Υδρογονάνθρακες: Ένα δύσκολο κεφάλαιο...

Οι αντιδράσεις πολιτών κατά των ερευνών για υδρογονάθρακες κάθε άλλο παρά μεμονωμένες είναι. Ομάδες πολιτών ζητούν από τα δημοτικά συμβούλια να πάρουν πίσω τις αποφάσεις τους με τις οποίες δίνεται η άδεια πρόσβασης της αναδόχου κοινοπραξίας σε δημοτικές εκτάσεις για τη διενέργεια γεωφυσικών σεισμικών ερευνών. Μέχρι στιγμής μόνο ο Δήμος Ζαγορίου έχει προβεί σε μια τέτοια ανάκληση απόφασης.

Η κινητοποίηση αυτή ομάδων πολιτών έχει προκαλέσει μια γενικότερη αναστάτωση, με τον περιφερειάρχη Ηπείρου Αλέκο Καχριμάνη να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για να καμφθούν οι αντιδράσεις. Ο κ. Καχριμάνης με σημερινή του ανακοίνωση πέταξε το μπαλάκι στο υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΠΕΚΑ), αφού πρώτα επιχείρησε να υποβαθμίσει την ουσία των αντιδράσεων (με δήλωσή του στα τέλη Νοεμβρίου είχε κάνει λόγο για «εκ του πονηρού προσπάθειες επιτήδειων να δημιουργήσουν πρόβλημα») ενώ παράλληλα «υπενθύμισε» ότι η όποια αρμοδιότητα της Περιφέρειας Ηπείρου σταμάτησε στη θετική γνωμοδότηση επί της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ).

Για την όλη υπόθεση της έρευνας και αξιοποίησης υδρογονανθράκων, πάντως, είναι σαφές ότι υπάρχει σοβαρό έλλειμα ενημέρωσης των τοπικών κοινωνιών. Και η ευθύνη βαραίνει τόσο την Περιφέρεια όσο και τους Δήμους. Και προφανώς δεν αρκεί η όποια δημόσια διαβούλευση επί της ΣΜΠΕ που προβλέπει η νομοθεσία και η οποία έγινε πριν από πέντε χρόνια. Μια ΣΜΠΕ για έρευνες πετρελαίου δεν είναι ένα απλό έγγραφο. Και σίγουρα δεν είναι μια απλή υπόθεση, όπως μπορεί να είναι μια μελέτη για τη διαχείριση των αποβλήτων ενός πτηνοτροφείου.

Μια μικρή αναδρομή, αποδεικνύει ότι η υπόθεση «υδρογονάνθρακες» έκλεισε με συνοπτικές διαδικασίες. Η θετική γνωμοδότηση επί της ΣΜΠΕ (την οποία επικαλείται ο κ. Καχριμάνης) έγινε τον Αύγουστο του 2012 από την επιτροπή περιβάλλοντος, χωρικού σχεδιασμού και ανάπτυξης της Περιφέρειας Ηπείρου. Όχι δηλαδή από το περιφερειακό συμβούλιο, με την περιφερειακή αρχή να κρίνει προφανώς ότι ένα τόσο σημαντικό θέμα δεν απαιτούσε ευρύτερη συζήτηση.

Σε εκείνη τη συνεδρίαση, ο μόνος που είχε εκφράσεις τις σοβαρές ενστάσεις επί της ΣΜΠΕ, ήταν ο τότε περιφερειακός σύμβουλος με την παράταξη του ΣΥΡΙΖΑ Γιάννης Παπαδημητρίου. «Εκείνοι που συμφωνούν με τον 'πυρετό' του πετρελαίου θα έπρεπε να είναι προσεκτικοί και συγκρατημένοι. Η ΣΜΠΕ έχει σοβαρά ελλείμματα, αποτέλεσμα του πολύ περιορισμένου χρόνου για τη σύνταξή της. Απουσιάζουν οι εκτιμήσεις για αθροιστικές επιπτώσεις από τις διάφορες φάσεις έρευνας και εξόρυξης του πετρελαίου σε διάφορες δραστηριότητες» είχε τονίσει. Η όποια «ενημέρωση» υπήρχε λοιπόν, ήταν ό,τι είχε προκύψει από εκείνη τη συνεδρίαση της επιτροπής περιβάλλοντος. Τον Δεκέμβριο του 2013, μετά την ολοκλήρωση του κύκλου των γνωμοδοτήσεων από διάφορες υπηρεσίες, το υπουργείο ΠΕΚΑ ενέκρινε τη ΣΜΠΕ.

Και ήρθε ο Μάιος του 2014, όταν το Ελληνικό Δημόσιο υπέγραψε τη σύμβαση για την ανάθεση στις εταιρίες  Energean Oil & Gas και ΡΕΤRΑ Petroleum της εκπόνησης ενός εκτενούς προγράμματος έρευνας υδρογονανθράκων στην περιοχή της Περιφέρειας Ηπείρου και ειδικότερα στο οικόπεδο «Ιωάννινα» (το οποίο «πιάνει» τους νομούς Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας).

Στη συνέχεια, τον Οκτώβριο του 2014, παραβρέθηκε στα Γιάννενα ο τότε υπουργός ΠΕΚΑ Γιάννης Μανιάτης, ο «αρχιτέκτονας» των συμβάσεων παραχώρησης, για να συμμετάσχει σε ανοιχτή σύσκεψη στην Περιφέρεια Ηπείρου, παρουσία και της διοίκησης της αναδόχου εταιρίας Energean Oil & Gas. Η όλη σύσκεψη έγινε σε ένα κλίμα καλλιέργειας μεγάλων προσδοκιών με τον κ. Μανιάτη να μοιράζει εκατομμύρια (προσδοκώμενη αξία των κοιτασμάτων στο νομό Ιωαννίνων στα 7 δις, έσοδα για την Περιφέρεια Ηπείρου 560 εκατ. ευρώ, 100 εκατ. ευρώ επιπλέον ως έμμεσα έσοδα για την Περιφέρεια Ηπείρου, άμεση απασχόληση 250 εργαζόμενων και έμμεση απασχόληση 1000 εργαζόμενων).

Και φτάσαμε στον Νοέμβριο του 2017, οπότε και η Energean Oil & Gas άρχισε να κάνει την παρουσία της αισθητή στην περιοχή, ξεκινώντας τις γεωφυσικές σεισμικές έρευνες (με πρώτο βήμα την αποψίλωση ζωνών) έχοντας στα χέρια της κάποιο περιβαλλοντικό σχέδιο δράσης. Στο μεταξύ, την άνοιξη του 2017, προηγήθηκε η είσοδος του ισπανικού κολοσσού Repsol στα χερσαία οικόπεδα της Energean Oil, ο οποίος ανέλαβε τον ρόλο του διαχειριστή (προηγούμενως είχε αποχωρήσει από την παραχώρηση η Petra Petroleum) και που κατέχει το 60% της κοινοπραξίας.

Με άλλα λόγια, έχουν περάσει πέντε χρόνια από τότε που άνοιξε το κεφάλαιο «υδρογονάνθρακες» στην Ήπειρο και δεν έχει γίνει ούτε μια ουσιαστική ενημέρωση και συζήτηση για τα πώς και τα γιατί. Οι αντιδράσεις που υπάρχουν σήμερα, λοιπόν, δεν πρέπει να εκπλήσσουν κανέναν. Ιδίως από τη στιγμή που οι φόβοι και οι προβληματισμοί για το πετρελαϊκό μέλλον (και τους τρόπους αξιοποίησης των υδρογονανθράκων) δεν είναι μόνο ηπειρώτικοι αλλά διεθνείς...