Τα Κληροδοτήματα δεν είναι αυτά που ήταν

Για άλλη μια φορά το δημοτικό συμβούλιο συζήτησε το θέμα των κληροδοτημάτων, ουσιαστικά δηλαδή τα μεγάλα κληροδοτήματα που διαχειρίζονται τα Αγαθοεργά Καταστήματα. Η συζήτηση έγινε μετά από αίτημα της αντιπολίτευσης και ως συνήθως, δεν κατέληξε κάπου συγκεκριμένα. Για να μην υπάρχει σύγχυση, πρέπει να διευκρινιστεί ότι η συζήτηση δεν αφορά όλα τα κληροδοτήματα των Αγαθοεργών, αλλά και ότι ο Δήμος έχει δικά του κληροδοτήματα που διαχειρίζεται. 

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Δήμου, θα συγκροτηθεί μια διαπαραταξιακή επιτροπή «που θα διερευνήσει το θέμα σε όλες του τις διαστάσεις με τη συνδρομή της νομικής υπηρεσίας του Δήμου». Παρατάξεις της αντιπολίτευσης όπως η Ανεξάρτητη Δημοτική Πρωτοπορία και τα Γιάννενα Τώρα υπερθεμάτισαν για το δικαίωμα του Δήμου επάνω σε κληροδοτήματα όπως των αδερφών Ζωσιμά, χωρίς όμως να έχουν ακριβώς δίκιο.

Καταρχάς, το πολιτικό ζήτημα είναι υπαρκτό και προφανές: τα κληροδοτήματα πρέπει να τα διαχειρίζονται οι πολίτες των Ιωαννίνων και αυτά να αποδίδουν και να λειτουργούν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας. Το διαβόητο «πλην Ιωαννίνων» που αφορούσε την εξαίρεση της πόλης και του καθεστώτος διαχείρισης των Αγαθοεργών, παρότι δεν διατυπώνεται πλέον σε νόμο, η αναίρεσή του δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ. Δεν έφτανε όμως απλά ένα ΦΕΚ για να χάσουν τα Αγαθοεργά κάποια από τα κληροδοτήματα που διαχειρίζονται.

Τα πράγματα έχουν αλλάξει αρκετά την τελευταία δεκαετία και πλέον, τα κληροδοτήματα των Αγαθοεργών δεν είναι δα και «πολύφερνη νύφη». Εδώ και 11 χρόνια δεν υπάρχει το σταθερό εισόδημα από τα μερίσματα των τραπεζικών μετοχών, οι οποίες επίσης, έχουν παρασυρθεί από τις αλλαγές που έγιναν στον τραπεζικό κλάδο. Σήμερα, οι τραπεζικές μετοχές των Αγαθοεργών είναι ένα περισσότερο ονομαστικό χαρτοφυλάκιο με πολύ λιγότερα «κομμάτια» από ό,τι το 2007.

Τα δε έσοδα προέρχονται κυρίως (έως αποκλειστικά) από ενοίκια ακινήτων των Αγαθοεργών και τα έσοδα της αίθουσας Αρχιεπίσκοπου Σπυρίδωνα στην Ακαδημία. Επιπλέον, τα Αγαθοεργά έχουν επιβαρυνθεί με δάνεια.

Ο λόγος του Δήμου σε αυτή την υπόθεση είναι ο εξής: συμμετέχει εδώ και οκτώ χρόνια ξανά στη διοίκηση των Αγαθοεργών, όπου συμμετέχουν επίσης η Μητρόπολη Ιωαννίνων και άλλοι φορείς. Πρακτικά, το «πάνω χέρι» το είχε πάντα η Μητρόπολη στα Αγαθοεργά. Κατά την περίοδο της δημαρχίας του Νίκου Γκόντα, είχαν ανακληθεί οι εκπρόσωποι του Δήμου, καθότι η πλειοψηφία δεν αναγνώριζε το δικαίωμα των Αγαθοεργών στις περιουσίες των ευεργετών. Οι εκπρόσωποι επανήλθαν όταν εκλέχτηκε δήμαρχος το 2010 ο Φίλιππας Φίλιος.

Η δημοτική αρχή χτες έθεσε το ζήτημα κάπως διαφορετικά, στη βάση της διαφύλαξης σχολικών κτιρίων της πόλης που τα έχουν παραχωρήσει κατά χρήση στον Δήμο τα Αγαθοεργά, ωστόσο, τα δάνεια «επικρέμονται» πλέον από πάνω τους.

