Προστατευόμενο τοπίο ο Αώος: ένα πρώτο βήμα

To υπουργείο Περιβάλλοντος προχώρησε στον χαρακτηρισμό τμήματος της λεκάνης απορροής του ποταμού Αώου ως Προστατευόμενου Φυσικού Σχηματισμού και Προστατευόμενου Τοπίου, όπως ανακοινώνουν περιβαλλοντικές οργανώσεις που εδώ και χρόνια αγωνίζονται για τη διατήρηση του Αώου ως ένας από τους τελευταίους μεγάλους και ελεύθερης ροής ποταμούς στην Ευρώπη.

Ο εν λόγω χαρακτηρισμός, για τον οποίο είχε προϊδεάσει η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος (διά του τότε υφυπουργού της Γιώργου Αμυρά) καλύπτει το τμήμα εκείνο που μέχρι σήμερα βρισκόταν εκτός προστασίας, από τα όρια του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου έως τα σύνορα Ελλάδας-Αλβανίας, και περιλαμβάνει και τους παραποτάμους του Αώου, τον Βοϊδομάτη και τον Σαραντάπορο.

«Μετά τον χαρακτηρισμό του αλβανικού τμήματος του Αώου (Vjosa) ως εθνικό πάρκο τον Μάρτιο του 2023, οι συντονισμένες και πολυετείς προσπάθειες των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών MedINA, Πίνδος Περιβαλλοντική, The Green Tank, Euronatur, Riverwatch, Ecoalbania, IUCN και πολλών ακόμη συνεργατών από την Ελλάδα και το εξωτερικό συνέβαλαν προς αυτή την κατεύθυνση και έτσι, πλέον, με απόφαση των ελληνικών αρχών, η λεκάνη απορροής του ποταμού Αώου προστατεύεται θεσμικά στο σύνολό της αναφέρουν σε ανακοίνωσή τους οι παραπάνω οργανώσεις.

Ο χαρακτηρισμός της περιοχής ως Προστατευόμενου Φυσικού Σχηματισμού και Προστατευόμενου Τοπίου είναι το πρώτο βήμα. Επόμενο βήμα, όπως σημειώνουν, για να εξασφαλιστεί η θεσμική προστασία είναι η έκδοση σχετικής απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με την οποία θα τεθούν ειδικοί όροι και περιορισμοί για την άσκηση δραστηριοτήτων στην περιοχή.

«Αυτή η κίνηση λειτουργεί ως ασπίδα για την άμεση διασφάλιση της ελεύθερης ροής τμημάτων των κύριων ποταμών και παραποτάμων του υδρογραφικού δικτύου του Αώου και βάζει τα θεμέλια για την ολοκληρωμένη διατήρηση και διαχείριση της λεκάνης απορροής του ποταμού, όμως δεν είναι αρκετή για την πλήρη προστασία της» τονίζεται. Όπως σημειώνεται, η πλήρης προστασία του Αώου θα διασφαλιστεί με την αναβάθμιση της προστασίας της περιοχής σε Εθνικό Πάρκο, μέσω της επέκτασης των ορίων του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου προς τα σύνορα Ελλάδας-Αλβανίας. Έτσι, η λεκάνη απορροής του ποταμού θα ενταχθεί σε ένα ενιαίο καθεστώς προστασίας και στη συνέχεια θα μπορεί να ενωθεί με το γειτονικό Εθνικό Πάρκο Vjosa προκειμένου να θεσπιστεί το πρώτο Διασυνοριακό Εθνικό Πάρκο Άγριου Ποταμού στην Ευρώπη, Αώος/Vjosa.

Σημειωτέον ότι αυτή την περίοδο εκπονούνται από το υπουργείο οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες για όλες τις περιοχές Natura 2000 και για τα υφιστάμενα εθνικά πάρκα.

Η Αλεξάνδρα Παππά, Υπεύθυνη Προγραμμάτων για το Νερό του MedINA, αναφέρει σε δήλωσή της: «Χρειάζεται τώρα αυτή η γενναία απόφαση του ΥΠΕΝ να αποκλείσει συγκεκριμένες περιοχές από τη χωροθέτηση δεκάδων Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΜΥΗΕ) που σχεδιάζνται σήμερα στη λεκάνη απορροής του ποταμού Αώου και δη στην υπολεκάνη του ποταμού Σαραντάπορου, που δεν καλυπτόταν μέχρι σήμερα από κανένα καθεστώς προστασίας».

Με τη σειρά του, ο πρόεδρος της «Πίνδος Περιβαλλοντική» Γιάννης Βραζιτούλης υπογραμμίζει: «Η απόφαση αυτή του ΥΠΕΝ είναι μία πρώτη ουσιαστική εξέλιξη. Ο Αώος αποκτά ένα σημαντικό δίχτυ προστασίας σε περιοχές που μέχρι σήμερα ήταν απροστάτευτες. Με τις τεκμηριωμένες επιστημονικές θέσεις του Μετσόβιου Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας του ΕΜΠ, του Τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και άλλων επιστημόνων, αλλά και τη συμβολή των κινημάτων των πολιτών, όπως του ‘Protect Aoos’, που εδώ και πολλά χρόνια αγωνίζονται για την προστασία του ποταμού, η πολιτεία αναγνωρίζει την ταυτότητα ενός οικοσυστήματος και τη δυναμική ενός τοπίου, που συνδέεται με τη γειτονική χώρα, την Αλβανία».

Στο ίδιο μήκος κύματος και οι δηλώσεις κι άλλων εκπροσώπων περιβαλλοντικών οργανώσεων. Η διευθύντρια Πολιτικής στο Green Tank κάνει λόγο για την ανάγκη να αποτελέσει για την πολιτική ηγεσία του υπουργείου η θέσπιση ενός ενιαίου καθεστώτος προστασίας και ενός σχεδίου βιώσιμης ανάπτυξης. Η Annette Spangenberg, επικεφαλής του τμήματος Προστασίας Περιβάλλοντος του EuroNatur αναφέρεται στη στενή συνεργασία που πρέπει να επιδιώξουν Ελλάδα και Αλβανία για τη :δημιουργία ενός διασυνοριακού Εθνικού Πάρκου Άγριου Ποταμού, ενώ ο Ulrich Eichelmann, ιδρυτής του οργανισμού Riverwatch, προσθέτει ότι ένα «διασυνοριακό Εθνικό Πάρκο Άγριου Ποταμού Αώου/Vjosa θα είναι μοναδικό όχι μόνο για την Ευρώπη, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο».

Τέλος, ο Olsi Nika, διευθυντής της ΕcoAlbania επισημαίνει ότι «τα ποτάμια δεν γνωρίζουν σύνορα» και ο Andrej Sovinc, διεθνής συντονιστής του Εθνικού Πάρκου Άγριου Ποταμού Vjosa, κάνει αναφορά τόσο στη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος όσο και στην ευκαιρία ανάπτυξης που υπάρχει για τις τοπικές κοινότητες και στις δύο πλευρές των συνόρων.