Από ξενοδοχείο, (στο βάθος) κήπος

Σήμερα είναι χώρος πρασίνου (αν και γεμάτος με τραπεζοκαθίσματα). Κάποτε, ήταν ένα μικρό οικοδομικό τετράγωνο, όπου κυριαρχούσε το ξενοδοχείο «Αβέρωφ» - από τις αρχές του 20^ου αιώνα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’50. Πρόκειται για την έκταση που βρίσκεται απέναντι από το «Διεθνές», ανάμεσα από τη λεωφόρο Δωδώνης, την οδό Μπιζανίου και το πάρκο του Ρολογιού.

Το ξενοδοχείο «Αβέρωφ», πριν από την απελευθέρωση, λεγόταν «Ιχσανιέ» από το όνομα του ιδιοκτήτη του, του Ιχσάν Χαμδή, ενός Τουρκογιαννιώτη που παρέμεινε στην πόλη και μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1924. Στο ισόγειο του ξενοδοχείου βρισκόταν το εστιατόριο «Κωνσταντινούπολις». Μπροστά ακριβώς από το όλο οικοδόμημα βρισκόταν για αρκετά χρόνια και το Ρολόι, το οποίο απομακρύνθηκε το 1918, μετά από ένα ατύχημα που έγινε, και τοποθετήθηκε το 1925 εκεί που βρίσκεται σήμερα.

Τη διαχείριση του ξενοδοχείου (όπως και του εστιατορίου) δεν την έκανε ο ίδιος ο Ιχσάν Χαμδή. Προ της απελευθέρωσης, ως διευθυντές φέρονται ο Σάββας Χρόνης και ο Θεόδωρος Τσέπος. Μάλιστα, σε εφημερίδα της εποχής, η διεύθυνση διαφήμιζε τις παροχές του ξενοδοχείου: «καινουργή έπιπλα», «απαράμμιλον καθαριότητα», «εστιατόριον πλούσιον», «προθυμοτάτην υπηρεσίαν». Ως το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του ξενοδοχείου προβαλλόταν η γειτνίασή του με την πλατεία των Στρατώνων, οι οποίοι βρίσκονταν στα Λιθαρίτσια, καθώς οι επισκέπτες θα είχαν την ευκαιρία να ακούν τη στρατιωτική μουσική και μάλιστα «τετράκις της ημέρας».

Με την απελευθέρωση, το ξενοδοχείο -ως «Αβέρωφ» πια- συνέχισε τη λαμπρή του πορεία στο κέντρο της πόλης (με μισθωτή αυτή τη φορά τον Αθανάσιο Βακαλόπουλο). Εκείνη την εποχή, τα ξενοδοχεία (τα περίφημα χάνια) βρίσκονταν κυρίως στην αγορά της Ανεξαρτησίας.

Από το μπαλκόνι του «Αβέρωφ» έγιναν πολλοί προεκλογικοί λόγοι, την περίοδο του μεσοπολέμου κυρίως. Αυτός που έχει καταγραφεί ιδιαίτερα στην ιστορία της πόλης, είναι του Ελευθερίου Βενιζέλου, το βράδυ της 5^ης Αυγούστου του 1928. Ο προεκλογικός του λόγος είχε συμπέσει με την είδηση της απαγωγής των υποψήφιων βουλευτών Ιωαννίνων του Προοδευτικού Κόμματος (του Καφανταρικού κόμματος, όπως το αποκαλούσαν) Αλέξανδρου Μυλωνά και Αλέξανδρου Μελά από τη συμμορία των Κουμπαίων.

Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

Η δεκαετία του ’30, βρήκε το «Αβέρωφ» με με…… γείτονες. Τότε ανεγέρθηκαν τα ξενοδοχεία «Ίλιον» και «Ακροπόλ», στις δύο γωνίες της 28^ης Οκτωβρίου. Η ξενοδοχειακή εικόνα της πόλης, κατά τον μεσοπόλεμο, άλλαξε πολύ.

Κι ενώ νέα ξενοδοχεία άρχισαν να χτίζονται, το «Αβέρωφ» και τα παρακείμενα έξι καταστήματα βρέθηκαν αντιμέτωπα με την εφαρμογή του πολεοδομικού σχεδίου της πόλης, το οποίο προέβλεπε διεύρυνση της κεντρικής πλατείας, που τότε θεωρούνταν η κάτω πλατεία (μπροστά από το σημερινό δημαρχείο), και διαπλάτυνση της οδού Δωδώνης (Γεωργίου Α’). Οι δημοτικές αρχές δεν προχώρησαν το ρυμοτομικό σχέδιο, επικαλούμενες υψηλό κόστος για την αποζημίωση των ιδιοκτητών του οικοδομικού τετραγώνου. Κάθε συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου κατέληγε σε αναβολή της οριστικής απόφασης. Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι οι ιδιοκτήτες των ακινήτων δεν ήθελαν να γίνει η ρυμοτόμηση με το σκεπτικό ότι «δεν είνε ορθόν να κατεδαφίζωνται καταστήματα εν τη πόλει καθ’ ον χρόνον δεν υπάρχουν αρκετά τοιαύτα εν τη πόλει και κινδυνεούουσι να μείνωσιν άνευ καταστημάτων… Με την κατεδάφιση θα προέλθη χαώδης ανοικτή περιοχή προσβάλλουσα τον κανόνα της αισθητικής», όπως αποτυπώνεται σε σχετική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου το 1935 (Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Ιωαννιτών). Από την άλλη, τα απέναντι καταστήματα γύρω από την πλατεία, επιζητούσαν πώς και πώς τη ρυμοτόμηση διαβλέποντας τα οφέλη από την εξαφάνιση του ανταγωνισμού. Μάλιστα, αρκετοί από αυτούς προθυμοποιήθηκαν να κάνουν έρανο για να δώσουν κάποια χρήματα στον Δήμο προκειμένου αυτός να πληρώσει τις αποζημιώσεις. Τίποτα όμως δεν προχώρησε τότε.

Το ρυμοτομικό σχέδιο στην περιοχή εφαρμόστηκε πολύ αργότερα, στα τέλη της δεκαετίας του ’50, όταν και το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε την κατεδάφιση του ξενοδοχείου «Αβέρωφ», το οποίο είχε χάσει την αίγλη του παρελθόντος, και των υπόλοιπων έξι καταστημάτων. Μάλιστα, σημαντικό μέρος της αποζημίωσης στους ιδιοκτήτες των ακινήτων δόθηκε από την πολιτεία με πρωτοβουλία του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή, τον οποίο ευχαρίστησε στο δημοτικό συμβούλιο το 1961 ο δήμαρχος Γρηγόρης Σακκάς.

Κι έτσι η πόλη απέκτησε έναν ελεύθερο χώρο, τον οποίο μέχρι σήμερα, βέβαια, παλεύει να τον ενοποιήσει με την υπόλοιπη πλατεία.