COVID-19: Η υγεία μας στα χέρια αλχημιστών;

Του Βασίλη Τσίκαρη*

Η εκατόμβη των θυμάτων που θρηνούμε καθημερινά, τα τραύματα των «αποθεραπευμένων», η αγωνία όλων μας για το μέλλον που μας επιφυλάσσει η πανδημία αυτή, η οικονομική καταστροφή χιλιάδων ανθρώπων, οι κραυγές αγωνίας του υγειονομικού προσωπικού της χώρας και τόσα άλλα, θέτουν αμείλικτα τα ερωτήματα: Πως φτάσαμε έως εδώ; 

Υπήρχε η δυνατότητα μιας άλλης πορείας της χώρας με μικρότερο τίμημα; Πώς επηρέασαν οι πολιτικές επιλογές τις εξελίξεις; Υπάρχουν ευθύνες και πώς κατανέμονται;

Απαντήσεις και κραυγές του τύπου: Τα ίδια συμβαίνουν στην πλειοψηφία των χωρών του πλανήτη άρα μην διαμαρτύρεστε, απλά αναλάβετε την προσωπική σας ευθύνη ή τα πάμε πολύ καλύτερα από άλλες χώρες και μπορούμε να χαιρόμαστε και γιατί όχι να «πανηγυρίζουμε» -ακούστηκε και αυτό- στοχεύουν στο να συσκοτίσουν την απόδοση ευθυνών και την αναζήτηση διαδρόμων έξω από το πλαίσιο που επιβάλλει η κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη πολιτική.

Τέλος δεν με βρίσκει σύμφωνο η άποψη ότι τώρα είμαστε στη φωτιά, άσε να περάσει η μπόρα και μετά αναζητούμε τι έφταιξε. Είμαι της άποψης ότι αν δεν δράσεις την ώρα που εξελίσσεται η φωτιά στο τέλος θα μετράς απλά αποκαΐδια. Θα δώσεις τη δυνατότητα σε όσους έκαναν τις λάθος επιλογές να συνεχίσουν στον ίδιο δρόμο.

Η οποιαδήποτε προσπάθεια ανάλυσης της κατάστασης και ο εντοπισμός παραγόντων που επηρέασαν τις εξελίξεις δεν μπορεί παρά να στηρίζονται σε αδιαμφισβήτητα στοιχεία. Η οπτική γωνία προσέγγισης μπορεί να διαφοροποιείται όπως και η ερμηνεία των στοιχείων. Τα στοιχεία αυτά καθ΄ αυτά δεν μπορεί να τίθενται σε αμφισβήτηση. Στη παρέμβασή μου αυτή όλα τα στοιχεία αντλήθηκαν από τις ημερήσιες αναφορές του ΕΟΔΥ. Θα προσπαθήσω πιάνοντας το νήμα από τις αρχές του Ιούλη, από όταν ξεκίνησε το άνοιγμα του Τουρισμού, που αποτελεί και ένα σημείο αντιπαράθεσης ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις.

Πριν παραθέσω άλλα στοιχεία θα πρέπει να τονίσω με έμφαση ότι η χώρα μας είχε πετύχει έναν πολύ καλό έλεγχο της Πανδημίας εμφανίζοντας μόλις 474 νέα κρούσματα για όλο τον Ιούνη. Δηλαδή περίπου 16 περιστατικά ημερησίως. Μια κατάσταση πολύ καλά ελεγχόμενη.

Ας επιχειρήσουμε να ψηλαφήσουμε, με βάση τα στοιχεία, πως εξελίχθηκε η κατάσταση με το άνοιγμα του τουρισμού.

Περίοδος Ιουλίου

Στον πίνακα 1 φαίνονται συγκεντρωτικά τα στοιχεία που ανακοίνωσε ο ΕΟΔΥ για το διάστημα 1 έως 19/7/2020.

