Η παράξενη ιστορία των ονομάτων ενός στενού δρόμου

Οι δρόμοι των Ιωαννίνων και η ονοματοδοσία τους, συχνά κρύβουν ενδιαφέρουσες ιστορίες. Όπως για παράδειγμα αυτή που φέρει ένα εντελώς ανύποπτο στενό, λίγο μετά το ΙΚΑ, εκεί ακριβώς που τελειώνει η Παύλου Μελά και αρχίζει η οδός Μαυρογιάννη.

Το στενό φέρει το όνομα του Περικλή Βιζουκίδη. O Βιζουκίδης ήταν καθηγητής στο ΑΠΘ, ο πρώτος κοσμήτορας της σχολής Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών, πρύτανης μετέπειτα και ταυτόχρονα, ένα από τα πλέον αμφιλεγόμενα πρόσωπα στη Θεσσαλονίκη.

Ο Βιζουκίδης, γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη, ήταν ένας από τους τρεις «προύχοντες» που υποδέχθηκαν το γερμανικό στρατό στην πλατεία Βαρδάρη, την πρώτη μέρα της Κατοχής. Ο Βιζουκίδης, φανατικός εθνικιστής, κατηγορήθηκε για συνεργασία με τους ναζί, καθώς και ως υπεύθυνος για διώξεις καθηγητών. Είναι χαρακτηριστικό ότι είχε το προσωνύμιο «φον Βιζουκίδης» και πριν από μερικά χρόνια, στο δημοτικό συμβούλιο της Θεσσαλονίκης πέρασε η απόφαση για μετονομασία οδού που έφερε το όνομά του.

Ο Κώστας Αξελός τον χαρακτήρισε «πρωτοστάτη του εθνικοσοσιαλισμού» και κάτοχο «αυτογράφου με την υπογραφή του Χίτλερ» το οποίο επεδείκνυε. Από την άλλη, οι υπερασπιστές του αρνούνται ότι υπήρξε δωσίλογος.

Ο Βιζουκίδης ήταν από τους κυριότερους αρθρογράφους των «Ηπειρωτικών Χρονικών» και με αυτή την ιδιότητα, προτάθηκε η ονοματοδοσία του δρόμου, σε συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου Ιωαννίνων το 1966.

Ο δρόμος που θα έπαιρνε το όνομά του, ήταν η οδός Πρόκλου Μοναχού. Ο Πρόκλος και ο Κομνηνός, ήταν οι φερόμενοι ως συγγραφείς του «Χρονικού των Ιωαννίνων», μιας χρονογραφίας των Ιωαννίνων, κάπου στον 14ο αιώνα. Ωστόσο, ο Λέανδρος Βρανούσης αμφισβήτησε ότι υπήρξαν όντως δύο μοναχοί που συνέγραψαν το Χρονικό και κατέθεσε την άποψη ότι ουσιαστικά τα ονόματα αυτά προέκυψαν από «παρανάγνωση».

Το ακόμα πιο ενδιαφέρον, είναι ότι το αίτημα για την αλλαγή του ονόματος, κατατέθηκε στο δημοτικό συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 1966 και όταν έφτασε στη Νομαρχία, τον Φεβρουάριο του 1967, είχε την εξής αιτιολόγηση: «(οι μετονομασίες) εκρίθησαν επιβεβλημέναι αφενός μεν διότι αι αρχικαί των ονομασίαι δεν εγένοντο νομοτύπως και δεν ενεκρίθησαν ποτέ, και κατά συνέπειαν υπήρξαν αυθαίρετοι, αφ’ ετέρου δε διότι τα τιμηθέντα εις το παρελθόν πρόσωπα με πράξεις ανθελληνικάς και μόνον βαρύνονται». Τα πρόσωπα αυτά, ήταν ο Πρόκλος Μοναχός, ο Βοημούνδος και ο… Νικολάκης Εφέντης.

Σημειωτέον ότι οδοί στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις φέρουν τα ονόματα του Πρόκλου Λύκιου, ενός νεοπλατωνικού φιλοσόφου και του οικουμενικού πατριάρχη Πρόκλου, ο οποίος αγιοποιήθηκε από την ορθόδοξη εκκλησία.

Βιβλιογραφία-πηγές:

Βρανούσης, Λ., (1965). Deux historiens byzantins qui n’ ont jamais existe Comnenos et Proclos,  Ακαδημία Αθηνών

Nicol, M. D., (1984). The Despotate of Epiros 1267-1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages, New York:  Cambridge University Press

Realia Byzantina, Kotzabassi S., Mavromatis G., (2009)., Sophianos, D. Το εκδοτήριο, εξισαστικό και αποδεικτικό γράμμα της Μαρίας Αγγελίνας Δούκαινας Παλαιολογίνας, Berlin New York: Walter de Gruyter