ΚοινΣΕπ: Τα «ναι» και τα «όχι» με αφορμή την επίσκεψη της υπουργού στα Γιάννενα

Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις και γενικά, το πλέγμα της «Αλληλέγγυας Οικονομίας» είναι το «καινούργιο κόσκινο» στον τομέα της επιχειρηματικότητας. Κυρίως, γιατί υποτίθεται ότι επιτρέπει στους μη έχοντες ευρεία οικονομική δυνατότητα να φτιάξουν κάτι δικό τους, ελπίζοντας ότι σε καιρούς κρίσης θα μπορέσουν να επιβιώσουν. Ακόμα, γιατί με τον τρόπο με τον οποίο έχουν συνταχθεί οι σχετικοί νόμοι, υποτίθεται ότι η συγκεκριμένη επιχειρηματικότητα «βλέπει» προς τις ευάλωτες ομάδες, την καταπολέμηση της ανεργίας κ.ο.κ.

Η αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας Ράνια Αντωνοπούλου κάνει πανελλαδική περιοδεία για τα ζητήματα της αλληλέγγυας οικονομίας, περιοδεία που τη φέρνει και στα Γιάννενα σήμερα και είναι μια καλή ευκαιρία για να δούμε ένα «ημερολόγιο» ίδρυσης μιας ΚοινΣεπ, πέρα από τις γενικές οδηγίες που δίνει το υπουργείο. Γιατί, καλά μαντέψατε, οι δυσκολίες είναι πολλές.

Καταρχάς, η επιλογή σύστασης μιας ΚοινΣΕπ αυτή τη στιγμή, σημαίνει για τα μέλη της πολύ διάβασμα νόμων και πάρα πολύ «τρέξιμο», όχι τόσο σε σχέση με την ίδρυση όσο με τις μετέπειτα δραστηριότητες και γραφειοκρατίες.

Η πρώτη κίνηση θα πρέπει να είναι η αναζήτηση των βοηθών. Δικηγόροι και λογιστές που γνωρίζουν το νομικό πλαίσιο, τις προθεσμίες που διέπουν τη δραστηριότητα μιας ΚοινΣΕπ δεν είναι πολλοί, παρότι ειδικά τον τελευταίο χρόνο υπάρχει αύξηση των αιτήσεων ίδρυσης στην αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Εργασίας. Ειδικά στα λογιστικά, απαιτείται μεγάλη προσοχή. Οι ΚοινΣΕπ υποχρεούνται σε υποβολή απολογισμού και προγραμματισμού δράσης, καθώς και ισολογισμού, πράγματα που έχουν συγκεκριμένες προθεσμίες όλο το χρόνο και τυχόν μη ικανοποίησή τους, σημαίνει κυρώσεις ή ακόμα και διαγραφή της εταιρίας.

Το Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας είναι υπηρεσία που βοηθάει αρκετά τους ανθρώπους που έρχονται σε επαφή μαζί της. Το καταστατικό που υποβάλλει μια υποψήφια ΚοινΣΕπ το διαβάζει όντως κάποιος αρμόδιος και σε σύντομο γενικά χρονικό διάστημα, απαντάει με παρατηρήσεις για διορθώσεις κ.λπ. Η όλη διαδικασία εγκρίσεων (καταστατικό, βιβλία, κ.λπ.) κρατάει περίπου 2 μήνες. Από τη στιγμή που η επιχείρηση θα πάρει αριθμό μητρώου, έχει ένα μήνα να κάνει έναρξη στην εφορία. Και εκεί, αρχίζουν τα… ενδιαφέροντα.

Οι ΔΟΥ είναι ελάχιστα εξοικειωμένες με τη σύσταση των ΚοινΣΕπ, ειδικά στην περιφέρεια. Γι αυτό, είναι προαπαιτούμενος ο φάκελος με τα… πάντα που αφορούν τη σύσταση της ΚοιΣΕπ, ο οποίος πρέπει να συνοδεύει τους αιτούντες σε κάθε τους κίνηση, σε οποιαδήποτε υπηρεσία. Πιο δύσκολες ακόμα, είναι οι τράπεζες, οι οποίες μόλις αντικρύσουν τον τύπο εταιρίας, ζητούν χρόνο για να πάρουν νομικές συμβουλές.

