Ο «κόκκινος δήμαρχος» και τα 17 χρόνια του Βλαχλείδη

Το ρετρό του «Τύπου Ιωαννίνων» μία φορά τον μήνα είναι αφιερωμένο στην ιστορία των αυτοδιοικητικών εκλογών.

Ο Δημήτρης Βλαχλείδης εκλέχτηκε για πρώτη φορά δήμαρχος το 1929. Επανεκλέχτηκε τον Φεβρουάριο του 1934. Επί δικτατορίας Μεταξά, συνέχισε να ασκεί τα δημαρχιακά του καθήκοντα. Και μετά ήρθε ο πόλεμος. Η δημοτική αρχή Βλαχλείδη έπαυσε να ασκεί τα καθήκοντά της τον Ιούνιο του 1941, όταν και έγινε η τελευταία συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου με τη διοίκηση να ασκείται πια από τις κατοχικές δυνάμεις.

Οι γερμανοί κατακτητές έφυγαν από τα Γιάννενα στις 15 Οκτωβρίου του 1944. Ανήμερα των Χριστουγέννων της ίδιας χρονιάς, η πόλη απέκτησε δήμαρχο, ο οποίος εκλέχτηκε από τα εργατικά και επαγγελματικά σωματεία της πόλης, τον γιατρό Πέτρο Αποστολίδη.

Με την αποχώρηση των Γερμανών, στην πόλη εισήλθαν οι δυνάμεις του ΕΔΕΣ. Τον Δεκέμβριο του 1944, ο ΕΛΑΣ επιτέθηκε σε μονάδες του ΕΔΕΣ. Δύο μέρες πριν τα Χριστούγεννα, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ μπήκαν στα Γιάννενα, με τον ΕΔΕΣ να υποχωρεί παίρνοντας μαζί του ως ομήρους έναν μεγάλο αριθμό κατοίκων που θεωρούνταν ΕΑΜικοί ή φίλοι του ΕΑΜ με προορισμό την Κέρκυρα.

Ένας από τους ομήρους του ΕΔΕΣ ήταν ο Πέτρος Αποστολίδης που κατάφερε να ξεφύγει –μαζί του ήταν και ο γιος του, ο Τάτσης Αποστολίδης (1928-2009, σημαντικός βιολιστής και αρχιμουσικός). Την εκλογή του στη δημαρχία την έμαθε, κατά τον γυρισμό του πεζή στα Γιάννενα. «Είν’ αλήθεια ότι η εκλογή μου μού ’δωκε μεγάλη χαρά […]. Μόνον οι ‘πούροι’ – πώς να τους πω – επαναστάτες, πρότειναν για Δήμαρχο το Μελανίδη, αλλά οι εργάτες κι οι επαγγελματίες με θεωρούσαν δικό τους και με διάλεξαν. Δεν τους κατηγορώ τους ‘πούρους’. Στις κρίσιμες εποχές βάζουν μπροστά τους άκαμπτους, αλλά είχαν τέτοιον; Εγώ ποτέ δεν ήμουν μέλος του κόμματος, ούτε παράστησα ποτέ τον ήρωα, ήμουν απλός οπαδός της αριστερής ιδεολογίας και ποτέ δεν την πρόδωσα» αναφέρει ο ίδιος ο Πέτρος Αποστολίδης στο βιβλίο του «Όσα θυμάμαι 1900-1969».

Στο ίδιο βιβλίο περιγράφει και την άφιξή του στο Δημαρχείο και τον φόβο που είχε: «Φτάνω καμιά φορά. Όλοι μαζεμένοι με περίμεναν κι ο Γιώργος Κραψίτης, από τους πλουσιότερους τυρέμπορους στην Ήπειρο και Διευθυντής, πριν την κατοχή, της Ιωνικής-Λαϊκής Τράπεζας στα Γιάννενα, φανερά ενοχλημένος που άργησα. Ζήτησα συγνώμη και τους εξήγησα, μόλις χθες γύρισα από την ομηρία βαδίζοντας είκοσι χιλιόμετρα στο χιόνι».