Από τις 3/7/2020, για πρώτη φορά, στις ημερήσιες αναφορές του ΕΟΔΥ (πίνακας 1, εικόνα 1) εμφανίζεται η πρώτη καταχώρηση των θετικών κρουσμάτων που ανιχνεύτηκαν στις πύλες εισόδου. Στην ίδια ημερήσια αναφορά, στην πρώτη σελίδα, ξεκινά η διάκριση των κρουσμάτων από τις πύλες εισόδου που αναφέρονται τα ημερήσια κρούσματα. Ως στοιχείο η διάκριση των κρουσμάτων που εντοπίζονται στις πύλες εισόδου συνιστά θετική αναφορά καθώς δίνει τη δυνατότητα να εξετάσει κάποιος το ρόλο αυτής της κατηγορίας του πληθυσμού στην εξέλιξη της Πανδημίας.

Πίνακας 1. Στοιχεία περιόδου 1 έως 17/7/2020.

Εικόνα 1. Ημερήσια αναφορά ΕΟΔΥ 3/7/2020 σελίδα 4.

Από τα στοιχεία του πίνακα 1 προκύπτουν οι παρακάτω διαπιστώσεις και ερωτήματα.

Διαπιστώσεις Νο 1:

- Η μέση θετικότητα των δειγμάτων κυμαίνεται σε πολύ χαμηλό επίπεδο, μόλις 0,62%.

-Ο μέσος όρος των ημερήσιων θετικών κρουσμάτων στο διάστημα 3 έως 19/7/2020 ανέβηκε στα 33,12.

-Το στοιχείο των συνολικών θετικών κρουσμάτων στις πύλες εισόδου στις ημερήσιες αναφορές του ΕΟΔΥ προκαλεί σοβαρά ερωτηματικά. Έτσι, ενώ στις 4/7/2020 το σύνολο των θετικών κρουσμάτων στις πύλες εισόδου προκύπτει -ορθώς- από την πρόσθεση των νέων κρουσμάτων που ανακοινώθηκαν (8) στον προηγούμενο συνολικό αριθμό (54+8=62), στη συνέχεια και μέχρι τις 19/7/2020 ξεκινά η δημοσίευση αναληθών στοιχείων. Αποτέλεσμα, ενώ έως τις 19/7/2020, ο ίδιος ο ΕΟΔΥ στις καθημερινές του αναφορές (πρώτη σελίδα) ανακοινώνει, αθροιζόμενα 255 θετικά κρούσματα στις πύλες εισόδου, στην 4^η σελίδα δημοσιεύει ως συνολικό αριθμό κρουσμάτων μόλις 93 (πίνακας 1).

-Από τις 20/7/2020 ο ΕΟΔΥ σταματά να δημοσιεύει, αφού πρώτα το κακοποίησε, στην τέταρτη σελίδα των ημερήσιων αναφορών του το στοιχείο του συνολικού αριθμού θετικών κρουσμάτων στις πύλες εισόδου.

-Στο διάστημα 3 έως 19/7/2020 τα ποσοστά θετικών κρουσμάτων είναι , ημεδαπή/πύλες εισόδου: 54,71/45,29, μια αναλογία που κραυγάζει για την συμβολή των τουριστών στη διασπορά. Σε όλα τα παραπάνω θα πρέπει να συνυπολογίσει κάποιος το στοιχείο ότι στις πύλες εισόδου (αεροδρόμια) γινόταν δειγματοληπτικός μόνο έλεγχος (αλγόριθμος EVA) ενώ ο έλεγχος δειγμάτων απουσίαζε παντελώς στα χερσαία σύνορα, τη στιγμή μάλιστα που τα Βαλκάνια «έβραζαν».

