Podcast: Το ροκενρόλ παίζει Θεοδωράκη

Ο Μίκης Θεοδωράκης κατέγραψε, εν ζωή, ένα μεγάλο φάσμα επιρροής σε διάφορους καλλιτέχνες και συγκροτήματα, που κινήθηκαν σε ένα επίσης μεγάλο μουσικό φάσμα.

Από πολύ νωρίς κιόλας, τον καιρό που για διάφορους λόγους η ελληνική μουσική ήταν σαφώς επιδραστικότερη στο εξωτερικό από ό,τι σήμερα, οι μουσικές που σύνθεσε ο «μεγάλος απών» ή και αυτές που ο ίδιος διασκεύασε, έφτασαν στα αυτιά διαφόρων.

Οι διασκευές του συνδέθηκαν με διάφορες ιστορίες που, όπως γενικά η ζωή του Θεοδωράκη, κινήθηκαν κάπου μεταξύ πραγματικότητας, διαθλασμένης προφορικής διήγησης και μύθου.

Ωστόσο, το γεγονός ότι κομμάτια του ηχογράφησαν οι Beatles, η Σίρλεϊ Μπάσεϊ, μέχρι οι Walkabouts και οι Savage Republic, καλλιτέχνες εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους, αποδεικνύει την «ισχυρή εκπομπή» της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη.

Αν σας αρέσει ο Τύπος και θέλετε να ακούτε τα podcasts του πριν τη δημοσίευσή τους, μπορείτε να κάνετε μια συνδρομή εδώ:

Ας ανατρέξουμε λοιπόν σε μερικές από αυτές τις διασκευές.

Honeymoon Song-Beatles, 1963

Το 1958 ο Μίκης Θεοδωράκης έγραψε το μουσικό θέμα της ταινίας Luna de Meil, του Μάικλ Πάουελ. Ήταν μια αγγλοϊσπανική παραγωγή, όχι ιδιαίτερης κινηματογραφικής αξίας, ένα «σχεδόν μιούζικαλ», στο οποίο το μουσικό θέμα του Θεοδωράκη επαναλαμβάνεται συχνά. Το 1963 ο Πωλ μακ Κάρτνι είχε ενθουσιαστεί βλέποντας στην τηλεόραση τον Μαρίνο Μαρίνι και τη μπάντα του, που έπαιζαν το κομμάτι στην πρώτη εκτέλεση και έπεισε τους υπόλοιπους Beatles να το διασκευάσουν. Το κομμάτι ηχογραφήθηκε στις 16 Ιουλίου 1963 στο BBC Paris Studio στο Λονδίνο και παίχτηκε στις 6 Αυγούστου. Συμπεριλήφθηκε το 1994 στο Live at the BBC, των Beatles. Νωρίτερα, τέλη του 1960, μια 22χρονη τότε τραγουδίστρια, ερμήνευσε για πρώτη φορά στα ελληνικά το κομμάτι, με τον τίτλο «Αν θυμηθείς στο όνειρό μου». Ήταν η Ιωάννα Φάσσου-Καλπαξή ή Γιοβάννα όπως είναι γνωστή και οι ελληνικοί στίχοι, ήταν του Νίκου Γκάτσου.

Andonis-Savage Republic, 1983

Οι Savage Republic είναι μια ποστ πανκ μπάντα από το Λος Άντζελες. Το 1983 κυκλοφόρησαν ένα σινγκλ με τον τίτλο Noir. Στη β’ πλευρά του, υπάρχει η διασκευή στον «Αντώνη», το συγκλονιστικό κομμάτι του Θεοδωράκη σε στίχους Ιάκωβου Καμπανέλλη, από τη «Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν». Ο «Αντώνης από τους Αμπελόκηπους» ήταν συγκρατούμενος του Καμπανέλλη στο στρατόπεδο συγκέντρωσης των ναζί στην Αυστρία, ο οποίος μάλιστα επιβίωσε της αιχμαλωσίας.

Άσμα Ασμάτων-Joan Baez 1983

Από το «Μαουτχάουζεν» επίσης προέρχεται το «Άσμα Ασμάτων» που επέλεξε να τραγουδήσει η Τζόαν Μπαέζ στο Ηράκλειο της Κρήτης, στη Χανιώπορτα, στις 3 Ιουλίου του 1983. Μάλιστα, το τραγούδησε στα ελληνικά.

