Το παζλ της ανακύκλωσης

Εννέα θα είναι τα ολοκληρωμένα κέντρα ανταποδοτικής ανακύκλωσης, τα αποκαλούμενα «σπιτάκια», με τέσσερα «ρεύματα» (γυαλί, πλαστικό, αλουμίνιο, χαρτί) που θα προστεθούν το επόμενο διάστημα στον Δήμο Ιωαννιτών. Οι αφίξεις αυτές γίνονται στο πλαίσιο του πιλοτικού προγράμματος «Νέα Γενιά Ανακύκλωσης» που εξήγγειλε πρόσφατα ο υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος.

Τα σημεία που θα τοποθετηθούν τα «σπιτάκια», θα επιλεγούν μετά από συνεργασία με στελέχη της «Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης». Σε γραπτή του δήλωση, ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Βαγγέλης Πήχας αναφέρει ότι το ποσοστό ανακύκλωσης στα Γιάννενα είναι στο 10% όταν ο μέσος όρος στη χώρα ανέρχεται στο 18%. «Θα αναπτύξουμε όλες τις συνεργασίες που απαιτούνται ώστε να μας επιτραπεί να αυξήσουμε τα ποσοστά ανακύκλωσης. Με την αύξηση του ποσοστού της ανακύκλωσης, θα μειωθεί ο όγκος απορριμμάτων και κατ’ επέκταση το κόστος διαχείρισής τους για τον δήμο που μπορεί σταδιακά να οδηγήσει σε μείωση των ανταποδοτικών τελών» υπογραμμίζει.

Το εν λόγω πιλοτικό πρόγραμμα θα εφαρμοστεί μόνο σε πέντε Δήμους της χώρας. Τα παραπάνω γεγονότα αποτελούν ένα κομμάτι ενός πολύ μεγάλου παζλ που λέγεται «ανακύκλωση».

Στην Ελλάδα, τα δύο μεγάλα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών είναι δύο: Η «Ανταποδοτική Ανακύκλωση» και η Ελληνική Εταιρία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης ΕΕΑΑ), και οι δύο ανώνυμες εταιρίες ειδικού, μη κερδοσκοπικού σκοπού, οι οποίες εισπράττουν μέρος του φόρου που πληρώνουν οι εταιρίες για τα προϊόντα σε συσκευασίες. Η ΕΕΑΑ αξιοποιεί το γνωστό μοντέλο των «μπλε κάδων» ενώ η «Ανταποδοτική Ανακύκλωση» τα «σπιτάκια» με την ανταμοιβή του 1 ευρώ για 33 συσκευασίες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνκού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), φορέα του υπουργείου Περιβάλλοντος, η ΕΕΑΑ ελέγχει γύρω στο 85% της ανακύκλωσης συσκευασιών και η δεύτερη το 15%.

Το καλοκαίρι, κατά την προεκλογική περίοδο, ήταν να γίνει η αξιολόγηση των επιχειρησιακών σχεδίων και των δύο εταιριών, και κατά συνέπεια η ανανέωση των αδειών λειτουργίας τους για έξι έτη, από τον ΕΟΑΝ. Η όλη διαδικασία δεν ολοκληρώθηκε, με τα σημάδια του «πολέμου» να είναι εμφανή. Κατά τη συνεδρίαση του ΕΟΑΝ για τα επιχειρησιακά σχέδια, η «Ανταποδοτική Ανακύκλωση» (η οποία στο παρελθόν είχε βιώσει αναστολή της άδειας λειτουργίας της αλλά και δικαστικές διαμάχες) ζήτησε την εξαίρεση τεσσάρων μελών από το διοικητικό συμβούλιο του Οργανισμού, με την αιτιολογία ότι έχουν σχέση με την ΕΕΑΑ. Στη συνεδρίαση αυτή, βρέθηκε στο πλευρό της «Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης» και ένας μητροπολίτης, ο μητροπολίτης Ιωαννίνων Μάξιμος, ο οποίος καταφέρθηκε με δημόσια επιστολή του και κατά του τότε αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος Σωκράτη Φάμελλου. Είχε ξεκινήσει ήδη η συνεργασία της Μητρόπολης Ιωαννίνων με την «Ανταποδοτική Ανακύκλωση», με τη λειτουργία του πάρκου περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ανακύκλωσης στον Βοτανικό. 

