Ο Γιώργος Χατζής ή Πελλερέν και ο «χωριάτης ντατσκανάρης»

Τα Γιάννενα των αρχών του 20ου αιώνα ήταν από τις πιο ταραγμένες και συνάμα ενδιαφέρουσες περιοχές της Ελλάδας και της Ευρώπης.

Η έντονη παρουσία της Ισραηλιτικής Κοινότητας και στον πνευματικό στίβο, οι εκδόσεις, περιοδικές και καθημερινές που κυκλοφορούσαν, η πολύ δραστήρια εργατική τάξη αλλά και τα πρόσωπα αναφοράς, διαμόρφωναν αυτό το περιβάλλον.

Ανάμεσα στους πρωτοπόρους ήταν ο Γιώργος Χατζής. Γνωστός ως λυρικός ποιητής, μοτίβο που ακολουθούσαν αρκετοί δημιουργοί της εποχής, ο Χατζής, απόφοιτος της Ζωσιμαίας και φοιτητής για ένα διάστημα της Ιατρικής, είχε επιστρέψει στα Γιάννενα και υπηρετούσε ως δάσκαλος στη Βούρμπιανη, στις αρχές του 20ου αιώνα.

Η εικόνα του ολοκληρώθηκε όταν επέλεξε το «γαλλοπρεπές» ψευδώνυμο «Πελλερέν». Με αυτό το όνομα, Γιώργος Χατζής Πελλερέν έμεινε για πάντα στην ιστορία της πόλης και έτσι καλείται και ο δρόμος με το όνομά του, απέναντι από την Ακαδημία.

Το 1909 έκδωσε την εφημερίδα «Ήπειρος». Λίγο αργότερα, ένας άλλος πνευματικός άνθρωπος της εποχής, ο Χρήστος Χριστοβασίλης, θα εκδόσει την «Ελευθερία».

Ο Χατζηπελλερέν θα συναντηθεί με τον Χριστοβασίλη αρκετά αργότερα, στον Ηπειρωτικό Εκπαιδευτικό Όμιλο.

Στο μεταξύ, είχε προλάβει, τις παραμονές της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων, να καταδικαστεί σε θάνατο για έσχατη προδοσία από την τουρκική αρχή στα Γιάννενα. Η ποινή του πρακτικά αποτράπηκε από το πέρασμα των Ιωαννίνων στο ελληνικό κράτος.

Ανάμεσα στα σημεία τριβής του Χατζή με την τουρκική εξουσία, ήταν η διαφορετική άποψη που αντέτασσε σε άλλα φύλλα της πόλης, όπως η εφημερίδα Ιντιμπάχ.

Ο Χατζής δεν ήταν όμως απλά «ρομαντικός ποιητής» ή «μάχιμος δημοσιογράφος». Κατέγραφε με ιδιαίτερο τρόπο την καθημερινότητα των Ιωαννίνων, όπως για παράδειγμα την «υπεροψία των ενδοταφριτών» όπως αυτοαποκαλούνταν οι κάτοικοι της παλιάς πόλης, εντός της Τάφρου του Βοημούνδου, έναντι των κατοίκων των χωριών:  «Η τάφρος του Βαϋμούνδου είχε κλείσει έναν κόσμον εντός της πόλεως, σε παληακά χρόνια, που ήταν εχθρός του κόσμου, που εξετείνετο ολόγυρα στον κάμπον και τα χωριά: ‘Ο Θεός να σε φυλάη, έλεγαν με κακία οι βέροι Γιαννιώτες, από χωριάτη ντατσκανάρη’».

Ο Χατζηπελλερέν συνέχισε να «τσιγκλάει» και την ελληνική εξουσία με τα άρθρα του. Βρέθηκε εκτοπισμένος στη Λευκάδα, αφού είχε χρηματίσει στο μεταξύ γραμματέας του Χρηστάκη Ζωγράφου, προέδρου της Επαναστατικής Επιτροπής στη Βόρεια Ήπειρο.

Το 1930 ο Χατζής πέθανε απρόσμενα, στην Αθήνα. Το εκδοτικό του έργο συνέχισε ο γιος του Δημήτρης, ένας από τους μεγαλύτερους λογοτέχνες των ελληνικών γραμμάτων.

Προτομή του Χατζηπελλερέν, φιλοτεχνημένη από τον Κυριάκο Ρόκο, υπάρχει στο Άλσος των Ποιητών

Βιβλιογραφία

«Τάδε έφη Πολύκαρπος», Χρονογραφήματα. επιμέλεια Ευριπίδη Ξ. Στεριάδη, Αθήνα 1965

Floros, Ioannis, Paideia in Ioannina during the so-called Tourkokratia, m.a. Johannesburg 2005

Κουρμαντζή, Ελένη, Ηπειρώτες συγγραφείς- Η διαχρονική πορεία της λογιοσύνης της πόλης των Ιωαννίνων-Ζάππειο Μέγαρο, ομιλία, 2008