Το «όχι» στα υδροηλεκτρικά στο Ζαγόρι και μια εναλλακτική πρόταση

Πριν από δέκα ημέρες, η επιτροπή περιβάλλοντος, χωρικού σχεδιασμού και ανάπτυξης της Περιφέρειας Ηπείρου, με πρόεδρο τον αντιπεριφερειάρχη Βασίλη Γοργόλη, γνωμοδότησε θετικά (κατά πλειοψηφία) για την κατασκευή ενός μικρού υδροηλεκτρικού έργου ισχύος 0,99MW στο ρέμα Γκούρα, στο Τρίστενο Ανατολικού Ζαγορίου.

Η θετική γνωμοδότηση ήρθε παρά τις αρνητικές απόψεις του Δήμου Ζαγορίου και του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) και την εύλογη ανησυχία παραγωγού της περιοχής που καλλιεργεί βιολογικά όσπρια.

Η επιτροπή περιβάλλοντος, ανάλογα… με τις διαθέσεις της, έχει γνωμοδοτήσει θετικά ή αρνητικά σε διάφορες περιπτώσεις μικρών υδροηλεκτρικών έργων.

Με αφορμή την περίπτωση του Τρίστενου, η Τοπική Επιτροπή Ζαγορίου της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) εκφράζει την έντονη ανησυχία της για την ανάπτυξη υδροηλεκτρικών έργων στο Ζαγόρι και καταθέτει μια εναλλακτική πρόταση.

Καταρχάς θέτει κάποιους προβληματισμούς. «Είναι οι σχεδιασμοί αυτοί σύμφωνοι με το Προεδρικό Διάταγμα του Ζαγορίου, το οποίο σαφώς φαίνεται να παραβλέπεται συχνά από τους εμπλεκόμενους στους σχεδιασμούς αυτούς που αφορούν όλο σχεδόν το εύρος των έργων και εγκαταστάσεων ΑΠΕ; Με βάση λοιπόν τις διατάξεις του Διατάγματος, ‘η ανέγερσις βιομηχανικών κτιρίων… και παντός ετέρου κτιρίου, η χρήσις του οποίου οχλεί απαραδέκτως τον οικισμόν’ καθώς και υποδομές που αποκλίνουν από τα ‘παραδοσιακά πρότυπα’ αποκλείονται στην Περιοχή Προστασίας. Είναι προφανές, ότι όταν το 1979 ο νομοθέτης είχε προβλέψει ότι ακόμη και οι υποδομές των οργανισμών κοινής ωφελείας θα πρέπει να τοποθετούνται υπόγεια, είχε κατά νου αυτήν ακριβώς τη διάσωση του παραδοσιακού χαρακτήρα της περιοχής» αναφέρει.

Μάλιστα αναφέρει ότι εντός της περιοχής προστασίας του Προεδρικού Διατάγματος έχουν χωροθετηθεί τελευταία κάποιες εγκαταστάσεις, οι οποίες είναι τυπολογικά και αισθητικά αντίθετες με τις διατάξεις και το πνεύμα του συγκεκριμένου νόμου. «Και ο φορέας μας προτίθεται να παρέμβει ώστε να τηρηθεί η νομοθεσία, να αποκατασταθεί η βλάβη και να αναζητηθούν και αποδοθούν ευθύνες σε όσους επέτρεψαν αυτές τις ασύμβατες επεμβάσεις» τονίζει η Τοπική Επιτροπή Ζαγορίου της ΕΛΛΕΤ.

Θέτει δε το ζήτημα της υποβάθμισης της σημασίας της βιολογικής γεωργίας και της κτηνοτροφίας αλλά και του φυσικού περιβάλλοντος και της διατήρησης της ροής των ποταμών, όπως και της ασυμβατότητας με την υποψηφιότητα του Ζαγορίου για την ένταξη στον κατάλογο της UNESCO. Σε αυτό το σημείο καταγράφουν μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση: «Πώς μπορούν να βασιστούν οι καλλιεργητές στις διαβεβαιώσεις πως τα χωράφια τους θα ποτίζονται μέσω της οικολογικής παροχής του φράγματος όταν η αντίστοιχη παροχή στο Φράγμα Πηγών Αώου δεν λειτούργησε ποτέ από το 1990;». 

Στη συνέχεια, η Τοπική Επιτροπή Ζαγορίου καταθέτει μια εναλλακτική πρόταση. 

«Το Ζαγόρι και η φύση του δεν είναι πεδίο κατάλληλο για καιροσκοπικές και κερδοσκοπικές επενδύσεις, ακόμη και αν φέρουν τον μανδύα της  πράσινης ανάπτυξης. Η μοναδική ίσως περίπτωση έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που θα είχε θέση στο Ζαγόρι, είναι η απλή μετατροπή της υπάρχουσας εγκαταλειμμένης υποδομής των παραδοσιακών νερόμυλων σε μονάδες παραγωγής ενέργειας. Μια πρακτική δεκαετιών αντίστοιχων ορεινών περιοχών της υπόλοιπης Ευρώπης, όπως η Αυστρία, η Νότια Γερμανία, η Νορβηγία και άλλες, αποκαλούνται Πολύ Μικρά Υδροηλεκτρικά (Micro Hydros) με ελάχιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Η Τοπική Επιτροπή του Ζαγορίου δηλώνει επίσης ότι διατίθεται να συνδράμει με μελέτες προς αυτή την κατεύθυνση, με σκοπό την ενημέρωση των αρμόδιων φορέων και των κατοίκων για τη βιωσιμότητα αυτής της πρότασης.

* Στη φωτογραφία, ο νερόμυλος στο Τρίστενο Ζαγορίου