To τρένο φεύγει στις 8-Walkabouts, 2000

Ο Κρις Έκμαν και η Κάρλα Τόργκεσον, οι δύο μουσικές φιγούρες αναφοράς στο ροκενρόλ, ηχογράφησαν το 2000 το κομμάτι «Το τρένο φεύγει στις 8». Το 1968, ο Θεοδωράκης μελοποίησε τους στίχους του Μάνου Ελευθερίου, τους οποίους είχε γράψει κατά τη στρατιωτική του θητεία. Ήταν μια από τις πρώτες στιχουργικές εμφανίσεις του Ελευθερίου, ενώ ο δίσκος, «Τα Λαϊκά», ηχογραφήθηκε στο Παρίσι, καθότι ήδη είχε ενσκήψει η χούντα στην Ελλάδα.

Το γελαστό παιδί-Σίρλεϊ Μπάσεϊ, 1970

Τον Οκτώβριο του 1961, ο Μίκης Θεοδωράκης αποφάσισε να μελοποιήσει ένα θεατρικό έργο. Λεγόταν «Ένας όμηρος» και ανήκει στον ιρλανδό συγγραφέα Μπρένταν Μπίαν. Το είχαν μεταφράσει στα ελληνικά οι «απαγορευμένοι» Βασίλης Ρώτας και Βούλα Δαμιανάκου. Το «Γελαστό παιδί» ήταν ο Μάικλ Κόλινς, ο ηγέτης του IRA που σκοτώθηκε στην εμφύλια διαμάχη με τον Ίμον ντε Βαλέρα. Τελικά, στην παράσταση θα το τραγουδήσει η Ντόρα Γιαννακοπούλου, με τον Δημήτρη Φάμπα στην κιθάρα. Τους άλλους ρόλους έπιαζαν ο Κώστας Μπάκας, η Τασσώ Καββαδία, ο Χρήστος Πάρλας.  Το «Γελαστό παιδί» που αποθανάτισε η φωνή της Φαραντούρη, έγινε το βασικό μουσικό θέμα της ταινίας «Ζ» του Κώστα Γαβρά, ταιριάζοντας με τη δολοφονία του Λαμπράκη από το παρακράτος της ελληνικής Δεξιάς. To 1970, ένα χρόνο μετά την ταινία, η Σίρλεϊ Μπάσεϊ έκανε μια διασκευή που συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ της Something. Μια άλλη, πιο άγνωστη διασκευή, ήταν από τον Αλ Μπάνο, που το ερμήνευσε στην ιταλική τηλεόραση.

Το σφαγείο-Βραδυφλεγείς: Ανάφλεξη, 2017

Και μια ελληνική διασκευή: Το 2017, μια μπάντα από την Κέρκυρα, οι Βραδυφλεγείς: Ανάφλεξη διασκευάζουν το «Σφαγείο».

Ο Θεοδωράκης αφιέρωσε τον μουσικό κύκλο «Τα τραγούδια του Αντρέα» στον Αντρέα Λεντάκη, τον άνθρωπο που βασανίστηκε απάνθρωπα από τους ασφαλίτες στην οδό Μπουμπουλίνας, πίσω από το Πολυτεχνείο, επί χούντας. Ο κύκλος κομματιών τυπώθηκε σε βινύλιο το 1974, στο «Θεοδωράκης διευθύνει Θεοδωράκη νο 2» και ερμηνεύτηκε με αθάνατο τρόπο, από τον Αντώνη Καλογιάννη. Η πρώτη εκτέλεση όμως, ανήκει στον Ζωρζ Μουστακί.

Zorba the greek-Bread and Beer, 1970

To 1964 o Μιχάλης Κακογιάννης αναγορεύει σε επί σκηνής Έλληνα τον Άντονι Κουίν, στον «Ζορμπά». Το διάσημο κομμάτι που σχεδόν στοίχειωσε τα ελληνικά διαβατήρια μέχρι σήμερα, ήταν διεθνής επιτυχία, ελέω και του “greek syrtaki”. Το 1969, το διασκεύασε μια ανύποπτη μπάντα στο Λονδίνο. Λεγόντουσαν Bread and Beer και o πιανίστας τους λεγόταν Ρεγκ Ντουάιτ ή αλλιώς, Έλτον Τζον.