Από τη «χώρα του Παπίγκου» στο Πάπιγκο

To Πάπιγκο Ζαγορίου δεν χρειάζεται συστάσεις. Το (Μεγάλο) Πάπιγκο και το Μικρό Πάπιγκο –ο μεγάλος και ο μικρός μαχαλάς, όπως λέγονταν κάποτε- είναι από τα πιο γνωστά χωριά της Ελλάδας, από τους πιο δημοφιλείς ορεινούς προορισμούς.

Η προέλευση και η σημασία της ονομασίας «Πάπιγκο» έχει δυσκολέψει αρκετά τους μελετητές.

Το όνομα αναφέρεται για πρώτη φορά σε γραπτό κείμενο περίπου στα μέσα του 14^ου αιώνα. Αρχικά όμως αφορούσε μια ευρύτερη περιοχή, τη «χώρα του Παπίγκου», που περιλάμβανε αρκετά χωριά του Ζαγορίου. «… η χώρα του Παπίγκου (του δικού μας) ήτο κατά τους μέσους αιώνας ευρεία περιφέρεια περί την σημερινήν κώμην Πάπιγκον και το ομώνυμον όρος εις τα βόρεια των Ιωαννίνων περιλαμβάνουσα πολλά χωριά του δυτικού Ζαγορίου. Οι ορεινοί όγκοι του Παπίγκου αποτελούν απόρθητον αντέρεισμα υπεράνω των ευφόρων κοιλάδων, αι οποίαι εκτείνονται από των πηγών του Καλαμά μέχρι της συμβολής του Αώου με τον Βοϊδομμάτην» επισημαίνει ο γιαννιώτης ιστορικός Λέανδρος Βρανούσης (1921-1993) αναφερόμενος στο απωλεσθέν «Χρονικός της άλλοτε ποτέ επαρχίας Παπίγκου».

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ:

Ο γλωσσολόγος Κώστας Ευ. Οικονόμου («Τα οικωνύμια του Νομού Ιωαννίνων-Γλωσσολογική Εξέταση», 2002, Ιωάννινα) υποστηρίζει ότι το τοπωνύμιο πρέπει να θεωρηθεί αλβανικός σχηματισμός. Η παρουσία Αλβανών στην Ήπειρο μαρτυρείται από τον 14^ο αιώνα. Ο Οικονόμου αναφέρει ότι ο αλβανικός αυτός σχηματισμός αποδίδεται στη σύνθεση του στερητικού μορίου pa και του ουσιαστικού pengu (ενέχυρο // όμηρος»). Επισημαίνει δε ότι ίδιας ετυμολογικής αρχής πρέπει να θεωρηθεί και το ορωνύμιο της Αλβανίας Maja e Papingut («η κορυφή του Papingu») πού βρίσκεται κοντά στην Πρεμετή.

Σε μια πρόσφατη μελέτη του («Τύμφη και Πάπιγκο: Μια αναθεώρηση και μια ετυμολογία»), ο ερευνητής Χαράλαμπος Χαρίσης δίνει μια εναλλακτική ετυμολογία. Πιθανολογεί ότι το αλβανικό pas που σημαίνει «μετά, πίσω» και το οποίο συσχετίζεται με το συνδετικό pa που σημαίνει «χωρίς» αλλά και «μετά». To δεύτερο συνθετικό θεωρεί ότι είναι το αλβανικό pingё που σημαίνει «κορυφή». Επομένως, «Πάπιγκο», σύμφωνα με την πρότασή του, σημαίνει στα αλβανικά «μετά την κορυφή».

Πέραν των ετυμολογικών ζητημάτων, οι βάσεις για την τουριστική ανάπτυξη του Πάπιγκου τέθηκαν το 1975, όταν ξεκίνησαν οι πρώτες προσπάθειες σύνδεσης του τουρισμού με παραδοσιακούς οικισμούς μέσω ενός προγράμματος του ΕΟΤ.

Το πρόγραμμα διατήρησης και ανάπτυξης παραδοσιακών οικισμών 1975-1992 του ΕΟΤ είχε ως στόχο να συντηρηθούν, να αναστηλωθούν και να διατηρηθούν κτίρια και σύνολα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και να διαμορφωθούν ξενώνες ή κτήρια κοινής χρήσης. Αρχικά, σε αυτό το πρόγραμμα συμμετείχαν έξι οικισμοί, μεταξύ αυτών το Πάπιγκο.