«Δεν είμαι επαγγελματίας καλλιτεχνική διευθύντρια»

Το «αποκεντρωμένο» θέατρο και ο στόχος των ΔΗΠΕΘΕ, η επιθυμία να βγει το ΔΗΠΕΘΙ σε ένα φεστιβάλ του εξωτερικού, η Δωδώνη και άλλα πολλά, σε μια κουβέντα με τη νέα καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων, Ελένη Δημοπούλου

Είστε η πρώτη εδώ και εννιά χρόνια καλλιτεχνική διευθύντρια και πρώτη γυναίκα διευθύντρια στην ιστορία του ΔΗΠΕΘΙ. Ήταν «τάση των καιρών» τελευταία να μην έχουν καλλιτεχνικούς διευθυντές τα ΔΗΠΕΘΕ;

Όχι, δεν είναι απλώς συγκυρίες. Ένα ΔΗΠΕΘΕ πρέπει να έχει καλλιτεχνικό διευθυντή. Δεν στέκομαι όμως στους τίτλους. Είμαι η δεύτερη αυτή τη στιγμή καλλιτεχνική διευθύντρια στην Ελλάδα, μετά το θέατρο της Λάρισας, αν και μερικές φορές αναφερόμενη στη θέση λέω και εγώ από κεκτημένη «καλλιτεχνικός διευθυντής» (γέλια). Είμαστε δύο λοιπόν, στο ΔΗΠΕΘΙ και στη Λάρισα, γυναίκες διευθύντριες.

Είναι πατριαρχικό το θέατρο;

Όχι δεν θα το έλεγα. Δεν το έχω νιώσει εγώ τουλάχιστον. Πρέπει να σας πω ότι μιλώ για τα πράγματα που ξέρω και έχω ζήσει. Δεν έχω αντικειμενική γνώμη για όλα. Υποκειμενικά λοιπόν, θεωρώ εαυτή πολύ τυχερή γιατί βρέθηκα σε σπουδαίες ομάδες, με σπουδαίους δασκάλους. Αυτή είναι και η μόνη  δουλειά που κάνω καλά άλλωστε, ηθοποιός, σκηνοθέτης και τα τελευταία χρόνια, καλλιτεχνική διευθύντρια, κάτι που αρμόζει στην εμπειρία και στην ηλικία μου. Η δική μου γενικά έχει ζήσει πολύ το θέατρο, από την πλευρά της ομαδικότητας…

…στις καλές του εποχές δηλαδή;

…καλές καλλιτεχνικά, οικονομικά όχι. Ξεκινήσαμε χωρίς επιχορηγήσεις, αλλά αντέξαμε. Θεωρούσαμε ότι το θέατρο μπορούσε να αλλάξει τον κόσμο, να αλλάξει συνειδήσεις, να εκπαιδεύσει. Αυτό το θέατρο υπηρέτησα. Με πολύ σημαντικές παραγωγές, αλλά και πάντα για να ανακαλύψουμε το πιο νέο. Η Πειραματική Σκηνή Τέχνης ήταν φημισμένη για την ανακάλυψη νέων συγγραφέων και πρωτοπαρουσιαζόμενων έργων στην Ελλάδα. Είχαμε το θεατρολόγο Νικηφόρο Παπανδρέου, ο οποίος ήταν ερευνητής και όχι μόνο. Εμείς που ζήσαμε αυτό, έχουμε πολλά να προσφέρουμε στους νέους καλλιτέχνες. Να προσδιορίσουμε ξανά λίγο το περιεχόμενο του θεάτρου και της ζωής που υπάρχει μέσα του.

Διακρίνετε κάποιο ρεύμα «επιστροφής στο θέατρο», όχι μόνο από πλευράς κοινού, αλλά και κόσμου που ασχολείται με αυτό;

Υπάρχουν πολλοί περισσότεροι άνθρωποι που ασχολούνται με το θέατρο από ό,τι παλιότερα και αυτό είναι πολύ ευχάριστο. Είναι και πολύ πιο ενημερωμένοι πρέπει να πω, γιατί μαθαίνουμε τα πάντα πλέον, με τα μέσα που υπάρχουν. Μπορούμε να ξέρουμε τι παίζεται, πού παίζεται, τι κριτικές έχει. Επίσης, λόγω κρίσης έχει «εκλείψει» η τηλεόραση, οπότε ο κόσμος ξαναγυρίζει στην αυθεντική τέχνη που είναι το θέατρο. Νομίζω ότι έχει προσφέρει πάρα πολλά και το εκπαιδευτικό σύστημα.