Τα πράγματα έμειναν στη μέση λοιπόν… και η «Ανταποδοτική Ανακύκλωση» επέστρεψε μετεκλογικά στο Μέγαρο Μαξίμου. Κυριολεκτικά… Ο ίδιος ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε τη συνεργασία με το σύστημα συλλογικής διαχείρισης για τις συσκευασίες του μεγάρου.

Και την περασμένη εβδομάδα, ήρθε το πιλοτικό, σε πρώτη φάση, πρόγραμμα εκ μέρους του υπουργείου Εσωτερικών. Και έτσι τα Γιάννενα περιμένουν τα νέα «σπιτάκια», έχοντας ήδη αυτά της Μητρόπολης Ιωαννίνων, η οποία κατάφερε να κινητοποιήσει τους πιστούς κι εταιρίες. Από την «Ανταποδοτική Ανακύκλωση», οι Δήμοι δεν έχουν έσοδα, ενώ για τον κάθε πολίτη το κέρδος θα είναι του 1 ή των 2 ευρώ (πόσο εμφιαλωμένο νερό να πιει κανείς;). Στην καλύτερη περίπτωση, να αυξηθεί το ποσοστό ανακύκλωσης (με τον απαραίτητο έλεγχο) και να γίνει ίσως η μείωση των τελών που λέει ο κ. Πήχας.

Αυτό που είναι γνωστό σε όλους πάντως, είναι ότι την ανακύκλωση τη δουλεύουν περισσότερο οι Ρομά. Χωρίς αυτούς, το ποσοστό ανακύκλωσης και στα Γιάννενα μπορεί να ήταν πολύ χαμηλότερο. Ανέκαθεν, οι Ρομά κινούσαν σε μεγάλο βαθμό… την ανακύκλωση, είτε την ανταποδοτική είτε αυτή των «μπλε» κάδων, με το πολυδιάστατο αυτό φαινόμενο να μην έχει ασχοληθεί καμία υπηρεσία του κράτους.  

Όσον αφορά τους «μπλε» κάδους, ο Δήμος Ιωαννιτών έχει μια διαχρονική σχεδόν συνεργασία με το συλλογικό σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης της ΕΕΑΑ. Έχει υπογραφεί σχετική σύμβαση από το 2011 επί δημαρχίας Φίλιππα Φίλιου, η οποία βρίσκεται ακόμη σε ισχύ. Το πλαίσιο συνεργασίας της ΕΕΑΑ με τον κάθε Δήμο ορίζεται ως εξής: ο Δήμος δίνει τα σκουπίδια του και παίρνει ως αντάλλαγμα μπλε κάδους και απορριμματοφόρα, ενώ επιπλέον η ΕΕΑΑ αναλαμβάνει το Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ). Στα Γιάννενα, το ΚΔΑΥ βρίσκεται στη Βιομηχανική Περιοχή με τη λειτουργία του να γίνεται από ιδιωτική εταιρία με την οποία έχει συμβληθεί η ΕΕΑΑ –σημειωτέον ότι πολύ λίγα ΚΔΑΥ στην Ελλάδα είναι δημοτικά.

Από όσα στοιχεία έχουν δημοσιοποιηθεί στο παρελθόν, διαφαίνεται ότι και οι «μπλε» κάδοι δεν ανταποκρίθηκαν αρκούντως στις απαιτήσεις της ανακύκλωσης.

Μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση, έρχεται και το «Πράσινο Σημείο» για το οποίο ο Δήμος Ιωαννιτών θα διεκδικήσει χρηματοδότηση από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ήπειρος 2014-2020». Το «Πράσινο Σημείο» θα αποτελέσει μία υποδομή όπου οι πολίτες θα πηγαίνουν ό,τι ανακυκλώνεται, βάσει της αρχής «διαλογή στην πηγή» για καθαρό ανακυκλώσιμο υλικό. Το δημοτικό συμβούλιο Ιωαννίνων πρόκειται να συνεδριάσει την Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου και για αυτό θέμα. Και σίγουρα έχει ενδιαφέρον το πώς σκέφτεται ο Δήμος να λειτουργήσει και να διαχειριστεί το «Πράσινο Σημείο» για να είναι βιώσιμο και προς πραγματικό όφελος των πολιτών.

* Φωτογραφία από το ΚΔΑΥ στη Βιομηχανική Περιοχή Ιωαννίνων