Κοινωφελείς περιουσίες: Έχουν μέλλον;

Κοινωφελείς περιουσίες και σχολάζουσες κληρονομιές, ή αλλιώς τα λεγόμενα κληροδοτήματα: Περιουσίες που άφησαν πίσω τους άνθρωποι με μεγάλη ή μικρή οικονομική επιφάνεια για κοινωφελείς σκοπούς. Πολλές όμως από αυτές τις περιουσίες παραμένουν αδρανείς, με τη βούληση του διαθέτη ή του δωρητή να μην υλοποιείται τελικά. Ένας από τους βασικούς λόγους της αδράνειας είναι το δύσκαμπτο νομοθετικό πλαίσιο, που δεν επιτρέπει σε φορείς, όπως είναι οι Δήμοι ή το υπουργείο Οικονομικών, να αξιοποιήσουν τις κοινωφελείς περιουσίες.

Τα διάφορα προβλήματα που υπάρχουν, τέθηκαν επί τάπητος στην ημερίδα με τίτλο «Κοινωφελείς Περιουσίες… Διαθήκη για το μέλλον» που διοργάνωσαν η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου-Δυτικής Μακεδονίας στον πολιτιστικό πολυχώρο «Δημ. Χατζής», στα παλιά σφαγεία, στα Γιάννενα.

Κατά τους χαιρετισμούς, τόσο ο περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέκος Καχριμάνης όσο και ο δήμαρχος Ιωαννίνων Θωμάς Μπέγκας έθεσαν διάφορα ζητήματα, με κυριότερο την ανάγκη να υπάρξει προσαρμογή στα σημερινά δεδομένα των όρων που υπάρχουν σε πολλές διαθήκες και οι οποίοι πολλές φορές καθιστούν αδύνατη την αξιοποίηση της κοινωφελούς περιουσίας. Ο κ. Μπέγκας επεσήμανε τη σημασία που έχουν τα κληροδοτήματα για τον Δήμο, υπενθυμίζοντας ότι έχει οριστεί και ειδικός εντεταλμένος σύμβουλος (η Γωγώ Γιώτη).

Η γενική γραμματέας Δημόσιας Περιουσίας Θεοπίστη Πέρκα μίλησε για τις ενέργειες που έχουν γίνει από την πολιτεία αλλά και για αυτές που πρέπει να γίνουν για την ύπαρξη ενός καλύτερου θεσμικού πλαισίου. Από την ομιλία της, δεν θα μπορούσε να λείψει η αναφορά στους ηπειρώτες ευεργέτες της διασποράς, από τους οποίους ξεκίνησε τον 18^ο αιώνα η διάθεση περιουσίας για κοινωφελείς σκοπούς (εκπαιδευτικά ιδρύματα, νοσοκομεία κ.λπ.). «Αποτελούν ένα σημείο αναφοράς ενός παραδειγματικού λόγου στην ιστοριογραφία» ανέφερε, ενώ επεσήμανε ότι η διάθεση περιουσίας υπέρ του Δημοσίου γενικότερα αποτελεί «πατριωτισμό».

«Εν έτει 2018, μπορούμε να μιλάμε για εθνικούς ευεργέτες, μπορούμε να διακρίνουμε τέτοιου είδους πατριωτισμό;» αναρωτήθηκε. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών που παρέθεσε η κ. Πέρκα, φαίνεται ότι η ευεργεσία συνεχίζει να υφίσταται –αν και όχι τόσο δυναμικά όπως στο παρελθόν.

Κάθε χρόνο, αποστέλλονται από τα ειρηνοδικεία 150-200 διαθήκες υπέρ του Δημοσίου, ενώ την τελευταία τριετία έχουν γίνει πάνω από 20 συμβολαιογραφικές πράξεις σύστασης ιδρυμάτων-διαχειριστών κοινωφελών περιουσιών. Επίσης, όπως είπε, οι δωρεές που έχει αποδεχθεί ο υπουργός Οικονομικών, την τελευταία τριετία, υπερβαίνουν τα 30 εκατ. ευρώ.

Η κ. Πέρκα υπογράμμισε δε ότι δεν υπάρχει διάταξη σε κανένα άλλο Σύνταγμα κάποιας χώρας που να προστατεύει τη διάθεση περιουσίας υπέρ του Δημοσίου.

Ο συντονιστής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Βασίλης Μιχελάκης εκτίμησε με τη σειρά του ότι οι κοινωφελείς περιουσίες έχουν διττό χαρακτήρα. «Τιμούν την κοινωνική αλληλεγγύη και τη φιλοπατρία» τόνισε, ενώ έκανε εκτενή αναφορά στους ηπειρώτες ευεργέτες. Πιο εκτενής βέβαια ήταν η αναφορά του περιφερειάρχη κ. Καχριμάνη, ο οποίος ταξίδεψε τους παριστάμενους από το Λιβόρνο Ιταλίας μέχρι τη Μόσχα…