Βοηθάει και στην «απενοχοποίηση» της επιλογής αυτό;

Δηλαδή;

Εννοώ το εξής: Όταν αρχίσατε εσείς να ασχολείστε με το θέατρο, υποθέτω ότι δεν ήταν μια απλή και εύκολη επιλογή, από πλευράς κοινωνικής διάστασης, έτσι δεν είναι; Μήπως λοιπόν σήμερα είναι μια πιο απενοχοποιημένη επιλογή από τη στιγμή που υπάρχουν πανεπιστημιακά τμήματα και πτυχίο στο αντικείμενο;

Ναι, το θέατρο πια έχει ανεβάσει πολύ τον πήχη. Οι ηθοποιοί είναι καλύτερα εκπαιδευμένοι τεχνικά και ακαδημαϊκά, είτε στις σχολές, είτε στο πανεπιστήμιο, υπάρχουν μεταπτυχιακά, Erasmus κ.λπ. Χαίρομαι πολύ να βλέπω τους νέους ηθοποιούς και σκηνοθέτες εστιασμένους σε αυτό που κάνουνε.  Δουλεύουνε κάτω από άθλιες οικονομικές συνθήκες, παρόλα αυτά όμως βγαίνουνε σπουδαίες παραστάσεις. Είμαστε μια μικρή χώρα με πάρα πολλούς καλλιτέχνες.

Έχετε ήδη μια διοικητική εμπειρία. Τι σας έμαθε η θητεία σας; Ήρθατε ποτέ σε σύγκρουση με μια επιλογή που ως σκηνοθέτιδα ή ηθοποιός δεν θα την κάνατε;

Όχι, ίσως γιατί είμαι πολύ προσεκτική και οργανωτική. Δέχομαι κανόνες και τους υπηρετώ, δεν έρχομαι για να φτιάξω κανόνες. Ένα διοικητικό συμβούλιο έχει περισσότερη δυναμική από μένα. Την καλλιτεχνική μου πρόταση εννοείται ότι θα την υπερασπιστώ μέχρι τέλους. Δεν θα ήμουνα καλλιτεχνική διευθύντρια πουθενά όμως, αν κατά 80% δεν πίστευα ότι μπορώ να εκπληρώσω το καλλιτεχνικό μου όραμα. Δεν είμαι επαγγελματίας καλλιτεχνική διευθύντρια. Τα Γιάννενα ήταν επιλογή μου, έκανα μόνο μια αίτηση, εδώ, παρότι «έτρεχαν» και άλλες προκηρύξεις, καθότι ήθελα πολύ να συνεργαστώ με την κα Βακαλοπούλου.

Ο βασικός κορμός φέτος έχει κλασικά έργα. Μήπως είναι τετριμμένες οι επιλογές του προγράμματος;

Θεωρείτε τετριμμένο τον Τσέχωφ;

Όχι, αλλά η επιλογή του «Γλάρου» για πολλοστή φορά, μπορεί και να θεωρηθεί τέτοια.

Ένας οργανωτικός σχεδιασμός πρέπει να έχει όλες τις τάσεις. Ήδη, ανέβηκε μια πειραματική παράσταση, το Ancarabit. Πρέπει όμως να κρίνουμε κάθε πρόταση και επιλογή με βάση τον προορισμό της. Αυτό θεωρώ πιο βασικό. Όταν θέλεις να κάνεις ένα έργο που θα πάει στις γειτονιές των Ιωαννίνων, στις αυλές των σπιτιών, στα χωριά κ.λπ., το «Τάβλι» του Κεχαΐδη δεν είναι σωστή επιλογή; Επίσης, όταν επιλέγεις ένα κλασικό έργο με ένα νέο σκηνοθέτη, πώς δηλαδή θα δούμε τον «Γλάρο» του Τσέχωφ. Επίσης, ότι ανάλαβε το «Τάβλι» ο Κώστας Γάκης, είναι πολύ σημαντικό. Θα βρει το ρυθμό του στο έργο, είναι ένας σπουδαίος σκηνοθέτης και επίσης σημαντικό είναι ότι παίζουν δύο γιαννιώτες ηθοποιοί. Όλα αυτά μετράνε.

Η αποστολή του ΔΗΠΕΘΕ είναι η λαϊκή απεύθυνση;

Όχι μόνο. Πρέπει να δίνει δυνατότητα και να σκέφτεται ξεχωριστά για τον κάθε ένα θεατή. Πρέπει να σκεφτούμε οπωσδήποτε τι είναι αυτό που θα φέρει τους νέους στο θέατρο. Είναι σημαντικό να σκεφτούμε πώς το ΔΗΠΕΘΙ προωθεί την τέχνη του θεάτρου. Πολλές φορές αυτό έχει να κάνει με τον τρόπο που διαβάζονται και ανεβαίνουν τα έργα. Είναι πολύ σημαντικό να προσφέρουμε αξιοπρεπές, καλό θέατρο, σε κάθε γωνιά της Ηπείρου. Και φυσικά, πώς θα γίνουν συνεργασίες όπως το γεγονός ότι το ΔΗΠΕΘΙ είναι συμπαραγωγός με τα φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Υποθέτω ότι αυτή είναι μια δύσκολη υπόθεση, οργανωτικά, οικονομικά…

Είναι. Αλλά αυτό πρέπει να κάνει όμως το ΔΗΠΕΘΙ. Και το κάνει.

