Γιατί οι «πανεπιστημιακές κατατάξεις» είναι ελάχιστα ενδιαφέρουσες

Πριν από 22 χρόνια, ο Νίκολας Τόμπσον ίδρυσε FUNC που μεταφράζεται σε «Forget U.S. News Coalition». Η συγκεκριμένη «συμμαχία» ήταν ένα από τα πιο διαδεδομένα εκείνη την εποχή συστήματα κατάταξης  πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Το 2005, ένα ιδιωτικό κολέγιο στην Ανάπολη αποφάσισε να μη συμπληρώνει τη φόρμα συμμετοχής σε πανεπιστημιακές κατατάξεις. Αν αυτά δεν λένε τίποτε σε όσους και όσες εμπιστεύονται τυφλά αυτές τις λίστες, να διευκρινίσουμε ότι ο κ. Τόμπσον ήταν τότε αντιπρόεδρος του Στάνφορντ και το κολέγιο στην Ανάπολη είναι το St John’s. Καθόλου αμελητέα, αμφότερα.

Ο πραγματικός κόσμος της Ακαδημίας είναι έξω από τις λίστες. Το Κολέγιο Ρηντ στο Πόρτλαντ που ήταν το πρώτο που ξεκίνησε εκστρατεία κατά των κατατάξεων, είναι, εκτός από τα πιο ελευθεριακά και φιλελεύθερα ακαδημαϊκά ιδρύματα των ΗΠΑ, και ένα από τα πλέον «άριστα», ο,τι και να σημαίνει αυτό. Με ποσοτικούς όρους, διαθέτει πάνω από 200 από τις καλύτερες υποτροφίες στις ΗΠΑ (με στοιχεία του 2016).

Και πάλι όμως, η ποσοτική σύγκριση των «μέσα» με τους «έξω» δεν είναι το σωστό επιχείρημα. Οι λίστες τις οποίες καταρτίζουν κάθε χρόνο, τρίμηνο, ακόμα και μήνα διάφοροι οίκοι αλλά και πανεπιστήμια, είναι άκαιρες και λένε μεν αλήθειες, αλλά κυρίως ψέματα.

Οι ιδρυτές του FUNC αναφέρουν μεταξύ άλλων: «Διαφωνούμε με την κατάταξη με έναν απλό αριθμό ενός θεσμού όπως η ακαδημαϊκή εκπαίδευση, που είναι τόσο σύνθετη και ποικίλη, γιατί πρόκειται για υπεραπλούστευση». Φυσικά, οι κατατάξεις πλέον καταρτίζονται με πολύ πιο σύνθετους τρόπους, αλλά καταλήγουν και πάλι σε έναν απλό αριθμό.

Η στροφή της ευρωπαϊκής ακαδημαϊκής κοινότητας σε αγοραίους δρόμους, ειδικά μετά τις συμφωνίες της ΕΕ σε Μπολόνια και Πράγα, έφερε μαζί της και τα… ακαδημαϊκά billboards. Από το μεγαλύτερο μέχρι το μικρότερο ίδρυμα, η αναζήτηση για μια σταθμισμένη θέση που μπορεί να αποτελέσει διαφήμιση, δημιούργησε διάφορα μικρά και μεγάλα «μαγαζιά» αξιολογήσεων, που ακόμα δεν έχουν την «αίγλη» των ιδιωτικών οικονομικών οίκων.

Το πρόβλημα όμως δεν είναι τόσο ο τρόπος της κατάταξης, τα κριτήρια κ.λπ. Αν ψάξετε επισταμένα, θα βρείτε κριτήρια που μοιάζουν και είναι λογικά, καθώς και άλλα που είναι πραγματικά αστεία. Το πρόβλημα είναι τα ίδια τα ιδρύματα που κάθε τόσο διακηρύττουν ότι είναι «πρώτα» ή «δεύτερα» ή «καλύτερα» από κάποια άλλα, ανάλογα με τη θέση που βολεύει κάθε φορά.

Το κάνουν βέβαια εξαναγκασμένα από έναν αγοραίο ανταγωνισμό ο οποίος κανονικά δεν έχει θέση στον πανεπιστημιακό χώρο (έχει όμως στον καπιταλισμό…), γιατί το μέλλον προβλέπεται δύσκολο. Για να προσελκύσεις νέους φοιτητές και να «καταστείς βιώσιμος», είτε υπό την απειλή του κράτους που μπορεί και να σε κλείσει, είτε υπό την προοπτική να χρειαστεί να βρεις εσύ τους πόρους επιβίωσης, πρέπει να εξοπλιστείς με επιχειρήματα.

Η τηλεοπτική σειρά «Community» του Νταν Χάρμον (του τύπου που φτιάχνει πλέον το Rick & Morty), περιγράφει με εξαιρετικά ακριβή και αστείο τρόπο αυτή τη διαδικασία. Πώς δηλαδή πρέπει να φαίνεται ότι κάνεις κάτι καλά, άσχετα με το τι συμβαίνει στην πραγματικότητα, γιατί έτσι θα προσελκύσεις επενδυτές, πετρέλαιο θέρμανσης, υποτροφίες…

Για όλους τους παραπάνω λόγους, συν το γεγονός ότι η ίδια η ΕΕ που πρακτικά συμφωνεί με τη λογική της «κατάταξης», βρίσκεται σε έντονο σκεπτικισμό εδώ και μερικά χρόνια για τους κανόνες του παιχνιδιού, να είστε ιδιαίτερα σκεπτικιστές και σκεπτικίστριες στην επόμενη πανηγυρική ανακοίνωση για έξοδο πανεπιστημίου στα… ακαδημαϊκά κύπελλα Ευρώπης ή σε κάποιο αντίστοιχο μουντιάλ.

Αν έχετε όρεξη, κάντε ένα κόπο και συγκρίνετε την πιο πρόσφατη θέση του ιδρύματος με παλιότερες (κάτι που δεν είναι καθόλου εύκολο γιατί τα αρχεία δεν είναι πάντα διαθέσιμα-και αυτό δεν γίνεται τυχαία), για να δείτε ότι οι διαφορές είναι συνήθως πολύ μικρές, τόσο, που κάνουν την κατάταξη ασήμαντη.

Άλλωστε, κανένα ίδρυμα που φέτος κατατάχθηκε 645ο και πέρυσι 651ο πχ, δεν καθορίστηκε από αυτούς τους αριθμούς ως καλό ή κακό…

(στη φωτογραφία, το κολλέγιο St John's στις ΗΠΑ)