Ογκολογική Κλινική: Η μάχη κατά του καρκίνου

Το όνομά του είναι καρκίνος: Ούτε επάρατη νόσος ούτε παλιοαρρώστια. Μια αρρώστια που δεν είναι ούτε μεταδοτική ούτε καταραμένη. Όπως και να την πούμε, όσο και αν προκαλεί συναισθήματα φόβου, δυστυχώς καμία λέξη δεν μπορεί να την ξορκίσει. Και δυστυχώς όσο μας τρομάζουν οι λέξεις, τόσο πιο δύσκολος γίνεται ο αγώνας ενός καρκινοπαθούς. Και όλα αυτά για μια ασθένεια που παρουσιάζει μείωση των ποσοστών θνησιμότητας. Οι ραγδαίες εξελίξεις δε σε ορισμένες μορφές καρκίνου αλλάζουν την πρόγνωση των ασθενών. Το 70% των ασθενών θεραπεύεται…

Η επιστήμη έχει κάνει πολύ σημαντικά βήματα, έχοντας εμπλουτίσει το «οπλοστάσιό» της: νέα φάρμακα, προηγμένος εξοπλισμένος, κλινικές δοκιμές με αποτελέσματα, καινοτόμες θεραπείες. Η μάχη σίγουρα δεν είναι εύκολη. Και μια «ιδέα» της μάχης αυτής έδωσε χτες ο αναπληρωτής καθηγητής Ογκολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και διευθυντής της Πανεπιστημιακής Ογκολογικής Κλινικής Γιώργος Πενθερουδάκης, μαζί με τους συνεργάτες του, τους παθολόγους-ογκολόγους Λήδα Κωσταδήμα και Δημήτρη Πετράκη.

Η συζήτηση-συνέντευξη, παρουσία μέσων ενημέρωσης όχι μόνο από Γιάννενα, αλλά και από Αθήνα, έγινε στα παλιά σφαγεία λίγη ώρα πριν ξεκινήσει η εκδήλωση παρουσίασης του συλλόγου ασθενών με νεοπλασία, φίλων και οικογενειών Βορειοδυτικής Ελλάδας «Είμαστε Μαζί» και με αφορμή και το πρόσφατο εκπαιδευτικό σεμινάριο μοριακής ογκολογίας που έγινε στα Γιάννενα. Ήταν μια από εκείνες τις συζητήσεις που έρχονται να αναδείξουν όχι μόνο το επιστημονικό αλλά και τον κοινωνικό ρόλο μιας κλινικής και που αποτελούν (και πρέπει να αποτελούν) το «όχημα» για ένα άνοιγμα προς την τοπική κοινωνία. Τα τελευταία δύο χρόνια, η Ογκολογική Κλινική, στην οποία οι επισκέψεις στα εξωτερικά ιατρεία ανήλθαν πέρσι σε 14.000, ταλαιπωρήθηκε αρκετά με αποχωρήσεις καποιων γιατρών. Η ομάδα που παρέμεινε και η οποία αναμένεται να συμπληρωθεί με νέο ιατρικό προσωπικό μέσα στο 2017, έχει ανασυντάξει τις δυνάμεις της και προσπαθεί να αναπτύξει περαιτέρω τις βάσεις για τη μετατροπή του γιαννιώτικου ογκολογικού κέντρου σε μια κοιτίδα έρευνας και αριστείας.

Μία από τις βασικές αποστολές της Ογκολογικής είναι η κατοχύρωση της πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες. Κάτι που μπορεί να γίνει μόνο μέσω της συμμετοχής των ασθενών σε προσεκτικά σχεδιασμένες κλινικές δοκιμές που έχουν πάρει έγκριση από τα θεσμικά όργανα της πολιτείας. 

