Λίμνη: Μια κουβέντα που δεν τελειώνει

Ο Αύγουστος και ο Σεπτέμβριος είναι συνήθως οι καλύτεροι μήνες για να.. ανησυχούμε για τη λίμνη. Λόγω των καιρικών συνθηκών, η λίμνη αφρίζει, πρασινίζει και μυρίζει άσχημα. Κάπου κάπου, μέσα στα χρόνια, ξεβράζει και πολλά νεκρά ψάρια (μερικές φορές και μακαρόνια).

Την τελευταία δεκαετία, η κουβέντα περιστρέφεται μόνο γύρω από το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος της Λίμνης Ιωαννίνων το οποίο όλο και θεσμοθετείται και όλο δεν θεσμοθετείται. Σημειωτέον ότι διάταγμα θα αφορά τους όρους χρήσης γης γύρω από τη λίμνη. Το Προεδρικό Διάταγμα δεν είναι πανάκεια πάντως.

Καταρχήν, λοιπόν, υπάρχει η ίδια η λίμνη, που ανήκει στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura εδώ και 15 χρόνια και η οποία έχει περάσει στο ανώτερο στάδιο ευτροφισμού. Τα προβλήματά της πολλά. Συνοπτικά: περιορισμός της βιοποικιλότητας, εξαφάνιση ενδημικών ειδών αριών, συσσώρευση ανεπιθύμητων χημικών ενώσεων, ακόμα και τοξικών, στο ίζημα του πυθμένα της λίμνης, παρουσία κυανοτοξινών, απώλεια της ικανότητας αυτοκαθαρισμού, αποκοπή της σύνδεσής της με τις πηγές του Μιτσικελίου λόγω του αναχώματος στην Αμφιθέα… Επιπλέον, δεν χρειάζεται κάποιο διάταγμα για να παρθούν μέτρα προστασίας τόσο για την ίδια τη λίμνη όσο και για τις παραλίμνιες εκτάσεις. Και τα μέτρα προστασίας που απαιτούνται, οι κατά καιρούς πολιτικές ηγεσίες του τόπου τα γνωρίζουν. Υπάρχουν επιστημονικές μελέτες που τα έχουν υποδείξει με σαφήνεια, με κυριότερη το διαχειριστικό σχέδιο λίμνης Παμβώτιδας εν έτει 2004. Μερικά από τα μέτρα αυτά, είναι: ξεμπάζωμα παραλίμνιων εκτάσεων για την αποκατάσταση της όχθης, τμήση του αναχώματος Αμφιθέας για φυσική επαναλειτουργία των πηγών με παράλληλη ανταλλαγή των ιδιωτικών παραλίμνιων εκτάσεων, ορθολογική διαχείριση των καλαμιώνων, αναρρόφηση της οργανικής λάσπης από τον πυθμένα κ.ά.  

Η μόνη εκκρεμότητα που έκλεισε (;) πριν από λίγα χρόνια, είναι αυτή της οριοθέτησης του αιγιαλού της λίμνης. Μια  οριοθέτηση που έβαλε τη «γραμμή» της λίμνης πάνω στα αναχώματα, αποκόπτοντας τους υγρότοπους.

Την τελευταία δεκαετία τουλάχιστον, την υπόθεση «λίμνη» τη διεκδικεί σχεδόν αποκλειστικά η Περιφέρεια Ηπείρου. Το 2015, η Περιφέρεια, μη αρκούμενη προφανώς στο διαχειριστικό σχέδιο του 2004, ολοκλήρωσε μια  νέα μελέτη αποκατάστασης του οικοσυστήματος της λίμνης, όπου προτάθηκαν και κάποιες δράσεις με συνολικό προϋπολογισμό 16 εκατ. ευρώ (όχι ιδιαίτερα μεγάλος προϋπολογισμός, όσο απαιτείται για την κατασκευή ενός δρόμου λίγων χιλιομέτρων). Παρά τα ευχολόγια για  τη μελέτη «σωτηρίας της λίμνης», όπως αποκαλούνταν, οι δράσεις δεν προχώρησαν.

Η Περιφέρεια Ηπείρου εκπονεί και μια μελέτη με συγκεκριμένη στόχευση, όπως προκύπτει μόνο και μόνο από τον τίτλο: «μελέτη ροής υδάτων στο ανάχωμα της Αμφιθέας, λειτουργία αθλητικών εγκαταστάσεων και προστασίας παρόχθιων εκτάσεων περιοχών Αμφιθέας και Περάματος». Υπενθυμίζεται ότι στην επίμαχη περιοχή, από το 2013 ξεκίνησε με αυθαίρετο τρόπο η κατασκευή και η λειτουργία του στίβου θαλάσσιου σκι. Πρόσφατα, η περιφερειακή αρχή έδωσε κάποια περισσότερα στοιχεία για το τι προβλέπει η υπό εκπόνηση μελέτη για το ανάχωμα της Αμφιθέας.

Άλλη μια μελέτη που βρίσκεται στα σκαριά, αφορά το σχέδιο διαχείρισης του καλαμιώνα της λίμνης Ιωαννίνων από τον Φορέα Διαχείρισης της Λίμνης, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Ηπείρου και τον Δήμο Ιωαννιτών. Ο Φορέας Διαχείρισης της Λίμνης είναι και ο μοναδικός φορέας, επί της ουσίας, που παρακολουθεί έστω και κατά διαστήματα τους φυσικούς και βιολογικούς δείκτες της λίμνης. Ελλείψει όμως πόρων, τα πράγματα είναι δύσκολα.

Παράλληλα, ο Δήμος Ιωαννιτών προχωρά τα έργα για την επέκταση του αποχετευτικού συστήματος σε διάφορες περιοχές, τα οποία ναι μεν συνδέονται με την προστασία της λίμνης, αλλά αποτελούν και ζήτημα της ποιότητας της ζωής των πολιτών.

Αυτή τη στιγμή, όσον αφορά τη λίμνη αυτή καθεαυτή, μόνο μία δράση βρίσκεται σε εξέλιξη: Η οποία μάλιστα δεν είναι καν ολοκληρωμένη δράση, αλλά πιλοτική. Πρόκειται για ένα σύστημα ελέγχου των αλγών με υπέρηχους, το οποίο έχει εγκατασταθεί ήδη στη λίμνη Παμβώτιδα… Οι όποιοι υπέρηχοι όμως, δεν αρκούν.

ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ

1959 Αποξήρανση της λίμνης Λαψίστας, με απόδοση γης στη γεωργία. Η Παμβώτιδα συνδεόταν υδρολογικά με τη λίμνη της Λαψίστας

1960 Έναρξη εντατικής γεωργίας στις εκτάσεις της λεκάνης απορροής και, παράλληλα, ανάπτυξη του αστικού ιστού της πόλης

1970-1974 Κατασκευή αναχωμάτων σε Αμφιθέα, με αποκοπή της λίμνης από τα πηγαία νερά, και σε Ανατολή-Κατσικά, με αποκοπή των υγρότοπων

1990 Κλείνουν οριστικά τα δημοτικά σφαγεία (εκεί που σήμερα βρίσκεται ο πολιτιστικός πολυχώρος «Δημ. Χατζής»)

1992 Έναρξη λειτουργίας της μονάδας επεξεργασίας λυμάτων της ΔΕΥΑΙ με αποδέκτη την τάφρο Λαψίστας στην Κρύα

2003 Ένταξη της περιοχής της Λίμνης Παμβώτιδας στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura.

2005-2010 Οριοθέτηση της λίμνης