Ο Βασίλης Κονταξής και η δική του Φροσύνη

Τέσσερα χρόνια μετά την «Ευτυχία Πρίντζου, η επιστροφή», ο συγγραφέας και σκηνοθέτης Βασίλης Κονταξής καταπιάνεται με μια άλλη γυναικεία προσωπικότητα, που έχει αφήσει το αποτύπωμά της στην ιστορία της πόλης των Ιωαννίνων, την κυρά Φροσύνη. Αυτή τη φορά όμως με μια μυθοπλαστική προσέγγιση, μεταβαίνοντας από την κυρά Φροσύνη των αρχών του 19ου αιώνα στη Φροσύνη των αρχών του 20ου αιώνα, και από εκεί στο σήμερα. Η κυρά Φροσύνη γίνεται Φροσύνη στο θεατρικό έργο του Βασίλη Κονταξή με τίτλο «Το μυστικό της Φροσύνης». Μέσα στον Νοέμβριο, θα δοθούν οκτώ παραστάσεις –όλες στο Σουφαρί Σεράι- με την πρεμιέρα να γίνει σήμερα 20 Νοεμβρίου.

Όλες οι παραστάσεις είναι αφιερωμένες στη μνήμη της Ειρήνης Παππά.

Με αφορμή την παράσταση, ο «Τύπος Ιωαννίνων» συνομίλησε με τον γιαννιώτη συγγραφέα και σκηνοθέτη Βασίλη Κονταξή.

Από την κυρά Φροσύνη στη Φροσύνη; Πώς γίνεται αυτή η μετάβαση; 

Όσον αφορά την κυρά Φροσύνη, θεωρώ απαραίτητο να τονίσουμε ότι δεν πρόκειται για ένα παραμύθι. Αρκετοί θεωρούν ότι είναι μια παραμυθένια ιστορία. Η κυρά Φροσύνη ήταν ένα υπαρκτό πρόσωπο που στις αρχές του 19^ου αιώνα την έπνιξε ο Αλή πασάς. Και ήταν πράγματι ερωτευμένη με τον γιο του πασά, τον Μουχτάρ.

Άρα είναι μια ιστορία άκρως αληθινή.

Με αφορμή την ιστορία αυτή, στο έργο μεταφερόμαστε 100 χρόνια μετά, όπου και πάλι έχουμε τον έρωτα μιας χριστιανής με έναν μωαμεθανό. Τον ρόλο του «πασά» τον έχουν τα ιστορικά γεγονότα, οι μετακινήσεις των πληθυσμών, οι πόλεμοι. Όλα αυτά που συμβαίνουν εκείνη την περίοδο και που χωρίζουν με τρόπο τραγικό δύο ερωτευμένους ανθρώπους. Άρα η ιστορία της κυρά Φροσύνης, γίνεται η αφορμή για να ξετυλιχτεί το μυστικό της δικής μας Φροσύνης.

Η κυρά Φροσύνη αντιμετωπίστηκε πολύ νωρίς ως ένα σύμβολο λαϊκής αντίστασης. Πώς αντιμετωπίζετε τη Φροσύνη, 100 χρόνια μετά;

Η κυρά Φροσύνη είναι η γυναίκα που ξεπερνά τη δυσκολία της διαφορετικότητας. Που ξεπέρασε τα ζητήματα της διαφορετικής θρησκείας, της διαφορετικής φυλής, της διαφορετικής γλώσσας για την ελευθερία του έρωτα. Είναι δηλαδή η γυναίκα που στην εποχή της ξεπέρασε τα στεγανά και έδωσε την καρδιά της σε έναν οθωμανό μουσουλμάνο. Αυτό συμβολίζει για μένα η κυρά Φροσύνη όπως και η Φροσύνη του έργου που ανεβάζουμε. Γιατί και στην εποχή της Φροσύνης του 1900, υπήρχαν τα ίδια στεγανά.

Επομένως έχει μια γυναικεία προσέγγιση το έργο;

Θα έλεγα ότι έχει μια φεμινιστική υπόσταση. Την οποία είχε το ιστορικό πρόσωπο, αλλά έχει και το πρόσωπο που έχω «χτίσει» θεατρικά.

Ποια είναι η προσέγγιση όσον αφορά τα όρια των άλλων θρησκειών, των άλλων πολιτισμών; 

Η προσέγγιση είναι αρκετά συμβατή. Σεβόμαστε την προέλευση και τα πιστεύω του καθενός τα οποία δεν μας εμποδίζουν να έχουμε ερωτικές σχέσεις, φιλικές σχέσεις, εντέλει ανθρώπινες σχέσεις. Πέρα από τα σύνορα, τις θρησκείες και τις γλώσσες, στόχος είναι να κερδίσει ο Άνθρωπος. Να κερδίζουν οι άνθρωποι που ζουν πέρα από σύνορα και πλαίσια.

