Το παλιό ΚΤΕΛ και... μια ιδιαίτερη συνύπαρξη

Τα παραδοσιακά και διατηρητέα κτίρια είναι το μεγάλο πολιτιστικό απόθεμα των Ιωαννίνων. Είναι αυτά που προσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ταυτότητα της πόλης. Πέραν κυρίως της προστατευόμενης ζώνης του ιστορικού κέντρου, η σύγχρονη πόλη διαθέτει και κάποια νεότερα κτίρια που παρουσιάζουν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον.

Ο «Τύπος Ιωαννίνων» επιχειρεί μια γνωριμία με τα κτίρια αυτά. Ζητήσαμε από τέσσερις αρχιτέκτονες και έναν φοιτητή της Αρχιτεκτονικής Σχολής να γράψουν για ένα νεότερο κτίριο της προτίμησής τους, για ένα κτίριο που ξεχωρίζουν. 

Με τα κείμενά τους, μάς δίνουν την ευκαιρία να δούμε αλλιώς κτίρια που βλέπουμε καθημερινά ή κτίρια που προσπερνάμε, αλλά κυρίως να μας θυμίσουν, εμμέσως πλην σαφώς, ότι η αρχιτεκτονική αποτελεί τον καθρέφτη της ίδιας της κοινωνίας, του πολιτισμού της και των επιλογών της…

Ο φοιτητής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Πέτρος Κύρκος γράφει για το παλιό ΚΤΕΛ στην οδό Ζωσιμάδων, ένα κτίριο που είναι εγκαταλελειμμένο εδώ και πολλά χρόνια.

Του Πέτρου Κύρκου*

Το παλιό ΚΤΕΛ επί της οδού Ζωσιμάδων μετατράπηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα από υπερτοπικό κόμβο για τη μεταφορά ανθρώπων, προϊόντων και ιδεών σε ένα ερειπωμένο κτίριο.

Τη μελέτη του σταθμού των υπεραστικών λεωφορείων ανέλαβε η αρχιτέκτονας Νέλλη Ζαχαριάδη και ο πολιτικός μηχανικός Αλέξανδρος Τσόκος. Όπως μας αναφέρει και ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής Άγγελος Παπαγεωργίου: «Οι μελετητές σχεδιάζουν ένα κτίριο στο οποίο η μορφή ακολουθεί τη λειτουργία, με δύο μεγάλα υπόστεγα και ένα κεντρικό όγκο γραφείων, εκδοτηρίων και κυλικείου. Ο όροφος που επιστεγάζει το κτίριο, δεν λειτούργησε και παραμένει ημιτελής και αδιαμόρφωτος.» Το κτίριο σχεδιάστηκε εξ’ αρχής ως ημιτελές. Στα εγκεκριμένα σχέδια του 1965 προβλέπεται η προσθήκη ενός ακόμα ορόφου -εν είδει πανωσηκώματος- στην περίπτωση που οι μελλοντικές ανάγκες του σταθμού το απαιτούσαν.

Όψη επί της οδού Ζωσιμάδων και Τομή Α-Α με την ένδειξη του μελλοντικού ορόφου.

Εγκεκριμένα σχέδια 1965, από το αρχείο του γράφοντος.

H πρόθεση αυτή για επεκτασιμότητα δεν επιβεβαιώνεται μόνο από τις αναμονές που ξεπροβάλλουν στο δώμα, αλλά και από τα επιπρόσθετα στέγαστρα, τα οποία δεν αποτελούσαν μέρος της αρχικής μελέτης. Τα στέγαστρα αυτά, καλύπτονται από αμίαντο (ευρέως γνωστό ως ΕΛΛΕΝΙΤ) και έχουν υποστεί φθορές λόγω παλαιότητας. Θα ήταν, λοιπόν, μείζονος σημασίας η προσεκτική αποξήλωση και απομάκρυνσή τους, λόγω της τοξικότητας της υλικού.

Κτιριακό μέτωπο επί της οδού Ζωσιμάδων όπως είναι σήμερα. Φωτογραφικό κολλάζ του γράφοντος

Στο σημείο αυτό, είναι σημαντικό να προσδιορίσουμε τη σχέση του εν λόγω κτιρίου με το ιστορικό κτίριο της Ζωσιμαίας Σχολής, που βρίσκεται απέναντί του και λειτουργεί ως γυμνάσιο. Το πλατυμέτωπο αυτό κτίριο ακολουθεί τα νεοκλασικά στοιχεία της εθνικής ταυτότητας του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, σχεδιάζεται ακολουθώντας τις βασικές αρχές του Πανεπιστημίου Αθηνών και εγκαινιάζεται το 1905.

Οπτική σύνδεση του κτιρίου των ΚΤΕΛ με τη Ζωσιμαία Σχολή. Φωτογραφία του γράφοντος.

Η γνήσια νεωτερικότητα του ΚΤΕΛ και η επιδεικτική του αδιαφορία για το σχεδιασμό του απέναντι νεοκλασικού, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητας του κτιρίου, καθώς η ρήξη με την παράδοση βρίσκεται στη ρίζα του μοντερνισμού. Η συνύπαρξη αυτή, του ολοκληρωμένου νεοκλασικού με το ημιτελές (non finito) μοντέρνο, τροφοδοτεί έναν αρχιτεκτονικό διάλογο γεμάτο προσδοκίες και προοπτικές για την αξιοποίηση του παλιού ΚΤΕΛ.

Το όριο του οικοπέδου επί της οδού Σινά. Φωτογραφία του γράφοντος.

Πηγές:

Άγγελος Παπαγεωργίου, Περίληψη από τη διάλεξη στο Workshop noID, Ιωάννινα 30/09/2011

http://noidentityact.blogspot.gr/2011/09/blog-post_28.html & https://app.box.com/s/1d76aaa2d7a82cacd43c

Γιώργος Σμύρης, Τα κτίρια της Ζωσιμαίας Σχολής, https://zosimaia.gr/

Αμίαντος, υγεία και ασφάλεια, Ευρωπαϊκή Επιτροπή

https://ec.europa.eu/taxation_customs/dds2/SAMANCTA/EL/Safety/Asbestos_EL.htm