Ερωτήματα Νο 1:

-Γιατί έγινε η δημοσίευση αναληθών στοιχείων που αφορούν στο σύνολο των θετικών κρουσμάτων στις πύλες εισόδου από τον ΕΟΔΥ;

-Γιατί από 20/7/2020 σταμάτησε η δημοσίευση του στοιχείου αυτού; Θεωρήθηκε ασήμαντο ή δεν στήριζε άλλες επιλογές;

-Γνώριζε η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων τη δημοσίευση αναληθών στοιχείων και αν ναι πως το αντιμετώπισε;

-Αναζήτησε η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων το στοιχείο αυτό ή το θεώρησε ασήμαντο για τη διαμόρφωση άποψης για τις εισηγήσεις της;

Αναμένοντας τις απαντήσεις, ας συνεχίσουμε τον «περίπατό μας» στα στοιχεία.

Περίοδος Αυγούστου

Στον πίνακα 2 δίδονται τα στοιχεία που προέκυψαν από τις ημερήσιες αναφορές του ΕΟΔΥ και αφορούν στο διάστημα 1 έως 11/8/2020.

Στην εικόνα 2 δίδεται απόσπασμα από την ημερήσια αναφορά του ΕΟΔΥ (4^η σελίδα) στις 3/8/2020.

Διαπιστώσεις Νο2:

Για λόγους μη επιβάρυνσης της παρέμβασης αυτής με εικόνες και πίνακες οφείλω να αναφέρω ως επιπλέον στοιχεία, που μπορεί ο καθένας να ελέγξει, τα εξής:

-Στις 29/7/2020 στην ημερήσια αναφορά ανακοινώθηκε «…ολοκληρώθηκε μαζική ενσωμάτωση δεδομένων των εργαστηρίων…». Από την επεξεργασία των στοιχείων προκύπτει μια ενσωμάτωση, συμπεριλαμβανόμενης της ημερήσιας, 53889 δειγμάτων PCR.

-Στις 19/8/2020 στην ημερήσια αναφορά ανακοινώθηκε «…ολοκληρώθηκε μαζική ενσωμάτωση δεδομένων των εργαστηρίων…». Από την επεξεργασία των στοιχείων προκύπτει μια ενσωμάτωση, συμπεριλαμβανόμενης της ημερήσιας, 63411 δειγμάτων PCR.

Εικόνα 2. Ημερήσια αναφορά ΕΟΔΥ 3/8/2020, σελίδα 4.

-Όλα τα παραπάνω δείγματα φαίνεται να ενσωματώνονται ως ΑΡΝΗΤΙΚΑ δείγματα στις ημερομηνίες 1 ή/και 2/7/2020 (στο σχετικό διάγραμμα 5 των ημερήσιων αναφορών του ΕΟΔΥ μέχρι 21/8/2020 δεν είναι ευδιάκριτο).  Αυτό προκύπτει από τη συνεχή αύξηση της στήλης (στήλη που ξεχωρίζει, εικόνα 2) που αντιστοιχεί στο «Διάγραμμα 5: Ελεγχθέντα και θετικά δείγματα COVID-19». Μπορεί εύκολα να το διαπιστώσει κάποιος από τη σύγκριση και της κλίμακας του κάθετου άξονα του διαγράμματος 5  που ενώ στις 3/7/2020 είναι της τάξης των 6000 (εικόνα 1), στις 3/8/2020 σκαρφάλωσε στις 30000 (εικόνα 2) και στις 20/8/2020 κατέληξε στις 50000 μόνο λόγω της στήλης αυτής. Εκεί τελείωσε ο ρόλος της και στις 21/8/2020 η συγκεκριμένη στήλη εξαφανίζεται, η κλίμακα επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα που ανταποκρίνεται στον αριθμό των ημερήσιων τεστ PCR (16000). Από τις 18/8/2020 και μετά το διάγραμμα «Ελεγχθέντα και θετικά δείγματα COVID-19» εμφανίζεται με αριθμό 6.

-Η μέση θετικότητα των δειγμάτων στο διάστημα 1 έως 11/8/2020 αυξήθηκε κατά 2,5 φορές σε σχέση με τις αρχές Ιουλίου, φτάνοντας από 0,62% στο 1,52% (πίνακας 2).