Πόσο δύσκολο ήταν για σας να γράψετε ένα θεατρικό έργο που βασίζεται σε ένα ιστορικό πρόσωπο χωρίς να πέσετε στην παγίδα του ρομαντισμού; 

Δεν ήταν εύκολο. Γιατί πρέπει να πούμε ότι η ιστορία της κυρά Φροσύνης έχει απασχολήσει πολύ τη λογοτεχνία, την ποίηση, τον κινηματογράφο και το θέατρο. Ακόμα και την όπερα. Χρειαζόταν μια σημαντική αφορμή για να ασχοληθώ με τον απόηχο αυτού του μύθου για να μην υπάρξει μια επαναληπτικότητα. Ήταν δύσκολο.

Η αφορμή ποια ήταν; 

Τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή και το πώς μπορούν να συνδεθούν τα Γιάννενα με το σημαντικό αυτό γεγονός. Η περιοχή μας υποδέχτηκε πολλούς πρόσφυγες. Δεν είχε όμως την αμεσότητα που είχαν άλλη μέρη της Ελλάδας, όπως τα νησιά και ο Πειραιάς.

Αποφάσισα λοιπόν να συνδυάσω δύο διαφορετικά γεγονότα που ναι μεν είναι διαφορετικά αλλά χρονικά απέχουν δέκα χρόνια: Την απελευθέρωση των Ιωαννίνων και τη Μικρασιατική Καταστροφή. Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε μετακινήσεις πληθυσμών. Τούρκοι αρχίζουν να φεύγουν σιγά σιγά από τα Γιάννενα και πάνε στην Τουρκία και Έλληνες από τα παράλια της Μικράς Ασίας έρχονται εδώ. Δημιουργήθηκε μια ανθρώπινη γέφυρα, μια γέφυρα μετακινήσεων.

Σκηνοθετικά, πώς αντιμετωπίσατε το έργο;

Υπάρχει ένα σκηνοθετικό βάσανο στην περίπτωσή μου. Όταν σκηνοθετώ έργα άλλων, είμαι πιο ελεύθερος σκηνοθετικά γιατί το θεατρικό έργο είναι ένα έργο τέχνης που κάποιος γράφει για να σκηνοθετηθεί από κάποιον άλλον. Εδώ λοιπόν γίνεται πιο σύνθετο Αυτός ο κάποιος είμαι εγώ και ο κάποιος σκηνοθέτης πάλι είμαι εγώ. Όποτε εκεί έχω διάφορες αντιθέσεις μέσα μου που αφορούν τη σκηνοθεσία ή τη συγγραφή. Γιατί η θεατρική παράσταση έχει δύο πόδια: Το ένα είναι το έργο και το άλλο είναι η παράσταση. Το έργο από μόνο του είναι έτοιμο να ανέβει αλλά δεν είναι ολοκληρωμένο έργο τέχνης όταν δεν ανεβαίνει στη σκηνή και, από την άλλη, παράσταση χωρίς θεατρικό έργο δεν θα μπορούσε να υπάρχει.

Σκηνοθετικά, μεγάλη σημασία για την προσέγγιση είχε ο χώρος στον οποίο θα ανέβει η παράσταση, δηλαδή στο Σουφαρί Σεράι. Προσπάθησα να δώσω επίσης μια εικαστικότητα στην κίνηση των ηθοποιών. Οι ηθοποιοί καλούνται να ερμηνεύσουν δύο ρόλους αλλά δεν είναι ακριβώς δύο ρόλοι. Μέσα από την αφήγηση παίρνουν και τους ρόλους των παππούδων τους. Το έργο ξεκινά άλλα 100 χρόνια μετά, το 2022 όπου τα εγγόνια των ανθρώπων αυτών συναντώνται και αναθυμούνται την ιστορία. Ξετυλίγεται ένα κουβάρι που ξεκινά από την ιστορία της κυρά Φροσύνης και φτάνει μέχρι τις μέρες μας.

Η επιλογή του Σουφαρί Σεράι πώς προέκυψε; 

Δυστυχώς η πόλη δεν έχει επαρκείς θεατρικούς χώρους. Οπότε πρέπει κανείς να «εφευρίσκει» λύσεις. Το Σουφαρί Σεράι αποτέλεσε και μια επιλογή που «δένει» με την υπόθεση του θεατρικού έργου. Σαν σκηνοθέτης, έχω μια τάση εξάλλου να εντοπίζω χώρους όπου δεν έχουν ξαναγίνει θεατρικές παραστάσεις. Είναι μια πρόκληση που μου αρέσει.

Info:

«Το μυστικό της Φροσύνης»

20, 21, 22, 23 και 27, 28, 29, 30 Νοεμβρίου, στις 21:00

Συγγραφέας-σκηνοθέτης: Βασίλης Κονταξής

Παίζουν: Έφη Ντάγκα και Γιάννης Χουλιάρας

Σκηνικά και κοστούμια: Κωνσταντίνος Γιαννιώτης

Φωτισμοί: Νίκος Γούλας

Βοηθός σκηνοθέτη: Μυρτώ Τόλη.

Το πρόγραμμα και την αφίσα φιλοτέχνησε η Ντίνα Πλατσατούρα της Superfly.

Απόδοση στα τουρκικά: Murat Issi.

Γενική είσοδος: 10€. Τηλ. κρατήσεων: 6989696453.

Στη διοργάνωση της παράστασης συμμετέχουν τα Γενικά Αρχεία του Κράτους-Ιστορικό Αρχείο Ηπείρου και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών.