Πόλεις «έξυπνες», πόλεις «αναλφάβητες»

Μια πόλη όπου μπορείς να μιλάς για «ψηφιακή καινοτομία», «σύγχρονες υπηρεσίες», «ευρυζωνικά δίκτυα» και να κινδυνεύεις να παρεξηγηθείς, είναι τα Ιωάννινα.

Βασικός λόγος είναι ότι μπορεί να μη σε πάρουν στα σοβαρά, από άνθρωποι που απλά προσπαθούν να «μπούνε στο ίντερνετ» με αξιόπιστη και γρήγορη σύνδεση, μέχρι εκείνοι-ες που παροικούν την κοινότητα της επόμενης τεχνολογικής εποχής.

Στα Ιωάννινα κάποτε διαφημιζόταν ως «ναυαρχίδα» δημοτικών αρχών το ευρυζωνικό δίκτυο της πόλης, όταν ακόμα το 1mbps ήταν πανάκριβο και άπιαστο για τους πέρα από το κέντρο. Την ίδια περίοδο, προβαλλόταν ως «καινοτομία» μια εφαρμογή που, σε όποιο σημείο της πόλης και να ήσουν, σου έλεγε «δεξιά σας βλέπετε το πρώην Ξενία».

Από τότε πέρασε καιρός. Μέσα σε αυτό το διάστημα, υπήρξαν «ενημερωτικά κουβούκλια για επισκέπτες» που πετάχτηκαν όταν σταμάτησαν να αντέχουν τις καιρικές συνθήκες και επίσης, επειδή δεν τα χρησιμοποιούσε κανείς, ένα ολόκληρο Τεχνολογικό Πάρκο που πέρασε και δεν άγγιξε τις ιδρυτικές του διακηρύξεις και αποστολές, κάμποσα ακόμα αυλάκια στους δρόμους της πόλης, τα οποία άνοιγαν μόλις είχαν κλείσει τα προηγούμενα κ.ο.κ.

Ελάχιστες φορές όλα αυτά τα χρόνια υπήρξε ένα σοβαρό και συγκροτημένο σχέδιο για το τι καινοτομία θέλουμε, ποια ψηφιακή εποχή προσδοκούμε και αν τελικά όλα συντείνουν στο επαρκώς ανεκτό, να μπορούμε δηλαδή να κάνουμε μια αίτηση μέσω ίντερνετ ή να μιλήσουμε άνετα με τον ξάδερφο στην Αυστραλία.

Τα Ιωάννινα είναι μακριά από την ουσία της «ψηφιακής εξυπνάδας» και όχι γιατί δεν διαθέτουν πχ το ανθρώπινο δυναμικό. Το αντίθετο μάλιστα.

Η «ψηφιακή ανάταση» δεν είναι μια απλά ποσοτική υπόθεση. Όσο και να μην το πιστεύετε, ο «ψηφιακός Δήμος» των Τρικάλων ήταν για πολλά χρόνια μια κυρίως επικοινωνιακή εικόνα που απείχε σημαντικά από την καθημερινή χρηστικότητα. Ωστόσο, οι διαδοχικές δημοτικές αρχές δοκίμασαν, απέτυχαν, βελτίωσαν, συζήτησαν και σε κάποια φάση, μπόρεσαν να φτιάξουν μια ικανή βάση πάνω στην οποία ο Δήμος, ως υπηρεσία, να λειτουργεί πολύ καλύτερα.

Εδώ είμαστε πολύ πίσω ακόμα. Καταρχάς, σπάνια αξιοποιούνται δημιουργικά οι καλές υποδομές (πχ η υποδομή στη Λιμνοπούλα, με ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο). Η βάση για τη μαζική χρήση, προσωπική αλλά και επαγγελματική, είναι το άνισο αγοραίο δίκτυο. Ξέρετε πόσες διακοπές μπορεί να «χτυπήσει», μια σύνδεση VDSL στην περιοχή των  Ζευγαριών; Πάνω από 150, σε έναν κακό μήνα. Και δεν φταίνε μόνο οι παλιές υποδομές ή το αποκλειστικά αγοραίο αίσθημα των εταιριών. Φταίνε και τα δύο μαζί, συν ότι πριν από 15 χρόνια πιστεύαμε ότι «ναυαρχίδα» είναι ένα ευρυζωνικό δίκτυο που δεν θα χρησιμοποιούνταν ποτέ τελικά για την «κοινή ωφέλεια», σε όλη του τη δυνατότητα.

Η τεχνολογία απαιτεί πλέον από τις κοινωνίες να μην την κοιτάνε με δέος, όπως κοιτούσαν οι θαμώνες του καφενείου στο «Αλαλούμ» του Χάρρυ Κλυνν, την τηλεόραση που ελεγχόταν από τηλεκοντρόλ.

Δεν είναι μόνο ποσοτική πλέον και δεν μετριέται με εφαρμογές που σήμερα μπορεί να φαντάζουν ωραίες, αύριο (κυριολεκτικά όμως αύριο) να είναι παρωχημένες και άχρηστες, αν δεν τις χρησιμοποιεί αρκετός κόσμος.

Ούτε μετριέται αποκλειστικά με επενδύσεις σε data centers, όπου θα κρατηθούν δεδομένα στα οποία δεν θα υπάρχει δεδομένη δημόσια πρόσβαση. Ας μην συμπεριφερόμαστε με τον ίδιο προ δεκαπενταετίας τρόπο, στις επικείμενες υποδομές.

Αν ο Δήμος Ιωαννιτών θέλει όντως μια «έξυπνη πόλη» πρέπει να συζητήσει  με τους πολίτες του, υποβάλλοντας μια συνολική στρατηγική πρόταση, που θα περιλαμβάνει τα τωρινά δεδομένα, τις δυνατότητες, τους σκοπούς και θα ακούσει σοβαρά και καλοπροαίρετα άλλες θέσεις, αντίθετες ή και συνθετικές.

Αν η Περιφέρεια Ηπείρου θέλει όντως να δημιουργήσει μια silicon valley στα Ιωάννινα, θα πρέπει να κάνει ακριβώς το ίδιο, συνειδητοποιώντας ότι η έκταση των τετραγωνικών δεν σημαίνει αυτόματη ανάπτυξη, ειδικά σε θέματα νέα και δυσπρόσιτα ακόμα για τον αυτοδιοικητικό μηχανισμό.

Αν όχι, τότε σε άλλα 15 χρόνια η ψηφιακή καινοτομία θα είναι πάλι «ψιλά γράμματα» για «όσους ξέρουν από κομπιούτερς». Το θέμα είναι αν μπορεί να γίνει κομμάτι της καθημερινότητας, με τρόπο ελεύθερο, συμμετοχικό και δημιουργικό για όλους-ες και όχι απλά μια «διευκόλυνση λειτουργιών».

Μπορεί;