Ζωσιμαία Βιβλιοθήκη: Ένας ζωντανός χώρος με προκλήσεις

Η Ζωσιμαία Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων, μια βιβλιοθήκη που η πορεία της συνδέεται με την ίδρυση της Ζωσιμαίας Σχολής το 1828 (γι’ αυτό και ο χαρακτηρισμός «Ιστορική»), μέσα στο κρισιακό περιβάλλον της χώρας, προσπαθεί και αυτή να μείνει πιστή στην αποστολή της: να διαχειριστεί τη γνώση, να διαφυλάξει την τοπική πολιτισμική παράδοση αλλά και να προωθήσει την αγάπη για το βιβλίο. Ο «Τύπος Ιωαννίνων» μιλά με τη διευθύντρια της Βιβλιοθήκης, την ιστορικό-αρχαιολόγο Βαΐα Οικονομίδου, για τις δράσεις της βιβλιοθήκης και για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει.

 Η κρίση έφερε περισσότερους στη δανειστική βιβλιοθήκη;

Ναι, σίγουρα. Το κακό όμως είναι ότι εμείς δεν έχουμε τόσα χρήματα να αγοράσουμε τον όγκο των βιβλίων που χρειάζεται ο χρήστης. Από την άλλη, δεν γίνεται να έχουμε 10 αντίτυπα από το κάθε βιβλίο. Δεν έχουμε και τον χώρο. Κάθε Αύγουστο (σ.σ. όταν η βιβλιοθήκη κλείνει για το κοινό) κατεβάζουμε βιβλία στην κάτω αίθουσα, η οποία προορίζεται για τις παλιές συλλογές. Έχουμε φρακάρει. Τα βιβλία μας υψώνονται μέχρι το ταβάνι.

 Τι μπορεί να γίνει;

Από το 2013 προσπαθούμε να πείσουμε το υπουργείο μας να κάνουμε την αναμόρφωση του ισογείου. Κολλάμε σε τυπικές διαδικασίες και στο γεγονός ότι δεν έχουμε τεχνική υπηρεσία. Επιπλέον, κάτι που μάθαμε πρόσφατα και μας λυπεί ότι είναι το κτίριο αυτό δεν έχει οικοδομική άδεια, όπως δεν έχουν και άλλα δημόσια κτίρια στην πόλη.

 Όταν κάποιος μπαίνει στο κτίριο της βιβλιοθήκης, δεν μπορεί να μην παρατηρήσει ότι το ισόγειο είναι αρκετά συχνά γεμάτο με παιδιά.

Έχουμε πετύχει μια ενδιαφέρουσα συνύπαρξη. Όταν πρωτοήρθα, η βιβλιοθήκη ήταν ένας χώρος μελέτης λογίων. Και τότε βέβαια γίνονταν δράσεις αλλά ήταν… αθόρυβες. Γίνονταν σε μέρες και ώρες που δεν υπήρχε κοινό, ενώ οι ξεναγήσεις των μαθητών από τα σχολεία γίνονταν πολύ ήσυχα. Κάποια στιγμή, από το 2009 και μετά, τα πράγματα άρχισαν να γίνονται πιο ζωηρά αλλά χαμηλόφωνα. Μάλιστα, είχαμε κάποιες αντιδράσεις από ανθρώπους που μελετούσαν –και δικαιωματικά. Αλλά η υποχρέωσή μας είναι πολύ μεγαλύτερη απέναντι στα παιδιά τα οποία θα γίνουν οι αυριανοί αναγνώστες, οι αυριανοί πολίτες.

