Ισραήλ-Αίγυπτος: Νέα εστία έντασης στη Μέση Ανατολή

Το Ισραήλ και η Αίγυπτος έχουν εμπλακεί σε μια αυξανόμενη διπλωματική διαμάχη για το συνοριακό πέρασμα της Ράφα, μετά την κατάληψη από το Ισραήλ της πλευράς της Γάζας, εν μέσω προειδοποιήσεων ότι το Κάιρο μπορεί να σχεδιάζει την υποβάθμιση των σχέσεων.

Τις τελευταίες ημέρες η Αίγυπτος ανακοίνωσε ότι δεν θα συμμετέχει πλέον στην άδεια διέλευσης βοήθειας προς τη Γάζα και δήλωσε ότι σκοπεύει να συμμετάσχει στην υπόθεση γενοκτονίας που έχει ασκήσει η Νότια Αφρική κατά του Ισραήλ στο ανώτατο δικαστήριο του ΟΗΕ.

Ο μεγαλύτερος αραβικός γείτονας του Ισραήλ θυμώνει όλο και περισσότερο για τη συμπεριφορά του στον πόλεμο της Γάζας, η οποία έχει φέρει τις σχέσεις σε σημείο τριβής πρωτοφανές από τη συνθήκη ειρήνης που υπογράφηκε το 1979.

Το πέρασμα της Ράφα μεταξύ της Αιγύπτου και της νότιας Γάζας υπήρξε ζωτικής σημασίας οδός για την παροχή βοήθειας στην παράκτια περιοχή, όπου η ανθρωπιστική κρίση έχει βαθύνει και ορισμένοι άνθρωποι κινδυνεύουν να λιμοκτονήσουν. Στις 7 Μαΐου το Ισραήλ κατέλαβε τον έλεγχο του περάσματος καθώς ενίσχυσε τη στρατιωτική του εκστρατεία γύρω από τη Ράφα. Από τότε η βοήθεια συσσωρεύεται στην αιγυπτιακή πλευρά.

Το Ισραήλ δήλωσε ότι εναπόκειται στην Αίγυπτο να ξανανοίξει το πέρασμα και να επιτρέψει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, προκαλώντας το Κάιρο να καταγγείλει αυτό που χαρακτήρισε ως «απεγνωσμένες προσπάθειες» να μετατοπιστεί η ευθύνη για τον αποκλεισμό της βοήθειας.

Η κατάληψη του περάσματος από το Ισραήλ θεωρείται ευρέως ότι παραβιάζει τη συμφωνία της Φιλαδέλφειας, η οποία προστέθηκε στην ειρηνευτική συνθήκη Ισραήλ-Αιγύπτου το 2005 μετά την εκκένωση των ισραηλινών οικισμών στη Γάζα και σχεδιάστηκε για να ρυθμίσει τα σύνορα μεταξύ της Γάζας και της Αιγύπτου.

Πριν από την κατάληψη του περάσματος από το Ισραήλ, Αιγύπτιοι αξιωματούχοι προειδοποίησαν δημοσίως ότι οποιαδήποτε τέτοια κίνηση αποτελούσε κόκκινη γραμμή που θα έθετε σε κίνδυνο την ειρηνευτική συνθήκη.

«Το κλειδί για την αποτροπή μιας ανθρωπιστικής κρίσης στη Γάζα βρίσκεται τώρα στα χέρια των Αιγυπτίων φίλων μας», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Ισραέλ Κατζ, σε σχόλια που δημοσιοποίησε το γραφείο του.

Η Αίγυπτος έχει δηλώσει ότι το πέρασμα παρέμεινε ανοιχτό από την πλευρά της καθ' όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης που ξεκίνησε μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Το Κάιρο υπήρξε ένας από τους διαμεσολαβητές στις αδιέξοδες συνομιλίες κατάπαυσης του πυρός μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς. Αλλά η σχέση του με το Ισραήλ έχει έρθει σε ένταση κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, ιδίως μετά την ισραηλινή προέλαση στη Ράφα.

Τα Ηνωμένα Έθνη και άλλοι διεθνείς οργανισμοί βοήθειας δήλωσαν ότι το κλείσιμο δύο διαβάσεων προς τη νότια Γάζα -της Ράφα και του ελεγχόμενου από το Ισραήλ Κερέμ Σαλόμ - είχε ουσιαστικά αποκόψει την περιοχή από την εξωτερική βοήθεια.

Την Τετάρτη ισραηλινά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι το Κάιρο, του οποίου η γενική διεύθυνση πληροφοριών ενεργεί εδώ και καιρό ως βασικός μεσολαβητής μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, θα μπορούσε να αποχωρήσει από τις διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός.

Η ηγεσία της Αιγύπτου έχει αναγκαστεί σε μια πολύπλοκη πράξη εξισορρόπησης λόγω του πολέμου στη Γάζα. Από τη μία πλευρά, υπάρχει ευρεία συμπάθεια για τη δεινή θέση των Παλαιστινίων μεταξύ των απλών Αιγυπτίων και της πολιτικής ελίτ. Σε αντίθεση με αυτό, ωστόσο, είναι η αποφασιστικότητα της Αιγύπτου να μην είναι συνένοχη σε αυτό που θεωρεί ως ισραηλινές προσπάθειες που αποσκοπούν στον εκτοπισμό των Παλαιστινίων από τη Γάζα στην Αίγυπτο - μια μακροχρόνια ανησυχία στο Κάιρο. 

Επίσης, η Αίγυπτος δεν θέλει να θεωρηθεί ότι αποδέχεται μια νέα κατάσταση στην οποία το Ισραήλ θα ελέγχει πλήρως όλα τα σύνορα της Γάζας, συμπεριλαμβανομένων των συνόρων με την Αίγυπτο.

Φωτογραφία: UNRWA