Όταν τα Γιάννενα τα έβαλαν με τον Βασίλη Ραφαηλίδη

Η επέτειος της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων το 1975, χαρακτηρίστηκε από δύο γεγονότα: Αφενός, τις κινητοποιήσεις των φοιτητών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων για την αποχουντοποίηση του ιδρύματος και το άρθρο του Βασίλη Ραφαηλίδη, δημοσιογράφου του «Βήματος» τότε.

Το άρθρο του Ραφαηλίδη που βρέθηκε στα Γιάννενα εν μέσω των γεγονότων του Φεβρουαρίου του ’75 δημοσιεύτηκε στις 23 Φεβρουαρίου 1975 και προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις από φορείς, συλλόγους κ.λπ. και φυσικά, τη μήνη των «εθνικοφρόνων».

Ο Ραφαηλίδης, με το αναλυτικό του στυλ, αναφέρετε σε πράγματα που για πρώτη φορά γράφονταν στον Τύπο, τότε. Αναφέρεται μεταξύ άλλων η «πρόθεση πλουτισμού» εις βάρος των φοιτητών, ενώ χαρακτηρίζεται «χουντικός» ο τότε πρύτανης, διορισμένος το 1973, επί χούντας, ο οποίος συγκεντρώνει επάνω του τα πυρά του φοιτητικού κινήματος, αλλά και ικανότατης μερίδας της τοπικής κοινωνίας. Ο «Ηπειρωτικός Αγών» στις 4 Φεβρουαρίου 1975 συγκεντρώνει δηλώσεις καθηγητών όπως ο Θεόφιλος Βέικος που κάλεσε τον πρύτανη να παραιτηθεί για να λυθεί το αδιέξοδο, ο Σωτήρης Δάκαρης που αναφέρει ότι «είναι ηθικό αίτημα να αποκαθαρθή ο εθνικός οργανισμός από την ενοχή και την υποψία», ο  Σπύρος Κυριαζόπουλος που σημειώνει ότι «αν το πανεπιστήμιο είναι ο τόπος που ελέγχονται οι βιώσιμες κοινωνικές αξίες, όσοι δεν γίνονται με την ύπαρξή τους παραδείγματα γι αυτά που λένε, είναι ανάξιοι της επιστήμης που, όταν χωρίζεται από το ήθος, είναι σκέτη πανουργία». 

Ηπειρωτικός Αγών, 4/2/1975

Τέλος, ο Νίκος Παναγιωτάκης τονίζει ότι «αν αποδειχθή ότι διατυπώθηκαν τέτοιες απαράδεκτες γενικεύσεις (σ.σ. κατά του φοιτητικού κινήματος), ελάχιστοι θα βρεθούν που θα συμφωνήσουν».  

Και οι τέσσερις άνθρωποι αναφοράς για τα ελληνικά ακαδημαϊκά χρονικά: Ο Βέικος και ο Κυριαζόπουλος είναι καθηγητές Φιλοσοφίας, από τους σημαντικότερους στον ευρωπαϊκό χώρο, ο αρχαιολόγος Δάκαρης ήταν ο… Δάκαρης της αρχαίας Δωδώνης και πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων το 1976 και ο Παναγιωτάκης από τους σημαντικότερους έλληνες φιλολόγους, μεταξύ άλλων διευθυντής του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας.

Πέραν των παραπάνω, ο Ραφαηλίδης γράφει για το «σφιχτό πουγγί» της Μητρόπολης και αναφέρεται ακόμα και στα… σινεμά (αγαπημένο του θέμα άλλωστε), λέγοντας ότι στα Γιάννενα προβάλλονται ταινίες «τρίτης και τέταρτης διαλογής». Ο Ραφαηλίδης ήταν και κριτικός κινηματογράφου, ενώ το θέμα της «πρώτης προβολής» στα Γιάννενα δεν λύθηκε παρά πολύ αργότερα. Γι αυτό πάντως ευθύνονταν κυρίως οι εταιρίες διανομής…

Πρωινός Λόγος, 25/2/1975

Ο Ραφαηλίδης βρέθηκε για τρεις μέρες στα Γιάννενα, συζήτησε με τους φοιτητές και τις φοιτήτριες που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις, οι οποίες ήταν αρκετά ταραχώδεις.

Στις 31 Ιανουαρίου, δημοσιεύεται στον «Πρωινό Λόγο» η «έκκλησις οργανώσεων της πόλεως» να σταματήσουν οι κινητοποιήσεις. Ανάμεσα στις υπογραφές ξεχωρίζουν διάφοροι σύλλογοι και το… ΚΤΕΛ. Σε σύσκεψη που έγινε στις 5 Φεβρουαρίου, με τους εκπροσώπους των φορέων και των φοιτητών, οι πρώτοι χαρακτηρίζουν «πατρική έκκληση» την ανακοίνωση. 

Αργότερα τα πνεύματα οξύνονται  και οι κινητοποιήσεις κορυφώνονται. Κυκλοφορούν υπογραφές προσωπικοτήτων, κυρίως προερχόμενων από το χώρο της Δεξιάς, που ζητούν να σταματήσουν οι κινητοποιήσεις και παίρνουν θέση υπέρ του πρύτανη, ενώ στις εκδηλώσεις της 21ης Φεβρουαρίου, αποδοκιμάζεται ο Βαγγέλης Αβέρωφ, εκπρόσωπος της κυβέρνησης τότε.

Ενδεικτικό του κλίματος, ήταν η δίκη τεσσάρων φοιτητών, που κατηγορούνταν ότι «δίωξαν βιαίως και παρανόμως» από τη φοιτητική λέσχη, ένα φοιτητή που χαιρέτισε φασιστικά. Την ίδια περίοδο εμφανίζεται στα πανεπιστήμια η «Νέα Τάξη», ακροδεξιά οργάνωση. Συνθήματα της οργάνωσης εμφανίζονται και στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, έξω από τα γραφεία του φοιτητικού συλλόγου, που αναγράφουν «Η Νέα Τάξις όποτε, όποιον και όπου θέλει κτυπά», αλλά και στα γραφεία του ΚΚΕ και του ΠΑΣΟΚ στην πόλη. 

Στη δίκη, ο Δάκαρης θα καταθέσει ότι «οι φοιτηταί υπέστησαν πολλά από τη δικτατορία και προσπαθούν να συμβάλλουν στην εξυγίανση των πανεπιστημίων».

Στο άρθρο Ραφαηλίδη απαντάει με ανακοίνωσή της και η Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία, σε οργισμένο ύφος και αυτή. Το ενδιαφέρον βέβαια είναι ότι όλες οι απαντήσεις, από τις πιο ψύχραιμες μέχρι τις πιο οξυμένες, αναλύουν ιδιαίτερα τις αιτιάσεις περί «οικονομικής ανάπτυξης από το πανεπιστήμιο».

Μέσα στην ίδια χρονιά, τη θέση του πρύτανη θα καταλάβει η μέχρι τότε αντιπρύτανης, Χριστίνα Δεδούση, καθηγήτρια Φιλολογίας.

(Στη φωτογραφία, το πανεπιστήμιο στη Δομπόλη, το 1973)