Ενεργειακές κοινότητες… χτες

Με την ενεργειακή κρίση να δημιουργεί μεγάλα και μικρά αδιέξοδα, πολίτες, τοπική αυτοδιοίκηση και κυβέρνηση οδηγούνται στην αναζήτηση λύσεων. Και μία από αυτές είναι οι ενεργειακές κοινότητες. Μια λύση που βρίσκεται στο τραπέζι εδώ και τέσσερα χρόνια (με το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο) και στην οποία η τοπική αυτοδιοίκηση και η πολιτεία δεν έδιναν ιδιαίτερη σημασία. Ή όταν έδιναν κάποια σημασία, δεν φρόντιζαν να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των προτεραιοτήτων τους ή αδυνατούσαν να πάρουν δυναμικές πρωτοβουλίες.

Από φέτος, τα κυβερνητικά στελέχη άρχισαν να μιλάνε για τις ενεργειακές κοινότητες και για την ανάγκη οι τοπικές κοινωνίες να παράγουν τη δική τους ενέργεια (με το μοντέλο του ενεργειακού συμψηφισμού) με στόχο την ιδιοκατανάλωση. Μάλιστα, το υπουργείο Περιβάλλοντος έχει ανακοινώσει ότι θα αξιοποιηθούν 100 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για την κατασκευή φωτοβολταϊκών σταθμών από δημοτικές ενεργειακές κοινότητες που θα παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια σε ευάλωτα νοικοκυριά. Οι ανακοινώσεις αυτές έγιναν τον Μάρτιο. Έξι μήνες μετά, το Ταμείο Ανάκαμψης δεν «άνοιξε» ακόμα για αυτή τη δράση.

Σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, υπάρχει κάποια κινητικότητα, με την Κρήτη να έχει μια πιο δυναμική παρουσία μέσω της λειτουργίας ενεργειακής κοινότητας με τη συμμετοχή Περιφέρειας, Δήμων και τοπικών επιχειρήσεων. Και στη Δυτική Μακεδονία, εδώ και έναν χρόνο, βρίσκεται σε εξέλιξη η δημιουργία ενεργειακής κοινότητας από την Περιφέρεια και 13 Δήμους.

Στα Γιάννενα, τα πράγματα είναι πιο… συντηρητικά και παράλληλα δεν φαίνεται να κινούνται με έναν ικανοποιητικό ρυθμό, με τη δημοτική αρχή να περιορίζεται σε μέτρα του τύπου «ο τελευταίος να κλείσει το φως» (ελλείψει και σύγχρονου δημοτικού οδοφωτισμού, αδυνατεί να κάνει μια στοιχειώδη διαχείριση, με αποτέλεσμα να στρέφεται στη ΡΑΕ).

Εδώ και δύο χρόνια, λοιπόν, ο Δήμος Ιωαννιτών έχει αποφασίσει τη δημιουργία δύο ενεργειακών κοινοτήτων. Οι δύο ενεργειακές κοινότητες βρίσκονται στις διαδικασίες ακόμη. Σήμερα, ο Δήμος ανακοίνωσε ότι η ενεργειακή κοινότητα (ως νομική οντότητα) υπέβαλε πρόταση στο EUCF (European City Facility) για τη χρηματοδότηση μελετών ύψους 60.000 ευρώ στο πλαίσιο σχετικής πρόσκλησης, με στόχο «την κλιματική ουδετερότητα που έχει τεθεί έως το 2030». Το 2030, βέβαια, είναι σε οκτώ χρόνια. Η υποβολή της πρότασης έγινε στο περιθώριο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Αειφόρου Ενέργειας στις Βρυξέλλες, στην οποία συμμετείχαν ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Βασίλης Βλέτσας και η προϊσταμένη του Τμήματος Περιβάλλοντος και Ενεργειακών  Θεμάτων Άννα Αθανασίου.

Η εν λόγω ενεργειακή κοινότητα δεν είναι κάποιο μεγάλο σχήμα. Η δημοτική αρχή κινήθηκε σε στενό κύκλο. Η ενεργειακή κοινότητα αποτελεί μια σύμπραξη του Δήμου Ιωαννιτών με τον Δήμο Μετσόβου και έναν μόλις ιδιώτη (μετά από πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος). Η απεύθυνση στην τοπική κοινωνία και στους πολίτες δηλαδή είναι… μοναδική. Η σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ιωαννίνων είχε παρθεί τον Νοέμβριο του 2020 (διαβάστε εδώ).

Η ενεργειακή αυτή κοινότητα θέλει να φτιάξει επτά φωτοβολταϊκούς σταθμούς, 1MW ο καθένας, σε αντίστοιχα γεωτεμάχια στον Δήμο Ιωαννιτών και να εγκαταστήσει φωτοβολταϊκά στις στέγες τριών κτιρίων –του πρώην Δημαρχείου Παμβώτιδας, του Δημοτικού Σχολείου Πεδινής και του Γυμνασίου Μετσόβου. Όλον αυτόν τον καιρό, δεν έχει ανακοινωθεί κάποιο χρονοδιάγραμμα της δράσης αυτής.

Το ίδιο ισχύει και με την άλλη, τη δεύτερη ενεργειακή κοινότητα με τη συμμετοχή πέντε νομικών προσώπων και δημοτικών επιχειρήσεων. Την ενεργειακή αυτή κοινότητα «τρέχει» η Δημοτική Ανώνυμη Εταιρεία Ακινήτων Ιωαννίνων (ΔΗΑΝΕΤΑΙ), η οποία επιδιώκει την αυτοχρηματοδότηση του πρότζεκτ με την κατασκευή φωτοβολταϊκών 1MW+1ΜW –ένα για εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό και ένα για πώληση ηλεκτρικής ενέργειας. Το τελευταίο νέο που υπάρχει για αυτή την κοινότητα, είναι ότι ανατέθηκε σε σύμβουλο η κατάρτιση τεχνικής μελέτης.

Σαφώς και ο Δήμος θα μπορούσε να φτιάξει μεγαλύτερες ενεργειακές κοινότητες με την ενεργοποίηση των πολιτών να αποτελεί προϋπόθεση για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχιας. Σαφώς και οι υπάρχουσες πρωτοβουλίες θα πρέπει να «τρέξουν» με τη διεκδίκηση των απαραίτητων πόρων να βρίσκονται σε προτεραιότητα και με την εξασφάλιση της απαραίτητης τεχνογνωσίας. Γιατί αλλιώς, τις όποιες καλές προθέσεις θα τις ακυρώσει η ίδια η (ενεργειακή) πραγματικότητα.