Η επιστροφή των χειροτεχνικών επαγγελμάτων

Το Ζαγόρι για δεύτερη φορά γιόρτασε τις Ευρωπαϊκές Ημέρες Χειροτεχνίας. Φέτος, οι Ημέρες αυτές επεκτάθηκαν και στα Γιάννενα. Από τις 31 Μαρτίου έως τις 2 Απριλίου, εργαστήρια άνοιξαν τις πόρτες τους και καλωσόρισαν τους επισκέπτες στο ταξίδι της χειροτεχνίας. Όλοι οι δημιουργοί ένωσαν τις δυνάμεις τους για να στηρίξουν τη δουλειά τους και για να αναδείξουν ότι το πάντρεμα της παράδοσης με το σήμερα είναι εφικτό και ότι τα όμορφα αντικείμενα, φτιαγμένα με ταλέντο και μεράκι, δεν βρίσκονται μόνο στα μουσεία. Και το κυριότερο; Ήρθαν να υπενθυμίσουν ότι τα καλά χειροποίητα αντικείμενα φέρουν μαζί τους μια ποιότητα που στην εποχή της κρίσης ίσως την έχουμε περισσότερο ανάγκη από ποτέ, όπως και ότι η χειροτεχνία μπορεί να αποτελέσει μια εναλλακτική προοπτική απασχόλησης ιδίως για τους νέους ανθρώπους.

 Δείγματα των δημιουργών είχαν την ευκαιρία να δουν την Κυριακή και οι επισκέπτες στο Ριζάρειο Χειροτεχνικό Κέντρο Μονοδενδρίου, το οποίο φιλοξένησε μια έκθεση αλλά και μια ημερίδα με τους εμπλεκόμενους φορείς να εμφανίζονται αισιόδοξοι για το μέλλον των Ευρωπαϊκών Ημερών Χειροτεχνίας και για την καθιέρωση του θεσμού αυτού.

 Εκ μέρους του δήμου Ζαγορίου, που ήταν και ο διοργανωτής, ο δήμαρχος Βασίλης Σπύρου στάθηκε ιδιαίτερη στην πτυχή της απασχόλησης, εκτιμώντας ότι τα επαγγέλματα του χτες δεν ανήκουν στο παρελθόν αλλά γίνονται επαγγέλματα του σήμερα. Για τις Ευρωπαϊκές Ημέρες Χειροτεχνίας μίλησε από την Αναπτυξιακή Εταιρία Ζαγορίου η Ελένη Παγκρατίου, η οποία ήταν κι αυτή που έφερε τον θεσμό αυτόν επί ελληνικού εδάφους, και δη στο Ζαγόρι. Όπως είπε, η καρδιά του θεσμού αυτού είναι η Γαλλία, με συντονιστή το Εθνικό Ινστιτούτο των Χειροτεχνικών Επαγγελμάτων. 

Οι ημέρες αυτές αποτελούν για το Παρίσι αλλά και για άλλες γαλλικές πόλεις μια μεγάλη γιορτή. Αυτή τη στιγμή, στον θεσμό συμμετέχουν 18 ευρωπαϊκές χώρες. «Στην Ελλάδα ξεκίνησε από το Ζαγόρι και ελπίζουμε να απλωθεί και σε άλλες περιοχές της χώρας. Ήδη φέτος επεκτείναμε τις δράσεις με συμμετοχή εργαστηρίων από τα Γιάννενα αλλά και του μουσείου αργυροτεχνίας» τόνισε.

Τον λόγο στη συνέχεια πήρε ο Χρήστος Μασσαλάς, πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και μέλος του Ριζαρείου Ιδρύματος. «Μπορεί με το βιομηχανικό προϊόν να αναγγέλθηκε ο θάνατος του χειροποίητου προϊόντος, αλλά τίποτα δεν πέθανε. Απλώς τα πράγματα άλλαξαν ρόλους. Οφείλουμε σεβασμό σε αυτό που οι προηγούμενες γενιές έφτιαξαν, βελτίωσαν, διατήρησαν» τόνισε. 

Ο κ. Μασσαλάς πρόσθεσε δε ότι, στην εποχή της κρίσης, «έχουμε ανάγκη από μια πολιτική πολιτισμού που να γίνει και πολιτική απασχόλησης που να ενισχύει και τον μετασχηματισμό της εργασίας σε δραστηριότητες αξιοποίησης των παραδοσιακών τεχνών». Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στο έργο που επιτελεί εδώ και τέσσερις δεκαετίες περίπου το Ριζάρειο όπου δεκάδες μαθήτριες έχουν εκπαιδευτεί στην υφαντουργία, ενώ ανακοίνωσε ότι είναι θέμα χρόνου η αναβάθμιση της μαθησιακής διαδικασίας σε Σχολή Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΕΚ).

Ο πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου Γιώργος Μαλλίνης μίλησε για τη σχέση της φύσης με την ανάπτυξη παραδοσιακών επαγγελμάτων, ενώ τόνισε ότι ένα από τα πιο ελκυστικά εκπαιδευτικά προγράμματα του Φορέα Διαχείρισης αφορά τις παραδοσιακές τέχνες της πέτρας και του ξύλου με τον Μιχάλη Οικονομίδη. «Οι επισκέπτες διψάνε για γνώση. Θα έρθουμε σε επαφή και με άλλους χειροτέχνες όχι μόνο για να υπάρξει διάχυση της γνώσης αλλά και για δοθεί ένα κίνητρο στους κατοίκους της περιοχής να επανακάμψουν στη χειροτεχνία» υπογράμμισε.

Στην ημερίδα, ομιλία έκανε και η Ράνια Πιτένη της επιχείρησης χειροποίητων κοπτικών εργαλείων «Τέλης», στην οδό Ζάππα στα Γιάννενα, μια επιχείρηση που επιλέχθηκε να είναι η πρεσβευτής των φετινών Ευρωπαϊκών Ημερών Χειροτεχνίας εκ μέρους της Ελλάδας. Η κ. Πιτένη μίλησε για το εργαστήριο που έχει κλείσει τα 80 του χρόνια. Ένα εργαστήριο που συνεχίζει να τηρεί την παράδοση, αλλά και που παράλληλα προσαρμόζεται στις σύγχρονες απαιτήσεις: από την ανανέωση του χώρου και του ύφους του καταστήματος («που παντρεύει την παράδοση, την εκλεκτική αισθητική και την ιστορία μας» όπως είπε) μέχρι την καλύτερη προβολή της επιχείρησης μέσω του διαδικτύου.

Στην ημερίδα τοποθετήσεις έγιναν και από τον ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Απόστολο Κατσίκη, ο οποίος μίλησε για την καλαρρυτινή αργυροχοΐα, και την καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Κωνσταντίνα Μπάδα, η οποία αναφέρθηκε στους χειροτέχνες ασημουργούς.