Ποιο ήταν το Εφτάμπουλο;

Η ιστορία αυτή είναι τόσο παλιά, που έχει αποκτήσει πια χαρακτηριστικά θρύλου. «Εφτάμπουλο», μέχρι και λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση της πόλης των Ιωαννίνων, ονομαζόταν το σημερινό σταυροδρόμι των οδών Ζωσιμαδών, Κοραή, Δαγκλή, Τσιριγώτη και Σίνα.

Στη γωνία, λοιπόν, μεταξύ του κτιρίου της Ζωσιμαίας Σχολής, που χτίστηκε στις αρχές του 20^ου αιώνα, και της οδού Κοραή, πριν αυτή ρυμοτομηθεί, υπήρχε ένας περιτοιχισμένος τάφος. Ο Βασίλειος Πυρσινέλλας στο βιβλίο του «Η ιστορία της πόλεως των Ιωαννίνων» κάνει λόγο για ένα «μικρόν νεκροταφείον». Οι ιστορικοί και οι μελετητές συμφωνούν σίγουρα στον αριθμό των νεκρών που ήταν θαμμένοι εκεί: Επτά. Ποιοι ήταν αυτοί οι επτά; Εδώ τα πράγματα περιπλέκονται, με την παράδοση να επιβάλλει τις δικές της αλήθειες. Υπάρχουν δύο εκδοχές. Επτά γυναίκες ή επτά Φατήχηδες (πορθητές); Εφτάμπουλες ή εφτάμπουλοι;

Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, εκεί ήταν θαμμένες οι επτά χριστιανές παρθένες τις οποίες είχαν αρπάξει τούρκοι αξιωματικοί από το Κάστρο γύρω στο 1430 και που τις ανάγκασαν να γίνουν σύζυγοί τους. Οι επτά αυτές γυναίκες αποκαλούνταν μπούλες επειδή κάλυπταν το πρόσωπό τους με ύφασμα, όπως οι Οθωμανές.  

Η δεύτερη εκδοχή υποστηρίζει ότι το σημείο λεγόταν «Εφτάμπουλοι» εκεί είχαν ενταφιαστεί επτά τούρκοι αρχηγοί που είχαν «πέσει» στην πόλη όταν ήρθαν να την κυριεύσουν. Την εκδοχή αυτή τη μεταφέρουν λόγιοι όπως ο Δημήτρης Σαλαμάγκας, επικαλούμενες πηγές Τουρκογιαννιωτών.

Η προφορική ιστορία και η παράδοση έλυσαν προφανώς το ζήτημα, αποκαλώντας την περιοχή… με ουδέτερο τρόπο: Εφτάμπουλο.

Όπως και να ‘χει το Εφτάμπουλο, μετά από πέντε αιώνες, έχασε τον… τόπο του. Με τη ρυμοτόμηση της περιοχής, το «μικρόν νεκροταφείον» χάθηκε, για να γίνει αρχικά η αυλή της Ζωσιμαίας Σχολής. Μέχρι τα μέσα του 20^ου αιώνα, το σταυροδρόμι αυτό ήταν τελείως διαφορετικό.

Εκεί που βρίσκεται σήμερα η Τράπεζα Πειραιώς (πρώην Αγροτική Τράπεζα), στεκόταν μέχρι πριν από 60 χρόνια το αποκαλούμενο αρχοντόσπιτο του Χατζή Αβδουλάχ Μπέη. Απέναντι, στη θέση του πρώην πρακτορείου του υπεραστικού ΚΤΕΛ, στην οδό Ζωσιμάδων, βρισκόταν η οικία Λιάμπεη, η οποία κατεδαφίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’70.

* Φωτογραφία του Avery Clark τη δεκαετία του '50, με το αρχοντόσπιτο στη γωνία Δαγκλή και Κοραή να κυριαρχεί