Ακαδημαϊκές λίστες: 9 διαφορετικές θέσεις για το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Η πρακτική των «ακαδημαϊκών λιστών», τα αποτελέσματα των οποίων υιοθετούν τα ιδρύματα προκειμένου να αυτοδιαφημιστούν, είναι γεγονός, αλλά και αμφισβητούμενο, ταυτόχρονα.

Πέρα από τη στιγμιαία ανάταση ανάγνωσης ενός τίτλου που αναγορεύει σε «πρωταθλητή» ή τουλάχιστον… κυπελλούχο, το ακαδημαϊκό ίδρυμα της περιοχής, υπάρχουν τα ερωτήματα. Πρώτον, γιατί να υπάρχει η ανάγκη κατάταξης ενός μεγέθους που δεν είναι ποσοτικό και ταυτόχρονα, δεν μπορεί να οριστεί με πολλούς κοινούς παράγοντες; Δεύτερον, γιατί δεν υπάρχει ένας κοινός φορέας που καταρτίζει λίστες με κοινά αποδεκτούς δείκτες;

Το αποτέλεσμα είναι τα ιδρύματα να έχουν διαφορετικές θέσεις, επί διαφορετικών συνόλων, με συχνά διαφορετικά κριτήρια.

Και αν το πρώτο ερώτημα έχει άμεση απάντηση, την αναγόρευση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης σε εμπόρευμα με βασικούς «αναδόχους» τις πολιτικές ηγεσίες, γύρω από το δεύτερο υπάρχει μεγάλη και συχνά ενδιαφέρουσα, συζήτηση.

Η Έλεν Χάζελκορν, καθηγήτρια στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου και συγγραφέας του «Rankings and the Reshaping of Higher Education. The Battle for World Class Excellence» αναφέρει μεταξύ άλλων σε άρθρο της ότι οι παράγοντες μέτρησης αντικατοπτρίζουν τις αξίες και προτεραιότητες των συντακτών τους (και όχι των ιδρυμάτων). Αναφέρει επίσης ότι «δεν υπάρχει ‘αντικειμενική κατάταξη’ ούτε κάποιος λόγος για τον οποίο οι δείκτες πρέπει να είναι σταθμισμένοι (ή να έχουν συγκεκριμένη βαρύτητα) ή συγκεντρωτικοί».

Σύμφωνοι, αλλά όπως επισημαίνει και η Χάζελκορν, από τις αρχές του 21^ου αιώνα που εμφανίστηκαν πιο δυναμικά οι λίστες, μέχρι σήμερα που στην Ελλάδα το σύστημα εισαγωγής περιλαμβάνει δύο βάσεις και μια πολιτική αντίληψη περιστολής της δημόσιας παιδείας, προς όφελος των ιδιωτικών εμπορικών συμφερόντων, οι λίστες παίζουν ρόλο.

Η κατάταξη των ιδρυμάτων όμως δεν είναι κάτι καινούργιο. Πέραν των… κωπηλατικών διαφορών μεταξύ Οξφόρδης και Κέμπριτζ, που αντιπροσώπευαν κάτι περισσότερο από το τελικό αποτέλεσμα μιας κούρσας οκτακώπου (με πηδαλιούχο), υπήρχαν πρωτόλειες κατατάξεις πριν ακόμα τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ένα παράδειγμα είναι το Κολέγιο του Αγίου Ιωάννη στην Ανάπολη των ΗΠΑ, ένα ιδιωτικό ίδρυμα, το οποίο ακολουθούσε πρακτικές «αποτύπωσης αριστείας» από το 1937. Το 2005 όμως ξεκίνησε να αρνείται τη συμμετοχή του σε λίστες, λέγοντας μάλιστα ότι «με το πέρασμα των χρόνων μας βγάζουν, τρίτους, τέταρτους, δεύτερους, μέσα στους 25 καλύτερους. Το παράξενο είναι όμως ότι δεν έχουμε αλλάξει και οι στόχοι και οι μέθοδοί μας είναι ίδιες εδώ και 60 χρόνια».

Επίσης, στις ΗΠΑ, ειδικά τα τελευταία 15 χρόνια έχουν προκύψει αρκετές «αντιλιστικές» απόψεις, όπως πχ του Κολεγίου Ρηντ στο Πόρτλαντ ή ακόμα το FUNC, ολογράφως «Forget U.S. News Coalition» που τα «έβαλε» με μια από τις πιο διαδεδομένες αμερικάνικες λίστες.

Πίσω στην Χάζελκορν, οι θέσεις της είναι ξεκάθαρες: «Οι κατατάξεις δεν είναι μια ενδεδειγμένη μέθοδος για αξιολόγηση και σύγκριση της ποιότητας ή βάση για τη λήψη στρατηγικών αποφάσεων από χώρες ή πανεπιστήμια». Ακριβώς δηλαδή το διαφορετικό από ό,τι κάνουμε στην Ελλάδα, όπου το υπουργείο βλέπει μόνο αριθμούς και δαπάνες (τις οποίες περικόπτει) και τα ιδρύματα (και των Ιωαννίνων) πολύ εύκολα εκδίδουν πανηγυρικές ανακοινώσεις για τις κατατάξεις…

Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων: Εννιά διαφορετικές κατατάξεις

Για να έχει ενδιαφέρον μια βαθμολογική κατάταξη, πρέπει να αναφέρεται και στην… τοπική κατηγορία. Εν τω προκειμένω, οι ανακοινώσεις περί πρώτου, δεύτερου, τρίτου κ.ο.κ. ιδρύματος στην Ελλάδα βρίθουν.

Αν δείτε όμως την κατάταξη πχ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στις τελευταίες εκδόσεις 9 διεθνών λιστών, θα αντιληφθείτε και τη σχετικότητα των αποτελεσμάτων, αλλά και το γεγονός ότι την ακαδημαϊκή ποιότητα καθορίζει και διαμορφώνει η ακαδημαϊκή κοινότητα και όχι τα ακαδημαϊκά billboards…

Ενδεικτικές είναι οι διαφορετικές θέσεις του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων σε 9 από τις διασημότερες λίστες ακαδημαϊκής κατάταξης. Επισημαίνεται ότι ακόμα και για ενδεχομένως κοινά κριτήρια, η βαρύτητα που χρησιμοποιεί κάθε λίστα μπορεί να είναι διαφορετική. Κάποιες εξ αυτών επίσης «μετρούν» διαφορετικά μεγέθη, όπως το Greenmetric που κατατάσσει ανάλογα τα ιδρύματα ανάλογα με την αειοφορία και το περιβαλλοντικό τους αποτυπωμα. 

ΤΗΕ University Rankings: 801-1.000 σε 1.225, 7^ο στην Ελλάδα

Shanghai Rankings: Απουσιάζει από την πιο πρόσφατη λίστα (2021)

QS Rankings: 401-500 σε 1.300, στη θεματική κατάταξη για τις Ιατρικές επιστήμες και όχι στη γενική.

US News Rankings: 643^ο στον κόσμο, 5^ο στην Ελλάδα

CWUR Rankings: 709^ο στον κόσμο σε 2.000, 4^ο στην Ελλάδα

RUR Rankings: Απουσιάζει από την πιο πρόσφατη λίστα (2021)

Webometrics: 704^ο στον κόσμο, 6^ο στην Ελλάδα

Leiden: 955^ο στον κόσμο, στα 1.225 (2021)

Greenmetric: 232^ο στον κόσμο σε 956, 1^ο στην Ελλάδα.