Ιτς Καλέ: Το «αγκάθι» της νότιας πύλης (κι όχι μόνο)

Η νότια πύλη του Κάστρου, η πύλη που βρίσκεται από τη μεριά του πάρκινγκ στην περιοχή της Σκάλας, αποτελεί το μεγάλο «αγκάθι» στις σχέσεις του Πολιτιστικού Ομίλου Ιδρύματος Πειραιώς (ΠΙΟΠ) που διαχειρίζεται το Μουσείο Αργυροτεχνίας Ιωαννίνων στο Ιτς Καλέ και του Δήμου Ιωαννιτών με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων.

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων, επικαλούμενη συνήθως την έλλειψη αρχαιοφυλάκων (παρότι διαθέτει έξι φύλακες για το Ιτς Καλέ και κάμερες), δεν αποδέχεται το αίτημα του ΠΙΟΠ και του Δήμου Ιωαννιτών να είναι ανοιχτή η νότια πύλη για την καλύτερη εξυπηρέτηση του κοινού. Το τελευταίο «όχι» ήρθε πριν από λίγες μέρες όταν το ΠΙΟΠ ζήτησε να μείνει ανοιχτή η επίμαχη πύλη τουλάχιστον κατά την περίοδο των γιορτών. Η μόνη παραχώρηση που έχει κάνει η Εφορεία Αρχαιοτήτων, από τότε που άνοιξε το Μουσείο Αργυροτεχνίας, είναι να ανοίγει η πύλη κάποιες Κυριακές.

Η όλη υπόθεση βέβαια δεν είναι τόσο απλή και έχει αρκετές διαστάσεις. Σήμερα, η είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο του Ιτς Καλέ εξακολουθεί να γίνεται από μία μόνο είσοδο, την κεντρική πύλη του. Πριν από 10 χρόνια περίπου, με τις αναστηλώσεις μνημείων (Φετιχιέ Τζαμί, τούρκικα μαγειρεία) και τη λειτουργία μουσειακών συλλογών (στο Θησαυροφυλάκιο) από τις αρχαιολογικές υπηρεσίες, ο χώρος άρχισε να αποκτά ιδιαίτερο πολιτιστικό και κοινωνικό ενδιαφέρον. Τα καλοκαίρια, ιδίως τα τελευταία χρόνια, στον αρχαιολογικό χώρο φιλοξενούνται μια σειρά από δραστηριότητες, όπως συναυλίες. Με τη λειτουργία του Μουσείου Αργυροτεχνίας (για το οποίο το πράσινο φως έδωσαν οι αρχαιολογικές υπηρεσίες και το υπουργείο Πολιτισμού), το Ιτς Καλέ απέκτησε μια μεγαλύτερη δυναμική.

Μια δυναμική όμως που δυστυχώς η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, όπως αποδείχθηκε, δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί. Εκ των πραγμάτων, σήμερα το Ιτς Καλέ δεν αποτελεί μόνο έναν αρχαιολογικό χώρο, αλλά έναν δημόσιο χώρο που προσελκύει πλήθος κόσμου είτε για μια βόλτα είτε για επισκέψεις στα διάφορα μνημεία και μουσεία.

Το αίτημα για άνοιγμα της νότιας πύλης από το ΠΙΟΠ και τον Δήμο Ιωαννιτών δεν θα έπρεπε να υφίσταται καν. Η ίδια η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων θα έπρεπε να είχε ήδη τα αντανακλαστικά... αντίδρασης, θα έπρεπε να είχε διαγνώσει εγκαίρως τις ανάγκες ενός δημόσιου χώρου, που αν μη τι άλλο τον γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα, και θα έπρεπε να είχε προχωρήσει σε μια μελέτη για την κυκλοφορία των πολιτών και των τουριστών εντός του Ιτς Καλέ. Τα μνημεία δεν «ζωντανεύουν» σε καμία περίπτωση όταν δεν διασφαλίζονται οι καλύτεροι όροι πρόσβασης των πολιτών και των τουριστών, και ιδίως ανθρώπων που αυτή τη στιγμή κατά κάποιο αποκλείονται από το Ιτς Καλέ. Οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με αναπηρία δυσκολεύονται να φτάσουν στον αρχαιολογικό και δημόσιο αυτόν χώρο -σημειωτέον ότι οι περισσότεροι τουρίστες βλέπουν τις απαγορευτικές πινακίδες εισόδου στο Κάστρο. Ενδεικτικό δε της όλης κατάστασης είναι ότι η περιήγηση των ΑμεΑ ακόμα και εντός του χώρου είναι από προβληματική μέχρι απαγορευτική, καθώς δεν υπάρχει ουσιαστική σύνδεση του πάνω τμήματος του Ιτς Καλέ με το κάτω τμήμα (όπου βρίσκεται το Μουσείο Αργυροτεχνίας). Η έλλειψη της σύνδεσης αυτής οδηγεί σε μια μη ενιαία αντιμετώπιση του αρχαιολογικού χώρου και σε μια διάκριση του πάνω και του κάτω Ιτς Καλέ που δεν θα έπρεπε να υπάρχει.

Προφανώς, το ζητούμενο δεν είναι μόνο η νότια πύλη. Είναι γενικότερα οι πύλες του Ιτς Καλέ οι οποίες παραμένουν σφραγισμένες και ο τρόπος κυκλοφορίας εντός του χώρου.