Αρχαίο θέατρο Δωδώνης: Έχει δρόμο ακόμη…

Σχεδόν 20 χρόνια κλείνει το μεγάλο έργο της αναστήλωσης του αρχαίου θεάτρου, αλλά και επεμβάσεων σε άλλα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου Δωδώνης

Ήταν το 1999 όταν το υπουργείο Πολιτισμού πήρε την απόφαση να απαγορεύσει τις παραστάσεις και την επίσκεψη στο κοίλο του θεάτρου. Έναν χρόνο αργότερα, ορίστηκε επιστημονική επιτροπή παρακολούθησης και ελέγχου των επεμβάσεων με πρόεδρο τον τότε προϊστάμενο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων Κωνσταντίνο Ζάχο. Τα επόμενα χρόνια ήταν πολύ δύσκολα, με την επιστημονική κοινότητα να υποστηρίζει τις μελέτες και τη δουλειά της, και με την τοπική κοινωνία να βρίσκεται απέναντι. Ο τρόπος αναστήλωσης που επιλέχθηκε στο λίθινο αρχαίο αυτό θέατρο, έγινε «σημαία» για πολλούς, οι οποίοι έκαναν λόγο για «τσιμεντοποίηση» του θεάτρου. Μετά από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα με πολλές πολιτικές και κοινωνικές εντάσεις, το αναστηλωτικό έργο πήρε τον δρόμο του.

Το 2015, το αρχαίο θέατρο «γιόρτασε» το τέλος μιας μεγάλης περιόδου, με κάποιες από τις εννιά κερκίδες του κάτω διαζώματος να είναι έτοιμες από την επιστημονική επιτροπή με πρόεδρο τον αρχιτέκτονα Γιώργο Σμύρη. Εκείνο το καλοκαίρι, ο τότε υπουργός Πολιτισμού Νίκο Ξυδάκη αποφάσισε να παραδώσει σε χρήση το αναστηλωμένο μέρος του θεάτρου. Και οι παραστάσεις ξεκίνησαν…

Την ίδια ώρα, οι αρχαιολογικές υπηρεσίες ετοίμαζαν την επόμενη φάση αναστήλωσης του αρχαίου θεάτρου. Τον Φεβρουάριο του 2017, το έργο της συνέχισης της αναστήλωσης εντάχθηκε στο επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ήπειρος 2014-2020», με προϋπολογισμό 5 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό καλύπτει και άλλες επεμβάσεις στον αρχαιολογικό χώρο της Δωδώνης, όπως είναι η συντήρηση του τοίχους της δυτικής στοάς, αλλά και υποδομές, όπως επέκταση του πάρκινγκ, κατασκευή μονάδας βιολογικού καθαρισμού και τοποθέτηση αντικεραυνικής προστασίας. Συγκεκριμένα, για το αρχαίο θέατρο, η νέα φάση προβλέπει αποκατάσταση των υπόλοιπων τριών κερκίδων του κάτω διαζώματος και των τριών κεντρικών κερκίδων του β’ διαζώματος.

Δυόμισι χρόνια μετά, το έργο της αναστήλωσης του αρχαίου θεάτρου δεν πάει και ιδιαίτερα γρήγορα. Η απορρόφηση των ποσών φτάνει μετά βίας στο 19%. Οι αρχαιολογικές υπηρεσίες προσδοκούν πάντως επιτάχυνση των εργασιών.

Αυτή τη στιγμή, στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης, το εργοτάξιο βρίσκεται σε εγρήγορση. Το προηγούμενο διάστημα, ολοκληρώθηκε και η σταδιακή πρόσληψη 40 ατόμων, από τα οποία τα 16 είναι συντηρητές αρχαιοτήτων. Στη συντριπτική του πλειοψηφία το προσωπικό με συμβάσεις ορισμένου χρόνου είναι καινούριο. Προς το παρόν οι συνθήκες δεν είναι και οι καλύτερες λόγω της απουσίας των μεγάλων ανυψωτικών μηχανισμών, για τους οποίους οι διαγωνισμοί βρίσκονται σε εξέλιξη. Για την εκτέλεση των εργασιών, οι αρχαιολογικές υπηρεσίες έχουν τοποθετήσει μηχανισμούς με βαρούλκα και μια ράμπα μεταφοράς φορτίου για τη μεταφορά των αρχιτεκτονικών μελών, όπως διαπιστώθηκε και κατά την ξενάγηση δημοσιογράφων στο έργο από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων μία μέρα μετά την ανακοίνωση εκ μέρους της για την πρόοδο των εργασιών.