«Μιλάμε για έναν πλούτο της πόλης. Μια περιουσία των Γιαννιωτών και οφείλουμε να βρούμε τρόπους για να τη διασφαλίσουμε. Δεν μπορούμε όμως να μιλάμε χωρίς αποδείξεις για σκάνδαλα και κακή διαχείριση. Δεν μπορούμε να εξελίξουμε το διάλογο μένοντας σε εμμονικές απόψεις και σενάρια συνομωσίας. Άλλωστε οι έλεγχοι που έχουν γίνει μέχρι σήμερα δεν έχουν αποδείξει τίποτα απ’ όλα αυτά» τόνισε ο δήμαρχος Θωμάς Μπέγκας και συμπλήρωσε ότι ο τρόπος διαχείρισης των κληροδοτημάτων πρέπει να εκσυγχρονιστεί, χωρίς όμως μονομερείς αποφάσεις.

«Ο σημερινός διαχειριστής δεν μπορεί να αγνοηθεί. Άλλωστε, η νέα ηγεσία του έχει δείξει ότι κι εκείνη καταβάλει προσπάθειες να συμμαζέψει μια κατάσταση την οποία κληρονόμησε»,  κατέληξε ο δήμαρχος.

Γιατί όμως διατηρείται αυτό το καθεστώς, της διαχείρισης από τα Αγαθοεργά δηλαδή; Στο πέραμα των ετών, υπήρξαν πολλές ανακοινώσεις και καταγγελίες για κακοδιαχείριση, ατασθαλίες, αλλά και παράνομη διαχείριση των περιουσιών από τα Αγαθοεργά.

Ωστόσο, οι οικονομικοί έλεγχοι που έγιναν δεν έφεραν ποτέ στο φως κάτι αξιόποινο, ενώ το θέμα της «βούλησης του διαθέτη» είναι το πιο δύσκολο και σύνθετο από όλα.

Με τη δεδομένη σημερινή κατάσταση, η διαχείριση κληροδοτημάτων όπως αυτό των Ζωσιμάδων μπορεί να αλλάξει μόνο με δικαστική απόφαση, η οποία θα κρίνει ότι δεν ικανοποιείται η βούληση του διαθέτη. Αυτή η διαδικασία είναι δύσκολη και αμφίβολου αποτελέσματος, ωστόσο κανείς από τους φορείς που κατά καιρούς έχουν εκστρατεύσει (έχοντας σημαντικό ποσοστό δίκιου στην πολιτική τους λογική), δεν έχουν προσφύγει στη δικαιοσύνη με το συγκεκριμένο αίτημα…

Η αξιωματική αντιπολίτευση δια του επικεφαλής της Νίκου Γκόντα είπε περίπου ό,τι έλεγε και τα προηγούμενα χρόνια: ότι  δηλαδή παράνομα η Μητρόπολη ουσιαστικά, διαχειρίζεται περιουσίες ευεργετών και διαθετών. Επίσης, ανέφερε ότι «ο  εξανεμισμός των μετοχών και το δάνειο των 12 εκατομμυρίων  περίπου, για αγορά μεριδίων, από την Εθνική Τράπεζα στην περίοδο της κρίσης, έχει φέρει σε αδιέξοδο τα ίδια τα Αγαθοεργά, στα οποία ο σημερινός μητροπολίτης προσπαθεί να βάλει τάξη».

Ο κ. Γκόντας πρότεινε την έκδοση διαπιστωτικής πράξης από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση για τις σχολικές περιουσίες για να περιέλθουν στον Δήμο.

Ο Άρης Μπαρτζώκας υποστήριξε την πρόταση για διαπιστωτική πράξη (που αν τα Αγαθοεργά επιθυμήσουν, κάτι κάπως απίθανο επί της παρούσης, μπορούν να προσβάλλουν επιτυχώς, όσο δεν υπάρχει δικαστική απόφαση) για τις σχολικές περιουσίες. Κατηγόρησε επίσης τη δημοτική αρχή ότι στόχος της είναι «να μη χαλάσει καρδιές και απλώς ροκανίζει τον πολιτικό χρόνο μέχρι τις εκλογές».

Πέρα από τις πολιτικές αντεγκλήσεις, το ενδιαφέρον είναι ότι η παρούσα φάση είναι ίσως η μοναδική στα τελευταία εκατό και πλέον χρόνια, που η διαχείριση των κληροδοτημάτων θεωρητικά θα μπορούσε να περάσει σε νέα φάση, κοινή συναινέσει ενδεχομένως. Ο βασικός λόγος, είναι ότι δεν υφίσταται πλέον το ίδιο περιουσιακό επίδικο με παλιότερα. Ακόμα όμως και σε αυτή την περίπτωση, της συναίνεσης δηλαδή, δεν είναι καθόλου σίγουρο εάν το αρμόδιο δικαστήριο θα επικυρώσει την αλλαγή διαχείρισης με ερμηνεία της βούλησης του διαθέτη…