Το ίδιο ακριβώς, συμβαίνει σε ΔΕΗ και τις υπόλοιπες ΔΕΚΟ. Ο τύπος της εταιρίας αρχικά «δεν θυμίζει κάτι», αλλά συνήθως η λύση βρίσκεται όταν γίνεται η αναφορά στις Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρίες (έστω και αν δεν έχουν μεγάλη σχέση) και στους συνεταιρισμούς.

Η ιδέα της «αλληλέγγυας οικονομίας» δεν είναι εντελώς αθώα. Έχει κατηγορηθεί ότι αφήνει περιθώρια σε μεγάλες επιχειρήσεις να εξασφαλίσουν φτηνή εργασία ή ακόμα και ότι «κάνει πάσα» βασικές κοινωνικές δομές στην ιδιωτική πρωτοβουλία, με τη νεοφιλελεύθερη λογική του «λιγότερου κράτους». Δεν είναι αβάσιμες οι υποψίες και γι αυτό, κάποιες παρεμβάσεις που έγιναν με τον πιο πρόσφατο νόμο προσπαθούν τουλάχιστον να περιορίσουν την απλήρωτη εργασία.

Στο θέμα της ασφάλισης, η ΚοινΣΕπ μπορεί να αποδειχθεί απλή έως και… υπερβολικά σύνθετη υπόθεση. Κάθε μέλος της εταιρίας δεν είναι αυτόματα εργαζόμενος, ενώ μπορεί να μη γίνει ποτέ εργαζόμενός της. Αλλά όταν θα γίνει, μπορεί να ασφαλιστεί ανάλογα με την ιδιότητά του. Υποτίθεται ότι η δημιουργία του ΕΦΚΑ θα έλυνε όλα τα πιθανά προβλήματα των πολλών ταμείων. Δεν το έκανε, αντίθετα τα πυροδότησε κιόλας, με το αποτέλεσμα να είναι ένα πραγματικό χάος, στο οποίο η κυβέρνηση προσπαθεί να βάλει τάξη με πάρα (μα πάρα) πολλές εγκυκλίους. Συχνά, αυτές δεν εξηγούν τίποτε και κάνουν τα πράγματα χειρότερα.

Οι ΚοινΣΕπ είναι μια ορατή πλέον τάση στην ελληνική οικονομία. Το γεγονός ότι δεν απαιτούν κάποιο ιδιαίτερο (έως καθόλου) αρχικό κεφάλαιο για την ίδρυσή τους, αλλά και δεν υπάγονται στις κλασικές επιχειρηματικές δομές στην Ελλάδα (όπως π.χ. τα Επιμελητήρια), τους δίνει έναν «αέρα». Ωστόσο, τα προβλήματα στην ίδρυσή τους είναι ακόμα πάρα πολλά, γιατί ως συνήθως, δεν υπάρχει παράλληλη «εξοικείωση» των υπηρεσιών, δημοσίων και ιδιωτικών, με τις καινούργιες δομές. Αυτό όμως που θα κρίνει την πορεία των ΚοινΣΕπ είναι εάν θα καταφέρουν να υπηρετήσουν το σκοπό τους και οικονομικά. Επί του παρόντος, υπάγονται σε όλο το φάσμα της φορολογίας, απαλλασσόμενες μόνο από το τέλος επιτηδεύματος για πέντε χρόνια. Τα δε χρηματοδοτικά εργαλεία (ΕΣΠΑ κ.λπ.) είναι είτε περιορισμένα, είτε δεν απευθύνονται ουσιαστικά σε νεοσύστατες επιχειρήσεις. Τέλος, η κατανομή των κερδών, παρότι στηρίζεται σε μια καλή αρχική ιδέα που περιορίζει την αντίληψη του κέρδους και της ιδιοκτησίας, θα δοκιμαστεί σοβαρά, σε ένα γενικό κλίμα οικονομικής ερήμου.