Στο κάτω διάζωμα, δουλεύονται δύο κερκίδες, η 7^η και η 8^η, για τις οποίες υπάρχουν και εγκεκριμένες μελέτες από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ). Στην 7^η κερκίδα μάλιστα έχει γίνει ήδη η επανατοποθέτηση κάποιων εδωλίων, τα οποία βρίσκονταν κάποτε σε άλλη κερκίδα (μελέτες του παρελθόντος έχουν υποδείξει τη σωστή θέση των εδωλίων). Για τις κερκίδες του β' διαζώματος, οι μελέτες δεν έχουν οδεύσει ακόμα για έγκριση προς το ΚΑΣ του υπουργείου Πολιτισμού. Παράλληλα, στον αρχαιολογικό χώρο, εργασίες γίνονται και στην τοιχοποιία της Δυτικής Στοάς, για τις οποίες δεν υπάρχει καμία εξάρτηση από κάποιον ανυψωτικό μηχανισμό.

Το μεγάλο ζήτημα για την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων (σ.σ. από το τέλος του 2015 έχει καταργηθεί η επιστημονική επιτροπή), είναι η γερανογέφυρα, προϋπολογισμού που φτάνει στα 150.000 ευρώ. Η αρχαιολόγος Χαρά Καππά, μέλος της ομάδας επίβλεψης του έργου μαζί με την αρχαιολόγο Βιβή Γιούνη, τη συντηρήτρια Mελίνα Νάκα και τον πολιτικό μηχανικό Πέτρο Κατσούδα, έκανε γνωστό ότι την ερχόμενη εβδομάδα θα ανοίξουν οι οικονομικές προσφορές. «Αν όλα πάνε καλά, μέσα στον χειμώνα θα γίνει η εγκατάσταση της γερανογέφυρας και την άνοιξη θα μπορέσουμε να έχουμε πιο εύκολη απομάκρυνση και επανατοποθέτηση των αρχιτεκτονικών μελών» τόνισε.

Η γερανογέφυρα είχε επιλεγεί από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων και στη συνέχεια από το ΚΑΣ ως η καλύτερη λύση, προκειμένου να παραμείνει ανοιχτό το αρχαίο θέατρο. Ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κώστας Σουέρεφ, έθεσε δε και το ζήτημα της επιβάρυνσης της ορχήστρας του αρχαίου θεάτρου σε περίπτωση τοποθέτησης ενός μεγάλου γερανού και όχι γερανογέφυρας.

Η προμήθεια και εγκατάσταση ανυψωτικών μηχανισμών θεωρείται καίρια  για την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων και για έναν άλλον λόγο: για τη μεγαλύτερη απορρόφηση των κονδυλίων του έργου από το ΕΣΠΑ. Μάλιστα, ο κ. Σουέρεφ χαρακτήρισε την απορρόφηση «ικανοποιητική δεδομένου ότι δεν έχουν πιάσει δουλειά οι γερανοί», απαντώντας σε ερώτηση του «Τύπου Ιωαννίνων», δεδομένης και της ανάληψης των καθηκόντων της ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού από τη Λίνα Μενδώνη. Η κ. Μενδώνη δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα έργα ΕΣΠΑ αλλά και στην αρχαία Δωδώνη, για την οποία έκανε μάλιστα ειδική αναφορά κατά την τελετή παράδοσης-παραλαβής στο υπουργείο Πολιτισμού…

Με την ολοκλήρωση των παρεμβάσεων στις υπόλοιπες κερκίδες, το αρχαίο θέατρο θα έχει αναστηλωμένες 12 κερκίδες συνολικά (που αντιστοιχούν κατ' εκτίμηση σε 2.300 θέσεις). Και το υπόλοιπο θέατρο; Ελέω χρηματοδότησης…

* Στην κεντρική φωτογραφία, το αρχαίο θέατρο, το εργοτάξιο και στη μέση της ορχήστρας τα σκηνικά της παράστασης που ανεβαίνει αυτές τις ημέρες από το Εθνικό Θέατρο