Πλατεία Μαβίλη: ένας τόπος μνήμης

Η πλατεία Μαβίλη έχει «γραμμένες» πάνω της τις δικές της σκοτεινές μνήμες. Μία μέρα μόνο, πριν από 74 χρόνια, ήταν αρκετή για να αφήσει το έντονο αποτύπωμά της σε αυτόν τον χώρο και στην πόλη των Ιωαννίνων. Στις 25 Μαρτίουτου 1944, 1850 Γιαννιωτοεβραίοι συγκεντρώθηκαν στην πλατεία (και στο Ιτς Καλέ στο Κάστρο) από τους ναζί και οδηγήθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μόλις 110 επέστρεψαν. 

Από σήμερα, η πλατεία Μαβίλη αποτελεί και επίσημα, κατά κάποιο τρόπο, έναν τόπο μνήμης των Γιαννιωτών που χάθηκαν τότε. Ήταν η πρώτη φορά που ο Δήμος Ιωαννιτών διοργάνωσε εκδήλωση τιμής σε αυτόν τον τόπο, με τις συγκλονιστικές φωτογραφίες από την ημέρα του εκτοπισμού (τις οποίες είχε εντοπίσει σε γερμανικά αρχεία ο ερευνητής Αλέκος Ράπτης και τις είχε δημοσιεύσει η εφημερίδα Ηπειρωτικός Αγών) να «περικυκλώνουν» μέρος της πλατείας –μια πρωτοβουλία της Δημοτικής Πινακοθήκης Ιωαννίνων- και με ένα δυνατό θεατρικό δρώμενο του ΔΗΠΕΘΙ να μεταφέρει τις εικόνες εκείνης της ημέρας. 

«Είμαστε υποχρεωμένοι να ανακαλούμε στη  μνήμη μας τα θύματα ενόςεγκλήματος, που όμοιό του, ως προς τη σύλληψη και την εκτέλεσή του, δεν γνώρισε η ανθρωπότητα. Διατηρώντας ζωντανή στη μνήμη μας τη θηριωδία που προκάλεσε ο ρατσισμός, η ιδεολογία του μίσους και του διαχωρισμού των ανθρώπων σε φυλετικά ανώτερους και κατώτερους, στέλνουμε ένα μήνυμα ενάντια στον ρατσισμό σε όλες του τις εκφράσεις» ανέφερε στην ομιλία του ο δήμαρχος Ιωαννίνων Θωμάς Μπέγκας,παραπέμποντας και στις ρατσιστικές αντιλήψεις που διακατέχουν και την Ευρώπηλόγω των προσφυγικών ροών. 

«Η Ευρώπη του Πολιτισμού, η Ευρώπη του Διαφωτισμού, δεν μπορεί να ‘απαντήσει’ στο κύμα των απελπισμένων προσφύγων, που η πολιτική της Δύσης και ο θρησκευτικός φανατισμός της Ανατολής προκάλεσε, ούτε κλείνοντας τα σύνορα της, ούτεδημιουργώντας σύγχρονα στρατόπεδα συγκέντρωσης» είπε χαρακτηριστικά. «Θέλω να ελπίζω ότι η ανάκληση της ιστορικής μνήμης βοηθάει να αντλήσουμε διδάγματα για το παρόν και το μέλλον» υπογράμμισε επίσης. 

Τον λόγο πήρε αμέσως μετά ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Ιωαννίνων Μωυσής Ελισάφ, ο οποίος μίλησε για τη διατήρηση της συλλογικής μνήμης, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά: «Τα θύματα μπορούν να ξεχνούν, οι θύτες ποτέ». Ο κ. Ελισάφ έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη να «κοιτούμε μπροστά υπό την προϋπόθεση ότι το παιδευτικό μήνυμα το πήραμε και το εφαρμόζουμε». 

Στην εκδήλωση μνήμης, η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δήμου Ιωαννιτών έδωσε το δυναμικό της παρών, ενώ αναμφίβολα τις εντυπώσεις κέρδισε το θεατρικό δρώμενο με τίτλο «Η τελευταία εικόνα» που βασίστηκε σε στίχους του γιαννιωτοεβραίου ποιητή Γιοσέφ Ελιγιά. Την εκδήλωση παρακολούθησαν μεταξύ άλλων η υφυπουργός Παιδείας Μερόπη Τζούφη, ο βουλευτής Ιωαννίνων του ΣΥΡΙΖΑ Γιάννης Στέφος, ο βουλευτής Ιωαννίνων της ΝΔ Κώστας Τασούλας, ο περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέκος Καχριμάνης και ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργος Καψάλης.