Ο περίβολος με τις λίθινες επιγραφές

Ο περίβολος του τζαμιού Ασλάν πασά, όπου στεγάζεται το Δημοτικό Μουσείο Ιωαννίνων, στη βορειοανατολική ακρόπολη του Κάστρου, θα μπορούσε να είναι πολλά πράγματα: Ένα αρχαιολογικό πάρκο, ένας τόπος ιστορίας, ένας πολιτιστικός πυρήνας. Προς το παρόν, παραμένει το… προαύλιο του Δημοτικού Μουσείου, με την ιστορία να «κρύβεται» σε διάφορες γωνιές και με τα τεκμήρια του παρελθόντος να είναι σχεδόν ατάκτως ερριμμένα.

Μερικά από αυτά τα τεκμήρια, είναι οι λίθινες επιτύμβιες στήλες που κείτονται σε κάποια σημεία του περιβόλου. Επιτύμβιες στήλες επιφανών μουσουλμάνων, αντρών και γυναικών, που θάφτηκαν στον περιβάλλοντα χώρο του τζαμιού Ασλάν πασά (ενδεχόμενες και στήλες που μεταφέρθηκαν από άλλα τζαμιά τα οποία κατεδαφίστηκαν τη δεκαετία του '30 κυρίως). Όλες οι στήλες είναι ενεπίγραφες ενώ μερικές από αυτές έχουν ιδιαίτερο ανάγλυφο διάκοσμο.

Τι αναγράφεται σε αυτές τις επιτύμβιες επιγραφές; Η πιο ολοκληρωμένη καταγραφή οθωμανικών επιγραφών που έχει γίνει μέχρι σήμερα, χρονολογείται περίπου πριν από έναν αιώνα. Το 1933 ο γυμνασιάρχης της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων και ερευνητής Χρίστος Σούλης δημοσίευσε στα «Ηπειρωτικά Χρονικά» μια εργασία του με τίτλο «Τουρκικαί Επιγραφαί Ιωαννίνων». Σε αυτήν την εργασία κατέγραψε οθωμανικές επιγραφές, τις οποίες μετέφρασε με τη βοήθεια του Χρήστου Λογοθέτη, μεταφραστή στο Πρωτοδικείο Ιωαννίνων.

«Έλα επισκέπτα και ανάγνωσε την ιστορίαν του Αχμέτ Ζεκή πασά και κοίταξε την κατάστασιν εις την οποίαν εις το τέλος ο άνθρωπος και φρόντισε δι’ ένα καλό όνομα, διότι αυτό είναι αιώνιον όπως η ψυχή. Κάμε το καλόν διά να αποκτήσης καλόν όνομα […] Με την απώλειαν του ας λυπηθούν τα παιδιά του και η σύζυγός του και τα εγγόνια του, διότι ένας τέτοιος άνθρωπος χωρίς όμοιον, ένας εις τους χιλίους έρχεται εις τον κόσμον τούτον. Τον Ζεκή πασάν να τον βουτήξη ο Θεός εις την συγχώρησιν. Ο υψηλός παράδεισος να είναι κατοικία ήρεμος δι’ αυτόν…» αναφέρεται σε μια από τις επιτύμβιες στήλες, η οποία είναι αφιερωμένη στον Αχμέτ Ζεκή πασά που πέθανε το 1798.

Άλλη μία είναι αφιερωμένη στον Ζουλφικάρ μπέη, θανόντα το 1758: «Εις αυτόν ας καταβή η συγχώρσις και η χάρις του Θεού χωρίς σκέψιν. Είναι μεγάλη η ιστορία του ζαΐμη τούτου»… Η οικογένεια Ζουλφικάρ έχει καταγραφεί ως μια από τις παλιότερες μουσουλμανικές οικογένειες των Ιωαννίνων. 

Από το 1933, ωστόσο, μέχρι σήμερα, δεν έχει υπάρξει κάποια συστηματική καταγραφή και ανάδειξη των επιγραφών, οι οποίες συνεχίζουν να «σιωπούν» και να μη λένε καμία ιστορία στους επισκέπτες.