Ο Πέτρος Αποστολίδης έμεινε στη θέση του μέχρι τις 25 Μαρτίου του 1945.

Από την επόμενη μέρα καθήκοντα ανέλαβε ο αιρετός, πριν τον πόλεμο, δήμαρχος Δημήτριος Βλαχλείδης. Η εφημερίδα «Κήρυξ» υποδέχτηκε την εξέλιξη αυτή ως εξής: «Ο απολυθείς δήμαρχος κ. Βλαχλείδης υπό του ΕΑΜ διά πράξεως του Γενικού Διοικητού επανήλθεν εις την θέσιν του και ανέλαβε τα καθήκοντά του».

Ο Αποστολίδης έχει καταγράψει στο βιβλίο του την... τελετή παράδοσης-παραλαβής του Δημαρχείου.

Καταρχάς τον είχαν ειδοποιήσει ότι θα επέλθει αντικατάσταση όπως και του είχαν συστήσει να μην πάει στο Δημαρχείο. Εκείνη την ημέρα πήγε νωρίς στο Δημαρχείο και άρχισε να δουλεύει. Κάποια στιγμή κατέφτασε ο Βλαχλείδης. «Του προσφέρω πολυθρόνα δεξιά, δίπλα μου, και τον ρωτώ:

-Πού οφείλω την τιμή της επισκέψεώς σας.

– Ξέρετε…με ειδοποίησαν να παραλάβω Δήμαρχος.

– Εγώ όμως κ. Βλαχλείδη, δεν έχω καμιά ειδοποίηση.

– Μα, δε σας θεωρούν αρχή.

– Μπορεί να το λεν και να το θέλουν, η πραγματικότητα όμως είναι ότι διοικούμε τρεις μήνες. Δεν έχω καμιά αντίρρηση να σας παραδώσω το Δημαρχείο, θέλω όμως ένα επίσημο χαρτί, γιατί εγώ, κ. Βλαχλείδη, δεν μπήκα από το παράθυρο σαν κλέφτης, αλλά με εξέλεξαν τα σωματεία της πόλης. Μια διαταγή του Νομάρχη και σας παραδίνω αμέσως το Δημαρχείο».

Η διαταγή ήρθε μετά από λίγο. Ο Αποστολίδης έδωσε το έγγραφο της διαταγής για πρωτοκόλληση και αποχώρησε. 

Ο Βλαχλείδης παρέμεινε δήμαρχος καθ’ όλη τη δύσκολη περίοδο του εμφύλιου πολέμου.  Παύτηκε στις 2 Σεπτεμβρίου του 1950, μετά από γενικευμένη κυβερνητική απόφαση. Στα Γιάννενα, δήμαρχος τοποθετήθηκε ο εφέτης Γεράσιμος Κουρούκλης, ο οποίος παρέμεινε στη θέση αυτή μέχρι που έγιναν οι δημοτικές εκλογές του 1951.

Ο Βλαχλείδης έγινε τελικά, λόγω και των περιστάσεων, ο άνθρωπος με τη μεγαλύτερη δημαρχιακή θητεία: Σχεδόν 17 χρόνια.

Πηγές:

Αγγέλη Β., Τσαντίκος Γ., «Οι ‘αποστάτες’, τα ρέντζελα και οι δήμαρχοι/Οι δημοτικές εκλογές στα Γιάννενα, 1925-2014», 2019

Αποστολίδης Πέτρος, «Όσα θυμάμαι 1900-1969», δίτομο, έτη έκδοσης 1981 και 1983

Ιστορικό Αρχείο Δήμου Ιωαννιτών

Τσέτσης Χρ., "Αυτοί που κυβέρνησαν τα Γιάννινα", 2014

* Άποψη του κέντρου της πόλης των Ιωαννίνων το 1938 (απέναντι από το Ρολόι, το κτίριο της 8ης Μεραρχίας και στο βάθος οι στρατώνες, στα Λιθαρίτσια, οι οποίοι κατεδαφίστηκαν τη δεκαετία του '50).