«Ο Σόφης μου έβαζε στο τηλέφωνο τον σταθμό του Πολυτεχνείου»

Το απόγευμα χτες Τετάρτη 22 Νοεμβρίου, στα παλιά σφαγεία, ήταν αρκετά φορτισμένο, ιστορικά και συγκινησιακά.

Η Βούλα Σκαμνέλου και ο Γιώργος Μάκης, σύντροφοι στη ζωή και στους αγώνες, μίλησαν μαζί, στην εκδήλωση που διοργάνωσαν ο τομέας Ιστορίας Νεωτέρων Χρόνων και το Π.Μ.Σ. «Νεότερος και σύγχρονος κόσμος: Ιστορία, Λαογραφία, Ανθρωπολογία» του Ιστορικού-Αρχαιολογικού Ιωαννίνων, με τίτλο «Φοιτητικές εξεγέρσεις και αντίσταση. Η περίπτωση των Ιωαννίνων». Ήταν μια από τις εκδηλώσεις του ιδιαίτερα δραστήριου τομέα για την εξέγερση του Πολυτεχνείου, στο πλαίσιο της επετείου των 50 χρόνων.

Το θέμα δεν ήταν απλά η αφήγηση στιγμών, ιστοριών για ανθρώπους που δεν είναι πια στη ζωή, αλλά η τόσο ισχυρή τοποθέτηση του παρελθόντος, στο παρόν (αλλά και στο μέλλον), από δύο ανθρώπους που εξηγούσαν με απλό τρόπο πώς έγινε ό,τι έγινε στα Γιάννενα επί χούντας.

Την εκδήλωση άνοιξαν η Άννα Μαχαιρά, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ευρωπαϊκής Ιστορίας του Ιστορικού-Αρχαιολογικού Ιωαννίνων, η οποία αναφέρθηκε στο άλλο μεγάλο ιστορικό γεγονός της εποχής, τον Μάη του ’68 και ο Νίκος Αναστασόπουλος, επίκουρος καθηγητής Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας, ο οποίος έδωσε το πολιτικό-κοινωνικό πλαίσιο της εποχής στην Ελλάδα και στα Γιάννενα, για να κάνει «πάσα» στους δύο βασικούς ομιλητές.

Την εκδήλωση συντόνισε ο Λάμπρος Φλιτούρης, αναπληρωτής καθηγητής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Ιωαννίνων.

Καταρχάς, η Βούλα Σκαμνέλου και ο Γιώργος Μάκης είναι δύο άνθρωποι που συνελήφθησαν, διώχθηκαν, πήγαν φυλακή επί χούντας, δίνοντας συνέχεια σε μια οικογενειακή ιστορία διωγμών των κομμουνιστών στην Ελλάδα. «Οι πατεράδες μας ήταν μαζί στη Μακρόνησο» είπαν σε κάποια στιγμή της συζήτησης, όταν ο κ. Φλιτούρης τους ρώτησε αν γνωρίζονταν ήδη όταν ξέσπασε η χούντα.

Πώς ήταν όμως για έναν αριστερό εκείνες οι μέρες; «Η Μεγάλη Παρασκευή του 1967 ήταν η εξής: ο ράφτης πατέρας μου δεν είχε προλάβει να παραδώσει τα σακάκια, τα παντελόνια κ.λπ. και των συνέλαβαν» περιέγραψε η κα Σκαμνέλου. «Η μάνα μου ανέβαινε τη Θεσπρωτών με ουρλιαχτά» θυμάται. «Επιβιώσαμε επειδή υπήρχε ανυπακοή» συνέχισε, περιγράφοντας πως άνθρωποι από την Ελεούσα, την Καστρίτσα και αλλού, παράκουγαν τις εντολές της Ασφάλειας που είχε «κατάλογο ανεπιθύμητων εμπόρων» και πήγαιναν στο ραφείο.

Ο Γιώργος Μάκης από την πλευρά του, θυμήθηκε φανερά συγκινημένος τους φίλους και συντρόφους του: Τον Πολύκαρπο Κατσουλίδη, τον Λάκη Παπαϊωάννου και τον Αλέκο Σόφη. «Συγχωρήστε μου τη συγκίνηση. Είχα συνηθίσει όμως να μιλάω σε τέτοιες εκδηλώσεις μαζί με τους φίλους μου, που δεν είναι πια μαζί μας», είπε. Ο κ. Μάκης καταδικάστηκε από στρατοδικείο και έμεινε στη φυλακή σχεδόν 4 χρόνια.

Τις μέρες της εξέγερσης και οι δύο βρίσκονταν στα Γιάννενα. «Ο Σόφης με πήρε τηλέφωνο, υπεραστικό και μου ‘βαζε να ακούω τον σταθμό του Πολυτεχνείου» περιγράφει ο Μάκης, για τον Αλέκο Σόφη ο οποίος εκείνες τις μέρες ήταν στην Αθήνα. Η δε Σκαμνέλου ανακαλεί τη σύλληψή της και την αίσθηση του φόβου στην Ασφάλεια «για το τι θα μπορούσαν να μας κάνουν», αλλά και τη μόνιμη «ανυποταξία», ειδικά στο χώρο του πανεπιστημίου.

Πολλά ονόματα αναφέρθηκαν: ο Ευθυμίου, οι «27» της υπόθεσης «Άρης Βελουχιώτης», οι καθηγητές Παπαθωμόπουλος, Καψωμένος, Κακριδής, ο Κουρεμένος και βέβαια, η Πόπη Βουτσινά, η «μικρή Αντιγόνη».

Διαβάστε επίσης: Το τελευταίο στρατοδικείο της χούντας στα Γιάννενα: Ο «Βελουχιώτης» και τα τηλεγραφήματα στο State Department

Ειπώθηκαν πολλά ακόμα για τις μέρες πριν, αλλά και μετά την εξέγερση.

Το ραντεβού για την επόμενη και τελευταία εκδήλωση της ενότητας, δόθηκε για την Τετάρτη 29 Νοεμβρίου 2023 στις 19:00, στον ίδιο χώρο για τη συζήτηση με αφορμή το βιβλίο του ιστορικού Πολυμέρη Βόγλη, Δυναμική αντίσταση. Υποκειμενικότητα, πολιτική βία και αντιδικτατορικός αγώνας 1967-1974 (εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2022).