Ο «χαμένος ανθυπολοχαγός της Αλβανίας»

Ο Αλέξανδρος Διάκος, την 1^η Νοεμβρίου του 1940 ήταν 29 χρονών. Ήταν υπολοχαγός του ελληνικού στρατού και θεωρείται ο πρώτος αξιωματικός που έπεσε νεκρός στο ελληνοαλβανικό μέτωπο.

Το όνομά του φέρει ένας μικρός πεζόδρομος στο ιστορικό κέντρο των Ιωαννίνων.

Ο Διάκος γεννήθηκε στη Χάλκη το 1911. Καταγόταν από τη Μάνη και το 1929 πήγε στην Αθήνα, για να φοιτήσει στη σχολή Ευελπίδων. Αποφοίτησε το 1934 και ξεκίνησε την καριέρα του.

Το ξέσπασμα του πολέμου βρήκε τον Διάκο στο 4^ο Σύνταγμα Πεζικού, διοικητή του 2^ου λόχου. Υπαγόταν στη δύναμη του Αποσπάσματος Πίνδου, με αρχηγό τον Κωνσταντίνο Δαβάκη και έδρα το Επταχώρι.

Στις 31 Οκτωβρίου και ενώ ήταν κοντά στη Φούρκα, 42 χλμ από την Κόνιτσα, ο 2^ος λόχος αντιμετώπιζε την προέλαση των αλπινιστών της ιταλικής μεραρχίας «Τζούλια». Ο Διάκος και ο λόχος του έπρεπε σύμφωνα με το σχέδιο, να ανακαταλάβουν το ύψωμα της Τσούκας, όπου έπεσε νεκρός την επόμενη μέρα, την 1^η Νοεμβρίου, στη θέση Βακατσιάτα.

Η προτομή του βρίσκεται στην είσοδο της Σαμαρίνας, καθώς επίσης και στον Προφήτη Ηλία Φούρκας.

Το ύψωμα της Τσούκας, ανακαταλήφθηκε την επόμενη μέρα, 2 Νοεμβρίου 1940. Τότε βρέθηκε και η σορός του Διάκου, στην κοντινή θέση «Δημιάλι». Από τη στολή του έλειπαν τα κουμπιά της. Η κηδεία του έγινε στη Ζούζουλη, ένα κοντινό χωριό. Το 1958 έγινε ανακομιδή των λειψάνων του και μεταφέρθηκαν στη Ρόδο, στο Μανδράκι, όπου υπάρχει και άγαλμά του.

Ο Διάκος, ο «χαμένος ανθυπολοχαγός της Αλβανίας», είναι η αφορμή της έμπνευσης για το «Άσμα ηρωικό και πένθιμο», του Οδυσσέα Ελύτη.