Δεν θέλω να αγοράσω το σπίτι… να το νοικιάσω θέλω

Του Βασίλη Φλούδα*

Όταν χρειάζεται να δαπανήσεις το μισό και παραπάνω από τον μισθό σου για να ενοικιάσεις ένα σπίτι, τότε σίγουρα κάτι πηγαίνει στραβά. 

Αν περιμένουμε από το «Αόρατο χέρι του Άνταμ Σμιθ» να ρυθμίσει την αγορά των ακινήτων και να δούμε τις τιμές να ισορροπούν μάλλον θα πρέπει να περιμένουμε για πολύ ακόμα καθώς τα τελευταία χρόνια το στεγαστικό ζήτημα βρίσκεται σε όξυνση. Η πρόσβαση σε ενοικιαζόμενη κατοικία γίνεται όλο και πιο δύσκολη καθώς οι τιμές ενοικίασης είναι πολύ υψηλές σε σχέση με τους μισθούς.

Ιδιαίτερα για όσους/ες είναι χαμηλόμισθοι όπως και για τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα η αναλογία ενοικίου/μισθού είναι απαγορευτική.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης της ΕΡΓΑΝΗΣ, το 2023 οι μέσες μικτές αποδοχές στον ιδιωτικό τομέα υπολογίζονται στα 1.251 ευρώ. Από το σύνολο των εργαζομένων με σχέση ιδιωτικού δικαίου το 2023, το 53,7% έλαβε λιγότερα από 1.000 ευρώ μηνιαίως, το 27,5% έλαβε κατά μέσο όρο 1.000-1.500 ευρώ μηνιαίως ενώ περισσότερα από 1.500 ευρώ έλαβε το 18,8% των εργαζόμενων.

Τα δεδομένα αυτά, σε συνδυασμό με τις τιμές ενοικίασης των ακινήτων στα Γιάννενα αναδεικνύουν το πόσο δύσκολη υπόθεση αποτελεί η εύρεση οικονομικά προσιτής κατοικίας. Για παράδειγμα για ένα διαμέρισμα 55 τ.μ στο κέντρο της πόλης με μέσο ενοίκιο 550-630 ευρώ και με μέσο καθαρό μισθό του εργαζόμενου στα 850-950 ευρώ σημαίνει ότι απαιτείται πάνω από το 60% του μηνιαίου εισοδήματος να δαπανάται στο ενοίκιο.

Οι ακόλουθες τιμές ενοικίων στην πόλη μας δεν είναι μέσες τιμές, αλλά ενδεικτικές της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί.

• 30 τ.μ στο κέντρο:300 ευρώ.
• 30 τ.μ στο κέντρο:500 ευρώ, επιπλωμένο
• 30 τ.μ εκτός κέντρου:300 ευρώ, επιπλωμένο
• 55 τ.μ στο κέντρο:550 ευρώ.
• 55 τ.μ στο κέντρο: 600 ευρώ, επιπλωμένο.
• 55 τ.μ εκτός κέντρου: 630 ευρώ, επιπλωμένο.
• 80 τ.μ στο κέντρο: ενοίκιο 500 ευρώ.
• 80 τ.μ εκτός κέντρου: ενοίκιο 600 ευρώ, επιπλωμένο.
• 100 τ.μ στο κέντρο: 500 ευρώ, επιπλωμένο.
• 100 τ.μ στο κέντρο: ενοίκιο 600 ευρώ, επιπλωμένο.

Χιλιάδες οι κενές κατοικίες…

Σε μια περίοδο που το στεγαστικό πρόβλημα στην χώρα μας αλλά και στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ βρίσκεται σε όξυνση, η αξιοποίηση των κενών ακινήτων θα μπορούσε να αποτελέσει βασικό άξονα για την ανάπτυξη κοινωνικής κατοικίας, η οποία στην χώρα μας είναι στο 0% σύμφωνα με τα στοιχεία της Housing Europe 2023.

Σημειώνεται ότι σε πολλές χώρες/πόλεις της ΕΕ, εδώ και αρκετές δεκαετίες, η πρόσβαση σε αξιοπρεπή και οικονομική στέγαση αποτελεί κεντρικής σημασίας ζήτημα και αναπτύσσουν/εφαρμόζουν διάφορα μοντέλα κοινωνικής στέγασης ώστε να αμβλυνθεί η κατάσταση (σελ 62-63 https://www.housingeurope.eu/resource-1811/the-state-of-the-housing-in-europe-2023).

Με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, στην απογραφή του 2011 στον Δήμο Ιωαννιτών, από το σύνολο των 61.343 κανονικών κατοικιών καταγράφηκαν, 10.217 κενές κατοικίες (5.014 προς ενοικίαση ή πώληση και 5.203 για άλλο λόγο), αριθμός που αντιστοιχεί στο 17% των κατοικιών.

Συνολικά οι κενές κατοικίες, που περιλαμβάνουν και τις εξοχικές (1.055 κατοικίες) και δευτερεύουσες (6.641 κατοικίες), ήταν 17.913, αριθμός που αντιστοιχεί στο 29% του συνολικού οικιστικού αποθέματος του Δήμου. Αριθμός βέβαια που αποτυπώνει μια ενδεικτική κατάσταση. Ωστόσο δημιουργεί και μια σειρά ερωτήσεων (όπως για ποιο λόγο είναι κενά, πώς θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν κ.α) και οι τεκμηριωμένες απαντήσεις μπορούν να προκύψουν μόνο με έρευνα και εφαρμογή στη συνέχεια λύσεων/κινήτρων στη βάση των αποτελεσμάτων που θα προκύψουν.

Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η έλλειψη ολοκληρωμένης κοινωνικής στεγαστικής πολιτικής, σε συνδυασμό με τα υψηλά ενοίκια και το ύψος των μισθών, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα. 

Η άμεση λήψη μέτρων, όπως η επικαιροποιήμένη και διαρκής έρευνα (όχι με στοιχεία του 2011 ενώ είμαστε στο 2024) και η εφαρμογή τρόπων αξιοποίησης των κενών ακινήτων σε συνδυασμό με την προώθηση προγραμμάτων κοινωνικής κατοικίας είναι παραπάνω από επιτακτική και μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την πρόσβαση σε αξιοπρεπή και οικονομικά προσιτή στέγαση.

* Ο Βασίλης Φλούδας είναι οικονομολόγος-περιφερειολόγος