 Πρόσφατα ξεκινήσατε ένα πείραμα με την ανταλλακτική βιβλιοθήκη. Πώς πάει μέχρι στιγμής;

Το ερέθισμα για αυτή τη δράση μάς το έδωσε το γεγονός ότι στο κιβώτιο επιστροφής βιβλίων της βιβλιοθήκης, βρίσκαμε βιβλία που δεν είχαν τη σφραγίδα μας. Πολλοί συμπολίτες όταν καθαρίζουν τις βιβλιοθήκες τους συνήθως μετά το Πάσχα,  τα αφήνουν στο κιβώτιο με την ελπίδα ότι εμείς θα αξιοποιήσουμε.  Λόγω έλλειψης χώρου, σκεφτήκαμε την ανταλλακτική βιβλιοθήκη. Μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι πάει καλά. Προχθές ήρθε ένας ηλικιωμένος κύριος και είχε επιλέξει να πάρει ένα βιβλίο για τον Σωκράτη. Ήρθε συνεσταλμένα να ρωτήσει πώς λειτουργεί το σύστημα και, όταν του είπαμε ότι μπορεί απλώς να το πάρει, χωρίς να κάνει κάτι άλλο, ενθουσιάστηκε.

 Μια δημόσια βιβλιοθήκη έχει όμως και την ερευνητική της πλευρά.

Και έτσι πρέπει να είναι. Δυστυχώς, η βιβλιοθήκη μας έχει λίγο επιστημονικό προσωπικό και δεν προλαβαίνουμε τα πάντα. Αυτή την περίοδο, προσπαθούμε να ανασύρουμε από πηγές σε Αμερική, Γαλλία και Αγγλία έστω κάποια ψηφιακά έγγραφα ή φωτογραφίες από ένα λανθάνον έγγραφο το οποίο είναι σπανιότατο. Πρόκειται για τη μυθιστορία του Βαρλαάμ και Ιωάσαφ, που χρονολογείται στα τέλη του 11ου με αρχές του 12ου αιώνα, ένα χειρόγραφο που λανθάνει από το 1937. Η βιβλιοθήκη μας είχε κάποτε τον μεγαλύτερο όγκο των φύλλων αυτού του χειρογράφου. 

Υπάρχουν κάποιες σκέψεις για την εξέλιξη των δράσεων της Βιβλιοθήκης;

Μια σκέψη που κατά καιρούς στροβιλίζεται στο μυαλό μας είναι η λεγόμενη «ανθρώπινη βιβλιοθήκη», η κατάθεση μαρτυριών και φωτογραφικού υλικού. Επίσης, θέλουμε η Ζωσιμαία Βιβλιοθήκη μαζί με άλλους φορείς να προχωρήσουν μαζί και να αναδείξουν την ιστορία αυτής της πόλης. Δεν μπορεί να είναι αυτή η πόλη εσωστρεφής και υποτονική. Πρέπει να βγει δυναμικά μπροστά γιατί έχει να δείξει περισσότερα στοιχεία ίσως από κάθε άλλη ελληνική πόλη.

Τι διάβασαν περισσότερο, τον τελευταίο χρόνο, οι Γιαννιώτες;

Διάβασαν Λένα Μαντά, Γιάννη Καλπούζο, Μιχάλη Σπέγγο. Γενικά διαβάζονται πολύ οι ντόπιοι λογοτέχνες.

Και από ξένη λογοτεχνία; Από τους λεγόμενους κλασικούς;

Δυστυχώς δεν διαβάζονται. Ούτε τα παιδιά δεν διαβάζουν κλασικούς. Ο Ιούλιος Βερν, για παράδειγμα, δεν διαβάζεται. Θα διαβάσουν τα «Ημερολόγια μιας ξενέρωτης» ή βιβλία που είναι της μόδας. Γι’ αυτό και όταν κάνουμε εκπαιδευτικές δράσεις, ακόμα και αν κάποιοι μπορεί να μας θεωρήσουν οπισθοδρομικούς ή γραφικούς, προσπαθούμε να εντάξουμε στο πρόγραμμά μας σημαντικούς συγγραφείς, όπως τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.

Εσείς ποιο βιβλίο διαβάσατε τελευταία;

Μια εξαιρετική έκδοση από τα Αρσάκεια Εκπαιδευτήρια για τον Αρσάκη.

Ευχαριστούμε πολύ. 

Κι εγώ.