Τάκη Θεοδωρικάκο, που έλεγε πως  «δεν μπορούσα να έλθω στα Γιάννενα και να μην επισκεφθώ, εδώ στη μεθόριό μας με την Αλβανία, αυτή τη θαυμάσια δομή όπου ο πάτερ Αντώνιος μαζί με τους συνεργάτες του, δίνουν αγάπη και υποστήριξη σε παιδιά, που δυστυχώς έχουν βασανισθεί στη ζωή τους. Όλοι οι χριστιανοί οφείλουμε να δείχνουμε την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη μας».

Ο Συνήγορος του Πολίτη αναφέρει τα εξής:

«Το κύρος και η ευρεία κοινωνική αποδοχή που περιέβαλλε την δημόσια εικόνα του (π. Αντωνίου) είχαν καταστήσει την Κιβωτό του Κόσμου ουσιαστικά υπεράνω κριτικής ή ελέγχου από τους αρμόδιους φορείς της πολιτείας. Πολλά σοβαρά προβλήματα που διαπίστωσε ο Συνήγορος του Πολίτη δεν αποτυπώνονται στις εκθέσεις ελέγχου των αρμοδίων Κοινωνικών Συμβούλων, οι οποίες περιορίζονται σε καταγραφή στοιχείων για τη νομική μορφή, την αδειοδότηση, τη στελέχωση και τις κτιριακές εγκαταστάσεις των δομών, χωρίς αναφορά στην ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας ή στα δικαιώματα των φιλοξενούμενων παιδιών, μολονότι σε κάποιες από αυτές μνημονεύεται η αδυναμία διενέργειας ουσιαστικού ελέγχου στους τομείς αυτούς λόγω απουσίας θεσμικού πλαισίου για την λειτουργία των μονάδων παιδικής προστασίας».

Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι ο Συνήγορος αναγνωρίζει ότι η Διεύθυνση Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Ηπείρου έκανε τη δουλειά της και προειδοποιούσε: «Εξαίρεση ως προς την έκταση και την ποιότητα της διερεύνησης αποτελούν οι εκθέσεις της Διεύθυνσης Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Ηπείρου προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Ιωαννίνων και την Διεύθυνση Προστασίας Παιδιού και Οικογένειας, που μνημονεύονται παραπάνω, οι οποίες συνέβαλαν σημαντικά στην παρούσα έρευνα της Αρχής. Ωστόσο, τα στοιχεία που περιλαμβάνονται σε αυτές δεν προέκυψαν στο πλαίσιο των τακτικών ελέγχων των κοινωνικών συμβούλων αλλά από κοινωνική έρευνα της υπηρεσίας σχετικά με τη λειτουργία των Παραρτημάτων της Κόνιτσας και της Πωγωνιανής, κατόπιν παραγγελίας της παραπάνω εισαγγελικής αρχής, στο πλαίσιο διερεύνησης καταγγελίας που υποβλήθηκε σε αυτήν».

ΚΚΕ Ιωαννίνων: «Γύμνια του αστικού κράτους»

Το ΚΚΕ Ιωαννίνων σε ανακοίνωσή του για το πόρισμα περί Κιβωτού, τονίζει μεταξύ άλλων ότι «επιβεβαιώνεται από την ίδια την πραγματικότητα η διαχρονική θέση του ΚΚΕ ότι η προστασία των παιδιών που έχουν στερηθεί τις οικογένειές τους δεν μπορεί να αφήνεται στα χέρια των κάθε είδους ιδιωτών, ΜΚΟ, επιχειρηματιών, εκκλησιαστικών ιδρυμάτων και διαφόρων ‘φιλάνθρωπων’.

Συμπληρώνει ότι «οι Δομές Προστασίας του Παιδιού δεν μπορεί παρά να είναι αποκλειστικά δημόσιες-κρατικές, χωρίς την παραμικρή ανάμειξη ιδιωτών σε αυτές. Δομές που θα χρηματοδοτηθούν απλόχερα και θα στελεχωθούν με όλο το επιστημονικό, βοηθητικό και τεχνικό προσωπικό ώστε να μπορούν να επιτελέσουν το έργο τους».