Η… ηρωική πλατεία Μαβίλη

«Σαν έγιναν όλοι οι Μώλοι και φύγαν τα πολλά ταμπακαριά από τη Λειβαδιώτη, γέμισε ο τόπος μαριγάμπες και βιολιά. Και τελευταία βέβαια ήρθε και ο Καραγκιόζης» γράφει ο λόγιος και ιστοριοδίφης Δημήτρης Σαλαμάγκας (1894-1965) στα «Άπαντά» του, περιγράφοντας την περιοχή που σήμερα αποκαλείται «πλατεία Μαβίλη» κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα. Στην ίδια περιοχή, πριν από την απελευθέρωση, προκύπτει από κάποιες αναφορές ότι υπήρχαν και καφέ σαντάν.

Τη δεκαετία του ’20, συναντά κανείς εξοχικά κέντρα (όπως αποκαλούνταν λόγω της απόστασής τους από το κέντρο της πόλης), έναν θερινό κινηματογράφο αλλά και ένα μεγάλο πάρκινγκ στρατιωτικών αυτοκινήτων. Την ίδια στιγμή, η δημοτική αρχή Ιωαννίνων αρχίζει να συζητά την ανάγκη εξωραϊσμού της πλατείας, βάζοντας ως πρώτο στόχο την απομάκρυνση των στρατιωτικών αυτοκινήτων. Το 1929, ο Δήμος διαθέτει ένα σεβαστό ποσό για την ανακαίνιση της αποβάθρας της πλατείας Μαβίλη, προκειμένου να εξυπηρετήσει, μεταξύ άλλων, τους ψαράδες αλλά και όσους πηγαινοέρχονταν με βάρκες για τις κυριακάτικες εκδρομές τους στην Ντραμπάτοβα. Σημειωτέον ότι ως πλατεία Μαβίλη θεωρούνταν τότε μόνο η πλατεία όπου βρίσκεται η μαρμάρινη προτομή του ήρωα και του ποιητή Λορέντζου Μαβίλη (η προτομή αυτή ήταν από τα πρώτα δημόσια μνημεία για την απελευθέρωση της πόλης).

Η απέναντι… πλατεία -όπου σήμερα δραστηριοποιούνται επιχειρήσεις εστίασης και καφέ- αποκαλούνταν «Ασκεριέ», κατάλοιπο της οθωμανικής περιόδου. Μια ονομασία που με τα χρόνια χάθηκε, με τον Μαβίλη να… «υιοθετεί» κάποια στιγμή και την πλατεία αυτή.

Η πλατεία Μαβίλη αρχίζει να ανθεί από τα μέσα της δεκαετίας του ’70, με τη λειτουργία ενός μεγάλου λούνα παρκ (κούνιες, κουρσάκια κ.λπ.) επί μια 15ετία περίπου. Την ίδια ώρα, η όλη περιοχή ξεκινά να μπαίνει πιο δυναμικά στη ζωή των Γιαννιωτών, με τα καφέ και τα τραπεζάκια δίπλα στη λίμνη, αλλά και τις υπαίθριες παραστάσεις του Καραγκιόζη οι οποίες και αυτές, στη συνέχεια, χάθηκαν από το προσκήνιο. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, η πλατεία με την προτομή του Μαβίλη παίρνει τη σημερινή της «αρχιτεκτονική» μορφή, μετά από μια σειρά παρεμβάσεων. Και, γενικότερα, οι δραστηριότητες στην πλατεία «εκσυγχρονίζονται».

Η πλατεία Μαβίλη αποτελεί σήμερα ένα σημείο αναφοράς της πόλης, έναν τόπο διασκέδασης, με έντονο τουριστικό χαρακτήρα πια.

Ας μην ξεχνάμε όμως ότι σε αυτή την πλατεία που μέσα στον χρόνο συνδέθηκε με ξένοιαστες παραλίμνιες βόλτες και με διασκέδαση, γράφηκε μία από τις πιο μελανές σελίδες της ιστορίας αυτής της πόλης: Εκεί το πρωινό της 24^ης Μαρτίου του 1944 οι ναζί συγκέντρωσαν τους Εβραίους των Ιωαννίνων και στη συνέχεια τους έβαλαν σε 80 φορτηγά με κατεύθυνση τα Τρίκαλα και με τελικό προορισμό τα στρατόπεδα συγκέντρωσης…

* Καρτ ποστάλ της δεκαετίας του '30 από το λεύκωμα του Αν. Παπασταύρου "Ιωαννίνων Ενθύμιον"