«Εις την ακρολιμνιάν…»

Η στήλη με την προτομή του Λορέντζου Μαβίλη, δίπλα από τη λίμνη, μετράει σχεδόν 100 χρόνια. Εκεί «εις την ακρολιμνιάν και αγνάντια του Δρίσκου, όπου εύρεν ωραίον θάνατον», εκεί που ο Μαβίλης είχε την τύχη να «δει» όλες τις μεταμορφώσεις του παραλίμνιου μετώπου. Όλα γύρω του άλλαξαν, ο ίδιος όχι…

Το άγαλμα Μαβίλη είναι το πρώτο σημαντικό μνημείο που στήθηκε σε δημόσιο χώρο των Ιωαννίνων, μετά την απελευθέρωση το 1913. Τα Γιάννενα επέλεξαν να τιμήσουν έναν άνθρωπο που δεν καταγόταν από την Ήπειρο και που έδωσε τη ζωή του για τον αγώνα της ελευθερίας, έναν «από τους διασήμους της νεοτέρας Ελλάδας ποιητάς, ο οποίος άφησεν την ελαφράν γραφίδαν όπως λάβη το όπλον», όπως σημειώνεται στη σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου τον Αύγουστο του 1918.

Με την προτομή αυτή, ο Δήμος Ιωαννιτών ήθελε να απονείμει «ελαχίστου τεκμηρίου ευγνωμοσύνη διά την εκουσίαν αυτοθυσίαν, ην προσεγένετο υπέρ της ελευθερίας και του μεγαλείου της πατρίδος, των μεταγενεστέρων γενεών αξιομίμητο παράδειγμα όπως υπερασπίζονται και αύταις την πατρίδα διά της ίδιας του Μαβίλη αυταπαρνήσεως». Τα ηθικοπλαστικά στοιχεία στην απόφαση αυτή του Δήμου είναι προφανή. Επιπλέον, είναι μια εποχή που η μνημειολατρεία καλά κρατεί και που τα διάφορα ηρώα αρχίζουν να «ξεφυτρώνουν» σε πολλές πόλεις της χώρας.

Η μαρμάρινη προτομή του Μαβίλη τοποθετήθηκε στην παραλίμνια περιοχή το 1920, με τα αποκαλυπτήρια να γίνονται λίγο αργότερα, τον Ιανουάριο του 1921. Δημιουργός της προτομής ήταν ο γλύπτης και ζωγράφος Πέτρος Ρούμπος, ο οποίος απέδωσε με ιδιαίτερο ρεαλισμό τα χαρακτηριστικά του ποιητή. Ο Λορέντζος Μαβίλης είχε ποζάρει ο ίδιος στον Ρούμπο, το 1912. Υπάρχουν τέσσερα αντίγραφα της προτομής αυτής. Το δεύτερο πιο γνωστό βρίσκεται στην πλατεία Μαβίλη στην Αθήνα. 

Η στήλη στην οποία έχει τοποθετηθεί η προτομή, με ένα ύφασμα να «πέφτει», θυμίζει αρκετά ταφικό μνημείο. Ωστόσο, δεν είναι γνωστό ποιος τη δημιούργησε.

Ο Λορέντζος Μαβίλης, ποιητής και μεταφραστής, γεννήθηκε στην Ιθάκη και μεγάλωσε στην Κέρκυρα. Μπον βιβέρ στα νιάτα του και πολεμιστής στα ώριμα χρόνια του. Συμμετείχε ενεργά στους απελευθερωτικούς αγώνες: το 1896 στην Κρήτη και έναν χρόνο μετά, στην Ήπειρο.

Το 1910 εκλέχτηκε βουλευτής Κέρκυρας υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Από τα έδρανα της Βουλής, εκφώνησε έναν λόγο που έχει μείνει στην ιστορία. «Χυδαία γλώσσα δεν υπάρχει, υπάρχουσι χυδαίοι άνθρωποι»: με τη φράση υπερασπίστηκε την ευγένεια της δημοτικής γλώσσας σε μια πολύ δύσκολη εποχή για το γλωσσικό ζήτημα. Και μετά τη Βουλή, ξανά στο μέτωπο, σε ηλικία 53 ετών. Ως εθελοντής στο σώμα των Γαριβαλδινών, επέστρεψε στην Ήπειρο για να πολεμήσει κατά των Τούρκων. Στις 28 Νοεμβρίου του 1912 ο Μαβίλης σκοτώθηκε στον Δρίσκο, ντυμένος στο κόκκινο χιτώνιο των Γαριβαλδινών…

* Καρτ ποστάλ της δεκαετίας του '30 από το λεύκωμα του Αν. Παπασταύρου "Ιωαννίνων Ενθύμιον"