Ωδείο: Το «μικρό θέατρο» της Νικόπολης

Το καλοκαίρι που μας πέρασε, μετά από πέντε χρόνια και ένα εκτεταμένο πρόγραμμα αναστήλωσης, άνοιξε για το κοινό και πάλι το Ρωμαϊκό Ωδείο της Νικόπολης στην Πρέβεζα. Το Ρωμαϊκό Ωδείο ή το «μικρό θέατρο» όπως το αποκαλούσαν οι περιηγητές του 19ου αιώνα, είναι ένα από τα πιο καλά διατηρημένα και επιβλητικά μνημεία της Νικόπολης.

Μέσα από τη δουλειά των τελευταίων ετών εκ μέρους των αρχαιολογικών υπηρεσιών με τη συνδρομή του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς, προέκυψε και ένας εξαιρετικός οδηγός-βιβλίο που έρχεται να φωτίσει την πορεία αυτού του μνημείου στη Νικόπολη, στην πόλη που χτίστηκε σε ανάμνηση της Νίκης του Οκταβιανού Αυγούστου επί του Μάρκου Αντωνίου και της Κλεοπάτρας στη ναυμαχία του Ακτίου το 31 π.Χ.  Πρόκειται για μία καλοδουλεμένη και προσεγμένη έκδοση (στα ελληνικά και στα αγγλικά μαζί), με την ομάδα εργασίας να έχει επιδείξει την απαραίτητη προσοχή σε λεπτομέρειες η σημασία των οποίων συνήθως παραβλέπεται.

Μία από τις καινοτομίες που παρουσιάζει αυτός ο αρχαιολογικός οδηγός, είναι ότι οι συντάκτες του προχώρησαν σε μια εικονική αναπαράσταση του μνημείου στην αρχική του μορφή, της αγοράς αλλά και της Νικόπολης γενικότερα, προσφέροντας μια καλύτερη εικόνα για το αστικό τοπίο της αρχαιότητας.

Το Ρωμαϊκό Ωδείο εδράζεται σε χτιστή υποδομή που δημιουργήθηκε από τρεις επάλληλες στοές και όχι σε φυσικά επικλινή θέση, όπως συνηθιζόταν στα αρχαία ελληνικά θέατρα. Το κοίλο υπολογίζεται ότι είχε τη δυνατότητα να φιλοξενήσει περίπου 1.600 θεατές και έφερε 22 σειρές εδωλίων. Οι 22 σειρές των εδωλίων διατηρούνται μόνο στον κεντρικό τομέα του κοίλου, ενώ στον ανατολικό και δυτικό τομέα οι δύο ανώτερες σειρές δεν σώζονται εξαιτίας της κατάρρευσης της ανωδομής. 

Το οικοδόμημα βρίσκεται στο κέντρο περίπου της ρωμαϊκής πόλης, στην ευρύτερη περιοχή που τοποθετείται η πολιτική αγορά (φόρουμ). «Η προβεβλημένη θέση του ωδείου στο κέντρο της πόλης και η επιμελημένη αρχιτεκτονική του σύνθεση και κατασκευή συνάδουν με τον χαρακτήρα του ως χώρου που φιλοξενούσε παραστάσεις υψηλού επιπέδου, οι οποίες απευθύνονταν στις ανώτερες κοινωνικές τάξεις, παράλληλα δε, εξυπηρετούσε λειτουργίες του δημόσιου αστικού βίου» σημειώνεται στον οδηγό. Τα ωδεία ήταν θεατρικά τύπου οικοδομήματα, μικρών κυρίως διαστάσεων.

Με την πάροδο των αιώνων και τη συρρίκνωση της Νικόπολης στο ένα πέμπτο της έκτασής της κατά τα παλαιοχριστιανικά χρόνια, το Ωδείο (όπως και άλλα μνημεία) έμεινε εκτός της τειχισμένης πόλης και επήλθε η αχρηστία.

Το μνημείο έως τη μεταπολεμική περίοδο παρέμενε επιχωμένο κατά το μεγαλύτερο μέρος του. Μάλιστα, ο ερειπιώνας της Νικόπολης, και στους δύο παγκόσμιους πολέμους, αποτέλεσε τόπο στρατοπέδευσης μονάδων διαφόρων στρατών.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ

Οι πρώτες ανασκαφές και στερεώσεις στο ωδείο ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του ’60 από τον τότε έφορο της Εφορείας Κλασικών Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων Σωτήρη Δάκαρη. Το έργο συνέχισε η διάδοχός του στην Εφορεία Ιουλία Βοκοτοπούλου. Οι παρεμβάσεις που έγιναν, είχαν σαν αποτέλεσμα να κριθεί το μνημείο όχι μόνο επισκέψιμο αλλά και κατάλληλο για την πραγματοποίηση θεατρικών παραστάσεων.

Η ουσιαστική μεταμόρφωση του Ωδείου ξεκίνησε στις αρχές του 2000 με την ίδρυση της Επιστημονικής Επιτροπής Νικόπολης με πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Ζάχο. Το Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης και το ΕΣΠΑ συνέβαλαν τα μέγιστα στις εργασίες στερέωσης αλλά και στο ερευνητικό γίγνεσθαι. Σήμερα, το Ρωμαϊκό Ωδείο έχει επιστρέψει εκεί που ανήκε εξαρχής: Στους πολίτες. Και έχει μόνο μία απαίτηση: Τον σεβασμό μας.

*Τα κείμενα για τον αρχαιολογικό οδηγό «Το Ωδείο της Νικόπολης» έγραψαν ο Κωνσταντίνος Ζάχος, η Ιουλία Στάμου, ο Λεωνίδας Λεοντάρης και ο Ιωάννης Σουκάντος. Τον συντονισμό-γενική εποπτεία είχε η Ευγενία Χαλκιά, ενώ την επιστημονική επιμέλεια ο Κωνσταντίνος Ζάχος. Στο πλαίσιο του έργου «Αποκατάσταση και ανάδειξη ρωμαϊκών και παλαιοχριστιανικών μνημείων» του ΕΣΠΑ, η Επιστημονική Επιτροπή Νικόπολης, το 2015, προχώρησε στην έκδοση και άλλων τριών αρχαιολογικών οδηγών: «Το θέατρο της Νικόπολης», «Νικόπολη: Ο οίκος του εκδίκου Γεωργίου» και «Ένας αρχαιολογικός οδηγός για τη Νικόπολη». Όλοι τους παρουσιάστηκαν πριν από δέκα μέρες σε ειδική εκδήλωση της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού στην Αθήνα.