Νικόπολη: Το θέατρο... με τις μούσες

Στον αρχαιολογικό χώρο της Νικόπολης υπάρχουν αρκετά δημόσια κτίρια-μνημεία, τα οποία έρχονται να διηγηθούν την ιστορία της αρχαίας αυτής πόλης και που προσπαθούν παράλληλα να συνδεθούν με το παρόν και να ζωντανέψουν. Ένα από αυτά είναι το μεγάλο θέατρο της αρχαίας Νικόπολης, ένα εντυπωσιακό οικοδόμημα που κάποτε χωρούσε 5000 θεατές. Η κατάστασή του σήμερα δεν είναι καλή. Την ανάδειξή του μπορεί να εγγυηθεί σε έναν μεγάλο βαθμό το νέο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ), όπου πριν από τρεις μήνες εντάχθηκε το έργο της προστασίας, συντήρησης και αποκατάστασης του μνημείου, με προϋπολογισμό 2,8 εκατ. ευρώ. 

Οι πιο σοβαρές επεμβάσεις από την Αρχαιολογική Υπηρεσία έγιναν μετά το 2012 με χρηματοδότηση 1,5 εκατ. ευρώ από το προηγούμενο ΕΣΠΑ. Οι επεμβάσεις αυτές αφορούσαν κυρίως τις στερεώσεις σε καίρια σημεία του σκηνικού οικοδομήματος και της περιμετρικής στοάς του θεάτρου, την ανασκαφική διερεύνηση και τη σχεδιαστική αποτύπωσή του. Κατά τις ανασκαφές, στο δάπεδο της ορχήστρας του θεάτρου αποκαλύφθηκαν οι εσοχές πολύστιχης ένθετης επιγραφής από μεταλλικά γράμματα στην οποία μεταξύ άλλων διακρίνονται οι λέξεις «ΝΙΚΟΠΟΛΕΙ ΙΕΡΑ».

Το θέατρο της Νικόπολης ως αρχιτεκτονική σύνθεση παρουσιάζει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά των ρωμαϊκών θεάτρων. Το κοίλο του θεάτρου έχει διάμετρο 96 μέτρων, ενώ στο ανώτερο τμήμα του κοίλου δημιουργείται περιμετρική στοά με ανοίγματα και κόγχες. Το διώροφο σκηνικό οικοδόμημα του θεάτρου είχε μνημειακή πρόσοψη με πλούσιο γλυπτό διάκοσμο –κιονοστοιχίες και μαρμάρινα αγάλματα θεών και μουσών.

Το θέατρο αυτό βίωσε τουλάχιστον δύο οικοδομικές φάσεις. Η πρώτη φάση χρονολογείται στα τέλη του 1^ου αι. π.Χ. με αρχές του 1^ου αι. μ.Χ. Όπως σημειώνεται σε μια αξιόλογη έκδοση της Επιστημονικής Επιτροπής Νικόπολης με τίτλο «Το θέατρο της Νικόπολης» (2015), στην οποία περιλαμβάνονται και οι εικονικές αναπαραστάσεις του θεάτρου, η αρχαιολογική έρευνα εντάσσει το μνημείο στο οικοδομικό πρόγραμμα του Αυγούστου, μαζί με το Τρόπαιο της νίκης του Ακτίου, το Γυμνάσιο, το Στάδιο και τα τείχη. 

Το Γυμνάσιο και το Στάδιο φαίνεται όμως πως αποτέλεσαν προτεραιότητα ως απαραίτητα κτίσματα για τη διεξαγωγή των γυμνικών αγώνων στα πρώτα Άκτια. Στη συνέχεια, ακολούθησε η ολοκλήρωση της ανέγερσης του θεάτρου, στο οποίο τελούνταν οι μουσικοί αγώνες.

Η δεύτερη οικοδομική φάση ανάγεται πιθανόν στο πρώτο μισό του 2^ου αιώνα μ.Χ. «Χάλκινα νομίσματα, μεταξύ άλλων ευρημάτων, επιβεβαιώνουν τη συνεχή χρήση του μνημείου από τον 1^ο π.Χ. έως και τα μέσα του 3^ου αιώνα μ.Χ.» τονίζεται στη σχετική έκδοση. Στα παλαιοχριστιανικά χρόνια το θέατρο εγκαταλείφθηκε και πολλά λίθινα και μαρμάρινα μέλη του αποσπάστηκαν. Η λεηλασία του μνημείου για τον προσπορισμό οικοδομικού υλικού συνεχίστηκε σε όλη τη διάρκεια του μεσαίωνα..

Από τον 15^ο αιώνα και μετά, πολλοί ήταν οι περιηγητές που επισκέφθηκαν τη Νικόπολη. Στο διάστημα από τα τέλη του 18^ου αιώνα έως τις αρχές του 19^ου αιώνα ο αριθμός των επισκεπτών στην Ήπειρο πολλαπλασιάστηκε με τον θρυλικό Αλή πασά να αποτελεί πόλο έλξης. Τα ονόματα ορισμένων από τους περιηγητές βρίσκονται μέχρι σήμερα χαραγμένα στις πλίνθους της σκηνής του Θεάτρου της Νικόπολης.

*Τον αρχαιολογικό οδηγό «Θέατρο της Νικόπολης» (2015) συνέγραψαν ο Κωνσταντίνος Ζάχος, τέως πρόεδρο της επιστημονικής επιτροπής, ο Ευάγγελος Παυλίδης, αρχαιολόγος, και ο Αχιλλέας Τρανουλίδης, αρχιτέκτονας μηχανικός