Η τέχνη της ξερολιθιάς στην Unesco

Μετά το ρεμπέτικο τραγούδι, φέτος ήρθε άλλη μια αναγνώριση ενός στοιχείου άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς από την Unesco: αυτή της ξερολιθιάς. Η ξερολιθιά ανήκει πια στον αντιπροσωπευτικό κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, μετά το πράσινο φως που έδωσε η αρμόδια επιτρoπή της Unesco.

Ο φάκελος της υποψηφιότητας συγκροτήθηκε με πρωτοβουλία και συντονιστικό ρόλο της Ελλάδας και της Κύπρου και με τη συμμετοχή άλλων έξι χωρών της Ευρώπης-της Γαλλίας, της Ελβετίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Κροατίας και της Σλοβενίας, όπου η ιδιαίτερη αυτή κατασκευαστική τεχνική δηλώνει το παρών. Με τον όρο «τέχνη της ξερολιθιάς» νοείται η  κατασκευή κτισμάτων με λίθους χωρίς κανένα συνδετικό υλικό (εν ξηρώ). Οι ξερολιθικές κατασκευές, είναι άλλοτε έντονα ορατές, όπως σε καλλιέργειες, και άλλοτε διακριτικές.

Στην Ελλάδα συναντώνται σχεδόν παντού, ιδίως στα νησιά. Σημαντική χρήση της ξερολιθιάς υπάρχει και στην Ήπειρο, ιδίως στο Ζαγόρι (σε τοίχους, σε γεφύρια κ.λπ.).

Όπως αναφέρεται και στον φάκελο του υπουργείου Πολιτισμού, οι ξερολιθικές κατασκευές συνδέονται άμεσα με την παραδοσιακή οργάνωση του παραγωγικού χώρου των αγροτικών κοινοτήτων και με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα κάθε τόπου. Σε κάθε τους μορφή, συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην οικολογική ισορροπία, ειδικά σε περιοχές που μαστίζονται από την εδαφική διάβρωση και άλλες δυσμενείς κλιματικές και εδαφικές συνθήκες.

Η τέχνη της ξερολιθιάς είναι το έκτο στοιχείο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, που εγγράφει η Ελλάδα στον αντιπροσωπευτικό κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco. Έχουν προηγηθεί το 2013 η μεσογειακή διατροφή (από κοινού με Ιταλία, Ισπανία, Μαρόκο, Πορτογαλία, Κύπρο, Κροατία), το 2014 η παραδοσιακή μαστιχοκαλλιέργεια στη Χίο, το 2015 η τηνιακή μαρμαροτεχνία, το 2016 το εθιμικό δρώμενο των Μωμόγερων σε οκτώ χωριά της Κοζάνης και το 2017 το ρεμπέτικο.

Η Ελλάδα έχει υποβάλλει δύο ακόμα φακέλους υποψηφιότητας για εγγραφές στον ίδιο Κατάλογο της UNESCO. Πρόκειται για την υποψηφιότητα της ψαλτικής τέχνης (βυζαντινή ψαλτική), που υποβλήθηκε από κοινού με την Κύπρο, και τη μετακινούμενη κτηνοτροφία στη Μεσόγειο και τις Άλπεις (από κοινού με Ιταλία και Αυστρία). Και οι δύο φάκελοι πρόκειται να αξιολογηθούν από τις αρμόδιες επιτροπές της UNESCO το φθινόπωρο του 2019.