«Οι καινοτόμες θεραπείες και οι κλινικές δοκιμές γίνονται μερικές φορές αντικείμενο αρνητικής συζήτησης, με το σκεπτικό ότι οι ασθενείς μετατρέπονται πειραματόζωα. Δεν είναι έτσι όμως. Φτάνουμε πολλές φορές σε ένα σημείο που δεν μπορούμε να ελέγξουμε την αρρώστια (σ.σ. σε περιπτώσεις προχωρημένου ή μεταστατικού καρκίνου). Ο καρκίνος αλλάζει δαρβινικά. Η κλινική δοκιμή πραγματοποιείται όταν δεν έχουμε να δώσουμε καμία αποτελεσματική θεραπεία» υπογράμμισε ο κ. Πενθερουδάκης. Σημειωτέον ότι όλες οι καινοτόμες θεραπείες καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία.

Την ίδια ώρα, η Ογκολογική Κλινική μαζί με το Παθολογοανατομικό Τμήμα συνεργάζονται πάνω στη μεταφραστική έρευνα, στην ανάπτυξη δηλαδή εργαστηριακών μεθοδολογιών και εφαρμογών κλινικού ενδιαφέροντος και την εισαγωγή τους στην κλινική πράξη με στόχο την πιο ορθολογική διαχείριση των ασθενών, με την καθηγήτρια Παθολογικής Ανατομικής Άννα Μπατιστάτου να εξηγεί τα περί στοχευτικής θεραπείας. Η πιο άμεση φιλοδοξία πάντως του γιαννιώτικου ογκολογικού κέντρου είναι η ανάπτυξη της πρωτοποριακής τεχνολογίας της υγρής βιοψίας, που αφορά τη μελέτη μεταλλάξεων και μοριακών βλαβών των καρκινικών κυττάρων με εξαιρετικά ευαίσθητες πλατφόρμες PCR στο αίμα των ασθενών με απλή αιμοληψία, σε αντίθεση με τη βιοψία του όγκου η οποία είναι επώδυνη. «Πάντα, σε πρώτη φάση, χρειάζεται η βιοψία. Η μέθοδος της υγρής βιοψίας έρχεται στην πορεία της νόσου για να δούμε κάποια μοριακά χαρακτηριστικά που θα τα θεωρούμε σημαντικά» διευκρίνισε ο κ. Πενθερουδάκης. Επί της ουσίας η μέθοδος αυτή γλιτώνει έναν καρκινοπαθή από απανωτές βιοψίες και συμβάλλει στην επιλογή της καλύτερης θεραπευτικής λύσης κατά την εξέλιξη της νόσου. Ο πρώτος εξοπλισμός για την υγρή βιοψία έχει εγκατασταθεί ήδη στο Παθολογοανατομικό Τμήμα ενώ αναμένεται σύντομα και η ψηφιακή PCR.

Η μεγάλη πρόκληση, πάντως, για την επιστημονική κοινότητα είναι η εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση, η αντιμετώπιση δηλαδή του κάθε ασθενούς ως ξεχωριστή βιολογική οντότητα. «Φιλοδοξία μας είναι ο ασθενής Α να έχει το δικό του φάρμακο για τον δικό του καρκίνο» όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε κατά τη συζήτηση.

Με όλα αυτά τα δεδομένα και τις προκλήσεις που υπάρχουν, η Ογκολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων έθεσε επιτακτικά επί τάπητος την ανάγκη αξιοποίησης πόρων για την περαιτέρω ανάπτυξη της έρευνας και την αναστροφή του brain drain που παρατηρείται τα χρόνια της κρίσης.

Όσο για τον σύλλογο «Είμαστε Μαζί», αυτός έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην περιοχή. Έναν σύλλογο με τον οποίο η Ογκολογική Κλινική συνεργάζεται. Η συζήτηση έκλεισε με την πρόεδρο Αφροδίτη Κατσαράκη και την αντιπρόεδρο Φανή Αναγνώστου-Κουμπλομάτη να υπογραμμίζουν τη σημασία ύπαρξης μιας οργανωμένης φωνής των καρκινοπαθών.