Το Πέραμα, οι «40 καλύβες» και το σπήλαιο

Στη βορειοδυτική πλευρά της Παμβώτιδας, βρίσκεται το Πέραμα, ένας μεγάλος οικισμός του Δήμου Ιωαννιτών.

Το τοπωνύμιο «Πέραμα» σημαίνει διάβαση, διαπεραίωση, το πέρασμα στην απέναντι όχθη ή ακτή. «Περάτες» δε, αποκαλούνταν όσοι ασκούσαν το επάγγελμα της μεταφοράς ανθρώπων, που προέρχονταν από τα χωριά κυρίως του Ζαγορίου, με καΐκια, στην πόλη των Ιωαννίνων. «Οι κάτοικοι του Περάματος δεν προσφωνούνται Περαμάτες ούτε Περαμιώτες αλλά Περάτες, υποδηλώνοντας την παλιότερη ιδιότητα του να διαπεραιώνουν με τα καΐκια τους τούς ταξιδιώτες» αναφέρει ο Στέφανος Κωλέττας στο βιβλίο του.

Αν θέλετε, μπορείτε να στηρίξετε τον Τύπο με μια συνδρομή εδώ

Το τοπωνύμιο «Πέραμα» εντοπίζεται πρώτη φορά σε στο «Χρονικό των Ιωαννίνων», όπου και περιγράφεται η αποτυχημένη επίθεση, το 1379, μέσω λίμνης των Μαλακασαίων Αλβανών στο κάστρο της πόλης, επί της ηγεμονίας του σέρβου ηγεμόνα Θωμά Πρελούμπου («ευρόντες συνδρομητήν του σκοπού των προδότην τινά Νικηφόρον κωφόν επικαλούμενον, εκ του χωρίου Περάματος, έχοντα πλοίον ικανής χωρητικότητος…»).

Επί της οθωμανοκρατίας, το Πέραμα, όπως και άλλα χωριά, ανήκε σε μπέηδες και αγάδες. Ο γάλλος περιηγητής και πρόξενος παρά τον Αλή πασά, Φρανσουά Πουκεβίλ έχει περιγράψει ένα χωριό «με σαράντα καλύβες» που τις κατοικούσαν φτωχοί χριστιανοί αλλά και ένα εγκαταλειμμένο «παλάτι» (σ.σ. εξοχική κατοικία) του Αλή πασά που είχε μετατραπεί σε τόπο νυκτερινών εκτελέσεων. Το Πέραμα, και συγκεκριμένα η περιοχή του Αγίου Νικολάου Κοπάνων, ήταν και ο τόπος που πήγαν οι στρατιώτες του Αλή πασά την Κυρά Φροσύνη και τις υπόλοιπες 17 γυναίκες πριν τις πνίξουν στη λίμνη.

Μετά τον θάνατο του Αλή πασά, ο Χουρσίτ πασάς, επικεφαλής των σουλτανικών στρατευμάτων, δώρισε το Πέραμα στον Ομέρ μπέη Βρυόνη ο οποίος είχε αυτομολήσει από τον Αλή πασά…

Στον λόφο του Περάματος, προ της απελευθέρωσης, οι Οθωμανοί κατασκεύασαν μία από τις αμυντικές οχυρές θέσεις στο λεκανοπέδιο, πέραν των βασικών οχυρών του Μπιζανίου.

Σημειωτέον ότι στις αρχές του 20^ου αιώνα, στους καλαμώνες του Περάματος δημιουργήθηκε για λίγο καιρό η αποκαλούμενη Πολιτεία του Καλαμώνα από μαθητές της Ζωσιμαίας Σχολής που είχαν επαναστατήσει λόγω των αυστηρών ποινών που τους είχαν επιβληθεί.

Στη νεότερη ιστορία, η πιο σημαντική στιγμή για το Πέραμα ήταν η ανακάλυψη και η αξιοποίηση του ομώνυμου σπηλαίου. Η ανακάλυψη του σπηλαίου αποδίδεται σε έναν κάτοικο του χωριού, κατά την αναζήτηση ενός ασφαλούς καταφυγίου από τους βομβαρδισμούς των Ιωαννίνων κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η πρώτη επίσκεψη του σπηλαιολόγου Ιωάννη Πετροχείλου έγινε το 1951. Τα επόμενα χρόνια, ο Ιωάννης και η Άννα Πετροχείλου, ζευγάρι στη ζωή, ήταν οι δύο σπηλαιολόγοι που εξερεύνησαν το σπήλαιοι και έθεσαν τις βάσεις για την τουριστική αξιοποίηση του υπόγειου αυτού θησαυρού, το οποίο σήμερα προσελκύει το ενδιαφέρον χιλιάδων επισκεπτών και έχει καθορίσει την ταυτότητα του Περάματος.

Τα εγκαίνια του Σπηλαίου των Σταλακτιτών (όπως αποκαλούνταν τότε) έγιναν τον Ιούλιο του 1956.

Πηγή: 

* Κωλέττας Στέφανος, Ιστορικά-Λαογραφικά Στοιχεία Δήμου Περάματος Ν. Ιωαννίνων, έκδοση Δήμου Περάματος