Μια μελέτη για το τι χρειάζεται ο τουρισμός στα Γιάννενα

Αναγκαστικά, η συζήτηση γυρνάει ξανά και ξανά γύρω από το τουριστικό προϊόν (και) στην Ήπειρο, όπου παραμένει μικρό. Ενώ έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί κάθε αναπτυξιακή προοπτική για την πραγματική παραγωγή και η οικονομία στρέφεται, με ολέθρια μεσοπρόθεσμα αποτελέσματα, στις υπηρεσίες, στην Ήπειρο η συζήτηση για το «τι χρειάζεται» για να «εκτοξευθεί» η τουριστική κίνηση, κοντεύει να γίνει μια συζήτηση χωρίς καμία κατάληξη.

Η αίσθηση ότι οι τοπικοί φορείς κινούνται αποσπασματικά ή προσπαθούν, με αμφίβολης αποτελεσματικότητας (αλλά με μια δόση καλοπροαίρετης… γραφικότητας) να αυξήσουν το τουριστικό πελατολόγιο, είναι έντονη. Έντονη είναι επίσης η αίσθηση ότι οι κυβερνητικοί φορείς δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για αιτήματα όπως η αύξηση των πτήσεων, μια κουβέντα που ενίοτε μοιάζει και αυτή αδιέξοδη, για διάφορους λόγους και γίνεται σε λανθασμένη βάση.

Το περασμένο καλοκαίρι πάντως, ο τζίρος των τουριστικών και «παρακείμενων» επιχειρήσεων, έκανε ένα σημαντικό άλμα. Η κίνηση ήταν σαφώς αυξημένη και ο κύκλος εργασιών έκανε ελπιδοφόρα ρεκόρ.

Το ερώτημα όμως παραμένει: τι χρειάζεται ο τουρισμός στην Ήπειρο;

Η μελέτη του ΙΝΣΕΤΕ

Το Ινστιτούτο ΣΕΤΕ είναι ένας οργανισμός που προσπαθεί να «συστηματοποιήσει» με τακτικές μελέτες και έρευνες την εικόνα, ποιοτική και ποσοτική, του τουρισμού στην Ελλάδα.

Μια από τις πιο μεγάλες σε εύρος, είναι η μελέτη «Ελληνικός Τουρισμός 2030-Σχέδια δράσης» που παρουσιάστηκε πρόσφατα.

Η μελέτη βασίζεται προηγούμενα εθνικά σχέδια για τον τουρισμό, που προσδιόριζαν τι προϊόντα πρέπει να αναπτυχθούν, και προχωράει στο πώς θα αναπτυχθούν, με τρία βασικά κριτήρια:

Τη χρονική διεύρυνση της τουριστικής δραστηριότητας με στόχο την μείωση της εποχικότητας,

Τη χωρική διεύρυνση της τουριστικής δραστηριότητας σε περιφέρειες και περιοχές με αναπτυξιακό δυναμικό που σήμερα έχουν περιορισμένη τουριστική δραστηριότητα, και

Την αύξηση της μέσης δαπάνης και της διάρκειας παραμονής ανά επισκέπτη. 

Ειδικά τα δύο πρώτα, αφορούν ιδιαίτερα την Ήπειρο που υποτίθεται ότι στοχεύει σε τουρισμό «12 μηνών» και έχει περιορισμένη (αν και αναπτυσσόμενη) τουριστική δραστηριότητα.

Η μελέτη αντιμετωπίζει την Ήπειρο σε δύο τομείς:

Τον προορισμό «Ιωάννινα και κοντινή ορεινή περιοχή» και τον προορισμό «Ηπειρωτική Ακτή».

Στην πρώτη περίπτωση που ενδιαφέρει και πιο πολύ τα Γιάννενα, τα οποία παραμένουν στην κατηγορία «αναπτυσσόμενης» περιοχής, μελέτη προκρίνει τρία βασικά είδη: το city break, τον πολιτιστικό-θρησκευτικό τουρισμό και το MICE (Meetings, Incentives, Conferences, Exhibitions).

Η μελέτη δεν καταγράφει κάποιο εδρεωμένο και ιδιαίτερα αναπτυγμένο τουριστικό προϊόν στην Ήπειρο και θεωρεί ότι το city break και ο πολιτιστικός-θρησκευτικός τουρισμός, έχουν δυνατότητες ανάπτυξης. Το MICE θεωρείται (στην έκθεση) δευτερεύον προϊόν.

