Ελάτη, απέναντι από τη χαράδρα του Βίκου

Η Ελάτη είναι ένα μικρό χωριό του Ζαγορίου, «σκαρφαλωμένο» στις βορειοανατολικές πλαγιές του Μιτσικελίου, σε υψόμετρο 960 μ. Ένας παραδοσιακός, ζαγορίσιος οικισμός, μακριά από τα φώτα… της δημοσιότητας που έχουν «πέσει» σε άλλα χωριά της περιοχής.

Το ήσυχο αυτό χωριό, «πνιγμένο» μέσα στο πράσινο, στέκεται σαν «παρατηρητής» της χαράδρας του Βίκου. Ακριβώς απέναντί του, η χαράδρα. Το βλέμμα κάθε κατοίκου ή κάθε επισκέπτη, θέλοντας και μη, ανοίγει στον ορίζοντα. Θα στραφεί στη χαράδρα, στα απέναντι χωριά, στα δάση, στα βουνά, στην Τύμφη.

Ένα από τα σημεία αναφοράς του χωριού, που μεγάλο μέρος του οποίου κάηκε από τους γερμανούς ναζί το 1943, είναι η μικρή πλατεία με τον πλάτανο. Εκεί υπάρχουν και δύο δημοτικά καφενεία, που δυστυχώς αυτή την περίοδο είναι κλειστά. Οι κάτοικοι του χωριού προσδοκούν ότι το επόμενο διάστημα ένα από αυτά θα ξεκινήσει να λειτουργεί. Η κάθε πλατεία χρειάζεται και το καφενείο της. Εκεί που οι κάτοικοι ή οι επισκέπτες (στο χωριό υπάρχουν ξενώνες) θα γίνουν μια παρέα, θα πουν τις ιστορίες τους και θα αγναντέψουν τη φύση.

Τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιείται έντονα ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ελάτης, με πρόεδρο την Ελένη Στεργιοπούλου. Ο σύλλογος προσπαθεί με διάφορες δράσεις να ενώσει την κοινότητα, να διατηρήσει ή να ισχυροποιήσει τους δεσμούς, όπως και να προβάλλει το χωριό.

Κάτω από την Ελάτη υπάρχει και το γεφύρι του Μύλου που γεφυρώνει τον Ξηροπόταμο, ο οποίος καταλήγει στον Βίκο. Από εκεί ξεκινά ένα μονοπάτι που οδηγεί στο γεφύρι του Αγίου Μηνά, κοντά στο Δίλοφο. Κοντά στο χωριό και μέσα στο δάσος, βρίσκονται δε, δύο ξωκλήσια.

Η Ελάτη δεν λεγόταν πάντα «Ελάτη». Μέχρι το 1926, η ονομασία του χωριού ήταν Μπούλτση. Ο λόγιος του 19^ου αιώνα, Ιωάννης Λαμπρίδης, αναφέρει ότι η Μπούλτση συγκροτήθηκε αρχικά από κτηνοτροφικές οικογένειες. Ο Λαμπρίδης γράφει: «Προ 280 περίπου ετών κτηνοτρόφοι τινές οικογένειαι της Γραβισιούς, χωρίου της περιοχής Κουρέντων ..., ένθα μέχρι σήμερον καλύβαι ηρειπωμέναι φαίνονται υπό το όνομα Μπουλτσάτικα Καλύβια, μετώκησαν περί το νυν Μπούλτσι... εις τρεις διαφόρους θέσεις. ΑυξηθεΙσαι δε μετά ταύτα προσχωρήσει και άλλων κατοίκων εκ διαφόρων χωριδίων καί ιδίως εκ του Πετσάλη συνωκίσθησαν περί το έτος 1698».

Οι κάτοικοι της Ελάτης φαίνεται ότι εγκατέλειψαν νωρίς την κτηνοτροφία και ασχολήθηκαν με την ξυλεία. Την περίοδο ακμής του Ζαγορίου (18^ος-19^ος αιώνας), πολλοί πήγαν σε άλλα μέρη της χώρας, αλλά και στη Ρουμανία.

Όσον αφορά την προέλευση της ονομασίας «Μπούλτση», η επικρατέστερη άποψη είναι ότι προέρχεται από το κυριώνυμο Μπούλτσης που σημαίνει στα αλβανικά «το μαλακό μέρος του μάγουλου». Η μετονομασία του χωριού έγινε το 1926. Τότε, όπως καταγράφηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, το τοπωνύμιο ήταν «Έλατα». Η Ελάτη προέκυψε αργότερα ως παραλλαγή.