Ευρωπαϊκή προστασία δημοσιογράφων από καταχρηστικές αγωγές

Το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επαναβεβαίωσε τη δέσμευσή του να προστατεύσει δημοσιογράφους, ακτιβιστές, ακαδημαϊκούς και τους οργανισμούς τους από αγωγές που αποσκοπούν στη φίμωσή τους.

Με 546 ψήφους υπέρ, 47 κατά και 31 αποχές, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε μία νέα οδηγία που στόχο έχει να διασφαλίσει ότι τα πρόσωπα και οι οργανώσεις που εργάζονται για θέματα δημόσιου συμφέροντος, όπως τα θεμελιώδη δικαιώματα, οι καταγγελίες για διαφθορά, η προστασία της δημοκρατίας και η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, θα προστατεύονται από τις αβάσιμες και καταχρηστικές αγωγές. 

Διαβάστε: Υποκλοπές: Όχι στις αγωγές εκφοβισμού κατά ΜΜΕ και δημοσιογράφων

Σημειώνεται ότι το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο είχαν καταλήξει σε σχετική συμφωνία στις 30 Νοεμβρίου του 2023.

Η νέα οδηγία καθιερώνει δύο μέτρα: την απόρριψη αβάσιμων υποθέσεων σε προκαταρκτικό στάδιο και τη δυνατότητα να ζητείται από τον ενάγοντα να καλύπτει τα δικαστικά έξοδα, μεταξύ άλλων για τη νομική εκπροσώπηση του εναγομένου, καθώς και να καταβάλει αποζημίωση στο θύμα. Εάν ο εναγόμενος ζητήσει να απορριφθεί η υπόθεση σε προκαταρκτικό στάδιο, εναπόκειται στον ενάγοντα να αποδείξει ότι υπάρχουν λόγοι να συνεχιστεί η διαδικασία. 

Το δικαστήριο μπορεί επίσης να επιβάλει και άλλες κυρώσεις στους ενάγοντες, οι οποίοι είναι συχνά πολιτικοί, εταιρείες ή ομάδες συμφερόντων, όπως, για παράδειγμα, να τους υποχρεώνει να καταβάλουν στα θύματα αποζημίωση για ηθική ή οικονομική βλάβη.

Ένδικα μέσα για υποθέσεις εκτός ΕΕ

Για να αποφεύγονται περιπτώσεις στις οποίες οι ενάγοντες επιλέγουν να προσφύγουν σε δικαστήρια που είναι πιθανότερο να ταχθούν υπέρ τους, οι νέοι κανόνες διασφαλίζουν ότι δεν θα αναγνωρίζονται οι αποφάσεις δικαστηρίων εκτός ΕΕ όσον αφορά αβάσιμες ή καταχρηστικές αγωγές κατά φυσικών ή νομικών προσώπων με έδρα στην ΕΕ.

Παράλληλα, οι κυβερνήσεις των κρατών μελών θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα θύματα καταχρηστικών αγωγών θα έχουν πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες σχετικά με τις διαδικαστικές εγγυήσεις και τα ένδικα μέσα συγκεντρωμένες σε ένα μέρος, ώστε να μπορούν εύκολα να βρίσκουν πού να απευθυνθούν για νομική συνδρομή ή οικονομική και ψυχολογική υποστήριξη. 

Επιπλέον, οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι θα παρέχεται νομική συνδρομή στους εναγομένους σε αστικές διαδικασίες με διασυνοριακό χαρακτήρα. Τέλος, θα πρέπει να δημοσιεύουν όλες τις τελικές αποφάσεις για τις υποθέσεις SLAPP (στρατηγικές αγωγές κατά της συμμετοχής του κοινού) και να συλλέγουν λεπτομερή στοιχεία σχετικά με αυτές. 

Η οδηγία θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την ημερομηνία εκείνη και έπειτα τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να την ενσωματώσουν στο εθνικό τους δίκαιο.