Από τα συμπληρωματικά προϊόντα, πιο σημαντικά θεωρούνται ο αγροτουρισμός και ο οικοτουρισμός και κατά δεύτερο λόγο τα σπορ, ο γαστρονομικός τουρισμός και ο τουρισμός ευεξίας.

Κοινώς, η περιοχή των Ιωαννίνων και οι ορεινοί προορισμοί του νομού, δεν πρόκειται να γίνουν μαζικοί υποδοχείς, όπως πχ περιοχές όπου επικρατεί το μοντέλο «ήλιος και παραλία». Μπορούν όμως να κάνουν κάτι θεωρητικά ποιοτικότερο και πιο στοχευμένο. 

Η μελέτη προτείνει τη στόχευση σε βαλκανικές χώρες (εστίαση σε Αλβανία, Ρουμανία, Ουκρανία, Σερβία) και χώρες της Ευρώπης (εστίαση σε Γερμανία, Σουηδία, Νορβηγία, Κύπρος, Ολλανδία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο), Τουρκία, Ισραήλ.

Υποδομές και… αυτονόητα

Στο θέμα των υποδομών, η μελέτη αποτυπώνει τα… ηλίου φαεινότερα: ότι η βασική πρόσβαση είναι οδική (βαθμολογία 4/5) και αμέσως μετά η αεροπορική (2,5/5). Δεν γίνεται κάποια αναφορά στο γεγονός ότι και οι δύο προσβάσεις είναι πανάκριβες, αλλά οι παρατηρήσεις είναι τουλάχιστον ενδιαφέρουσες:

Μια από αυτές είναι η έλλειψη νέου οδικού δικτύου για τη σύνδεση με Αλβανία. Πρόκειται γι αυτή την οδική σύνδεση που ουσιαστικά υποβάθμισαν οι κυβερνητικές επιλογές, αλλά και οι χειρισμοί της περιφερειακής αρχής των Ιωαννίνων.

Η συνολική βαθμολογία του προορισμού δεν είναι ικανοποιητική: συγκεντρώνει 2,1/5 βαθμούς. Σε όλα αυτά, μείον είναι η ελληνική «κατάρα» της απουσίας μέσων σταθερής τροχιάς που πάντα απαξιώνονται είτε από μονοπωλιακά ιδιωτικά συμφέροντα (ΚΤΕΛ κ.λπ.) ή από την αδυναμία να υποστηριχτούν οικονομικά, καθώς τα επικρατούντα κριτήρια είναι πάντα στο πεδίο του νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου.

Ο προορισμός Ιωάννινα-ορεινές περιοχές θεωρείται ωστόσο αναπτυσσόμενος. Ως στρατηγικές δράσεις προτείνονται η επαναξιολόγηση του αεροδρομίου και μεταξύ άλλων, η αξιοποίηση «των χαμηλών τελών προσγείωσης και στάθμευσης» για την προσέλκυση low cost εταιριών. Δεν διευκρινίζεται ωστόσο πώς αυτό συμβαδίζει με την ενδεχόμενη εκχώρηση του αεροδρομίου σε ιδιώτη.

Κατά τα λοιπά, προτείνονται τα αυτονόητα: καλύτερα μέσα μαζικής μεταφοράς, καλύτερο τοπικό οδικό δίκτυο, φιλικότερες υποδομές για ΑμεΑ, αλλά και κάποια άλλα που μοιάζουν πολύ γενικόλογα, όπως η «αξιοποίηση της λίμνης Παμβώτιδας ως χώρος αναψυχής των δημοτών και των επισκεπτών και ως χώρος θαλάσσιων αθλητικών δραστηριοτήτων». Επίσης, μια κάπως… ανεκδοτολογική παρατήρηση, είναι η δημιουργία app για επισκέπτες (στα Γιάννενα υπάρχουν πολλά τέτοια…) και η «δωρεάν παροχή WiFi σε όλο το κέντρο των Ιωαννίνων», μια δράση που δεν είναι στρατηγική, αλλά αυτονόητη (αλλά δεν υπάρχει…).