Λύσεις υπήρχαν (και) για το πάρκο υψηλής τεχνολογίας και έρευνας

Του Νικηφόρου Τσιούρη*

Η χρηματοδότηση του προϋπολογισμού του πάρκου υψηλής τεχνολογίας και έρευνας βρισκόταν σε τέλμα εδώ και μήνες. Το έργο είχε εξασφαλίσει 20 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης της Ε.Ε. Με τον δανεισμό για το υπόλοιπο ποσό του προϋπολογισμού (30 εκατ. ευρώ) να μην προχωράει, απορρίφθηκε από το αρμόδιο Υπουργείο και η αρχική χρηματοδότηση.

Η Περιφέρεια Ηπείρου θα μπορούσε να διεκδικήσει χρηματοδότηση έως και 100% από το Ταμείο Ανάκαμψης και άλλα παρόμοια χρηματοδοτικά εργαλεία, αν το έργο ήταν για κοινωφελή σκοπό. Δηλαδή αν το πάρκο μεγιστοποιούσε το δημόσιο συμφέρον. Το πλάνο της λήψης μισθωμάτων από (μεγάλες) ιδιωτικές εταιρείες για να στεγαστούν εκεί, αναίρεσε αυτόματα τον κοινωφελή σκοπό του έργου και η μέγιστη δυνατή χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης περιορίστηκε στο 50%.

Τον Ιούνιο του 2021, οι «πολίτες για την ανοιχτή τεχνολογία», μια διεπιστημονική ομάδα με έδρα τα Γιάννενα, ξεκινήσαμε μια δημόσια διαβούλευση σχετικά με το αν, και τι είδους, πάρκο τεχνολογίας έχουν ανάγκη τα Γιάννενα. Συνδιαμορφώθηκαν 8 προτάσεις για ένα «πάρκο ανοιχτής τεχνολογίας», τις οποίες και καταθέσαμε στην Περιφέρεια Ηπείρου. Το χρονικό του δημοσίου διαλόγου, το σκεπτικό καθώς και οι προτάσεις υπάρχουν στην ιστοσελίδα opentechpark.org.

Επικοινωνήσαμε επανειλημμένα τις προτάσεις μας στην Περιφέρεια Ηπείρου και στα τοπικά μέσα. Επίσης, επικοινωνήσαμε ρητά ότι η υιοθέτηση των προτάσεών μας στον σχεδιασμό και την υλοποίηση του πάρκου ανοίγει τον δρόμο για την έως και 100% χρηματοδότηση του έργου. Καταθέσαμε προτάσεις που έδιναν λύσεις (και) σε πρακτικά ζητήματα όπως αυτό της χρηματοδότησης.

Οι κύριοι άξονες των προτάσεων μας για ένα «πάρκο ανοιχτής τεχνολογίας» είναι η κοινωνική επιχειρηματικότητα και η ανοιχτή τεχνολογική ανάπτυξη. Η κοινωνική επιχειρηματικότητα περιλαμβάνει κοινωνικές επιχειρήσεις και συνεργατικά σχήματα όπως, για παράδειγμα, Κοιν.Σ.Επ., Α.μ.Κ.Ε. και άλλους συνεταιρισμούς. Τέτοιες επιχειρήσεις έχουν συμμετοχικές δομές και σημαντικό αποτύπωμα στην τοπική οικονομία. Πρόταγμα τους δεν είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους με κάθε κόστος αλλά η κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Βασικό σημείο των προτάσεών μας ήταν ο τομέας της ενέργειας και η ενίσχυση των ενεργειακών κοινοτήτων που παράγουν ρεύμα για ιδιοκατανάλωση με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η πρώτη τέτοιου είδους ενεργειακή κοινότητα στην ηπειρωτική Ελλάδα είναι η Κοινέργεια και είναι στα Γιάννενα. Μιας και αυτές τις μέρες όλοι μας καλούμαστε να μελετήσουμε και να διαλέξουμε χρώμα στο τιμολόγιο του ρεύματός μας, καλό θα είναι να έχουμε τα αυτιά μας και το μυαλό μας ανοιχτά σε λύσεις που προέρχονται από τα κάτω και να μην περιμένουμε τη σωτηρία από τα πάνω.

Ακολούθως, η τεχνολογική ανάπτυξη πρέπει να είναι ανοιχτή. Όχι πίσω από κλειστές πόρτες και πατέντες. Όχι για τους λίγους εις βάρος των πολλών. Η τεχνολογία, που τόσο καθορίζει τις ζωές μας, πρέπει να εκδημοκρατιστεί. Ο τρόπος για να γίνει αυτό είναι οι ανοιχτές τεχνολογίες, όπου το άτομο που τις χρησιμοποιεί έχει πρόσβαση στα σχέδια και μπορεί να τις μελετήσει, να τις χρησιμοποιήσει σύμφωνα με τις ανάγκες του, να τις αναπαράγει, να τις εξελίξει και να τις ξαναμοιραστεί.

Υπάρχουν ήδη πολλά επιτυχημένα εγχειρήματα που συνδυάζουν την κοινωνική επιχειρηματικότητα με την ανάπτυξη ανοιχτών τεχνολογιών. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα υπάρχει μη κερδοσκοπική επιχείρηση που παράγει ανοιχτές τεχνολογίες για το διάστημα και συνεργάζεται άμεσα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA). Η Libre Space Foundation είναι ένα από τα πολλά τέτοια παραδείγματα που αναπτύσσονται στη χώρα μας την τελευταία δεκαετία.

Ως «πολίτες για την ανοιχτή τεχνολογία» προσπαθήσαμε να φέρουμε στην προσοχή της Περιφέρειας τη γνώση και τις εμπειρίες από τα τεχνολογικά και επιχειρηματικά μοντέλα που μελετάμε εδώ και χρόνια, και το πιο σημαντικό, τη συνεισφορά των ενεργών πολιτών των Ιωαννίνων. Είναι απαραίτητο έργα όπως το πάρκο υψηλής τεχνολογίας και έρευνας, τα οποία μας αφορούν όλες και όλους, να γίνονται αντικείμενο ουσιαστικής δημόσιας διαβούλευσης όπου οι πολίτες συνομιλούν ισότιμα με τις αρμόδιες αρχές και τα έργα συνδιαμορφώνονται με βάση τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας.

—

*Ο Νικηφόρος Τσιούρης είναι πολιτικός μηχανικός, υποψήφιος διδάκτορας Τεχνολογικής Διακυβέρνησης και μέλος της ερευνητικής ομάδας P2P Lab στα Γιάννενα.