-Ο μέσος όρος των ημερήσιων θετικών κρουσμάτων στο διάστημα 1 έως 11/8/2020 υπερ-τριπλασιάστηκε σε σύγκριση με τις αρχές Ιουλίου και εκτινάχτηκε από τα 33,12 στα 117,27.

-Η αναλογία των ποσοστών θετικών κρουσμάτων, ημεδαπή/πύλες εισόδου στο διάστημα 1 έως 11/8/2020 ανατρέπεται συντριπτικά υπέρ της ημεδαπής και διαμορφώνεται από ημεδαπή/πύλες εισόδου: 54,71/45,29 σε  90,16/9,84. Λογική εξέλιξη καθώς η διασπορά λόγω της «σποράς» που προηγήθηκε έγινε πλέον «ελληνική υπόθεση».

-Στις 3 και 4/8/2020 γίνεται μαζική ενσωμάτωση 54270 δειγμάτων PCR (19417+34853=54270) (πίνακας 2, προφανώς εμπεριέχονται και τα ημερήσια), όπως ο ίδιος ο ΕΟΔΥ ανακοινώνει στην ημερήσια αναφορά στις 3/8/2020 (εικόνα 2).

-Από την ενσωμάτωση των 54270+53889+63411=171.570 τεστ PCR, που ενσωματώνονται με την διαδικασία που αναφέρθηκε παραπάνω,  και την αξιολόγηση των ημερήσιων αναφορών που δημοσιεύει ο ΕΟΔΥ δεν προκύπτει κάποια μη συνήθη αύξηση και των θετικών κρουσμάτων. Η ερμηνεία εναπόκειται στους αρμόδιους.

Πίνακας 2. Στοιχεία περιόδου 1 έως 11/8/2020.

Θα μπορούσα να θέσω άπειρα ερωτήματα. Ο τρόπος διαχείρισης των στοιχείων από τον ΕΟΔΥ και η ανοχή ή η αβλεψία από την Επιστημονική Επιτροπή με ξεπερνά. Δεν μπορώ να διανοηθώ ότι υπάρχουν ακαδημαϊκοί δάσκαλοι, δημόσιοι λειτουργοί, που αποδέχονται μια τέτοια διαχείριση και πολύ περισσότερο αν διέλαθε της προσοχής τους.

Τέλος, παραθέτω ακόμα, μόνο τα στοιχεία του πίνακα 3 που μπορούν να βοηθήσουν στην αξιολόγηση της εξέλιξης της πανδημίας στη χώρα μας. Κατά την άποψή μου η όλη διαχείριση των στοιχείων έγινε με τρόπο που να στηρίζει το αφήγημα «Covid-19 free» χώρα με απρόβλεπτες ακόμα συνέπειες.

Είναι προφανές από τα στοιχεία του πίνακα 3 ότι, τον Αύγουστο τα κρούσματα είχαν ήδη υπερ-δωδεκαπλασιαστεί (12,65 φορές). Δυστυχώς το καλοκαίρι δεν «σπείραμε» ελπίδα αλλά κορονοϊό. Υπάρχουν πολλές ακόμα διαπιστώσεις που μπορεί να κάνει κάποιος από τα στοιχεία που δημοσιοποίησε ο ΕΟΔΥ μέχρι σήμερα. Σταματώ προς το παρόν εδώ.

Πίνακας 3. Συγκεντρωτικά στοιχεία για τους μήνες Ιούνιο-Σεπτέμβριο.

*Τα στοιχεία των ημερομηνιών που αφορούν στη «…μαζική ενσωμάτωση δεδομένων…» δεν ελήφθησαν υπόψη στους υπολογισμούς.

Εύχομαι σε όλους μας κουράγιο και καλή τύχη.

Πηγή Στοιχείων:  https://eody.gov.gr/epidimiologika-statistika-dedomena/ektheseis-covid-19/

* Ο Βασίλης Τσίκαρης είναι καθηγητής Οργανικής Χημείας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και πρώην διοικητής του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων (έως 30/6/2020)