Το ΔΗΠΕΘΙ έχει αναλάβει ένα σημαντικό μερίδιο της ευθύνης να αναδειχθεί η Δωδώνη ως «θεατρικό κέντρο»…

Το θέμα δεν είναι μόνο αυτό, αλλά πώς μπορούμε να γίνουμε ένας παράγοντας που προκαλεί το κεντρικό σημείο καλλιτεχνικής παραγωγής να ρίξει τα μάτια του εδώ. Στο εξωτερικό, οι πολύ σημαντικοί θεατράνθρωποι δεν δούλεψαν στο κέντρο. Η Πίνα Μπάους, ο Πίτερ Μπρουκ, δεν δούλεψαν καθόλου ή κυρίως στις πρωτεύουσες. Ο Ταντάσι Σουζούκι δεν ζει στο Τόκιο. Αυτό είναι το παράδειγμα για μένα.  Θα ήθελα για παράδειγμα, να βρεθεί το ΔΗΠΕΘΙ σε ένα μεγάλο θεατρικό φεστιβάλ του εξωτερικού…

Το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης το κατάφερε. Ποιοι είναι οι περιορισμοί γι αυτό. Είναι οικονομικοί κυρίως;

Δεν έχει να κάνει με το οικονομικό, αλλά με το καλό προϊόν. Η παραγωγή που έγινε, ενδιέφερε ένα φεστιβάλ, αυτό της Αβινιόν. Η παράσταση ήταν με δύο ηθοποιούς και τα φεστιβάλ διευκολύνουν κιόλας. Γιατί να σκεφτόμαστε ότι κάποιος από την Κομοτηνή μπορεί να φτιάξει μια ταινία που ξαφνικά θα βρεθεί στο φεστιβάλ της Βενετίας και να μην το σκεφτούμε αυτό για μια θεατρική παραγωγή;

Δεν είναι λοιπόν το οικονομικό πρώτος λόγος…

Έχουμε δει και πάρα πολύ μεγάλες παραγωγές που δεν είχαν να πούνε τίποτα. Δεν σημαίνει ότι αν υπάρχουν τα χρήματα, γίνονται και σπουδαία πράγματα. Αν θέλουμε όμως ένα ΔΗΠΕΘΕ ανοιχτό 365 μέρες το χρόνο, με ο,τιδήποτε μπορεί να σημαίνει θέατρο, με εργαστήρια, παραστάσεις κ.λπ. αυτό χρειάζεται χρήματα. Πρέπει να πω εδώ ότι ο Δήμος Ιωαννιτών είναι ο μεγαλύτερος υποστηρικτής του θεάτρου και φροντίζει να ενημερώνεται για όλα όσα χρειάζονται, ακούει σοβαρά τις ανάγκες και δεν τις υποτιμά. Ο δήμαρχος κ. Μπέγκας καταλαβαίνει καλά τι χρειάζεται και στηρίζει. Το ΥΠΠΟ δίνει ένα μικρό μέρος του προϋπολογισμού. Το βάρος το αναλαμβάνει ο Δήμος και η Περιφέρεια.

Τι μέλλον έχουν τα ΔΗΠΕΘΕ;

Αυτή την περίοδο εκτυλίσσεται η διαβούλευση για το νομικό πλαίσιο. Είναι 11 θέατρα και είναι δύσκολο για 11 μόνο οργανισμούς να μην υπάρχει ένας διαχωρισμός που διευκολύνει τα πράγματα. Δεν γίνεται δηλαδή να υπάρχει υποχρέωση να προσλαμβάνουμε ηθοποιούς μέσω ΑΣΕΠ. Παρακαλέσαμε την υπουργό να διευκολύνει και εμάς και την υπόλοιπη διοίκηση, ώστε να καταλάβει ότι αυτός ο οργανισμός πρέπει να λειτουργεί με άλλο τρόπο, που δεν έχει να κάνει μόνο με τις τυπικές προϋποθέσεις. Δεν μπορώ να διαλέξω σκηνοθέτη μέσω ΑΣΕΠ ή ηθοποιό επειδή γνωρίζει μια δεύτερη γλώσσα.

Μια στιγμή στην καριέρα σας που σας συνοδεύει όπου και αν πάτε;

Θα μιλήσω μόνο για χτες (σ.σ. την περασμένη Πέμπτη 22/3). Χτες πήγα στη Δωδώνη και ξεναγήθηκα από τον κ. Σουέρεφ. Ήταν ένα όνειρό μου να πατήσω την ορχήστρα της Δωδώνης και εκπληρώθηκε με τον καλύτερο τρόπο.

Ευχαριστώ πολύ

Ευχαριστώ κι εγώ

info

Η Ελένη Δημοπούλου σπούδασε θέατρο στη σχολή της Ρούλας Πατεράκη. Εργάστηκε επί 25 χρόνια ως ηθοποιός και σκηνοθέτης στην Πειραματική Σκηνή της Τέχνης. Συνίδρυσε την ομάδα «Εν δυνάμει», ενώ υπήρξε τα τελευταία τρία χρόνια καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης.